Hταν ένα Σαββατοκύριακο που ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο, έδειξε να ευχαριστιέται. Και γιατί όχι, άλλωστε; Η Αθήνα δεν είναι ο πονοκέφαλος που ήταν μέχρι πρόσφατα για την αμερικανική εξωτερική πολιτική. Ο πραγματικός πονοκέφαλος για τον επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας βρίσκεται πίσω στην Ουάσιγκτον, στην πολιτική κρίση που προκάλεσε το τηλεφώνημα του προέδρου Τραμπ στον Ουκρανό ομόλογό του – και από την Κυριακή, στο μέλλον των Κούρδων της Συρίας.
Αλλά ας γυρίσουμε στα δικά μας, για λίγο. Το ζεύγος Πομπέο ευχαριστήθηκε τη θέα από την ταράτσα του Χίλτον, τη φιλοξενία του Ελληνα πρωθυπουργού και της συζύγου του, και βρήκε τον χρόνο να εκκλησιαστεί στη Μητρόπολη των Αθηνών και να περιηγηθεί στα σοκάκια της Πλάκας.
Ηταν μια σπάνια για τον επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας «επιχείρηση γοητείας», όπως σημειώνει η εφημερίδα Guardian. Και αυτή σίγουρα δεν περιορίστηκε στα τουριστικά ενσταντανέ.
Κατ’ αρχάς, ήταν η μεγαλύτερη σε διάρκεια επίσκεψη Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών στην Ελλάδα εδώ και δεκαετίες, καθώς στο παρελθόν απέφευγαν ακόμη και τη διανυκτέρευση στην Αθήνα. Οπως σημείωνε πρώην στέλεχος της αμερικανικής αποστολής στη χώρα, «είναι η πιο σημαντική και υψηλού επιπέδου επίσκεψη από υπουργό Εξωτερικών που έχει γίνει ποτέ». Η αποστολή του κ. Πομπέο περιελάμβανε, εξάλλου, και τους εκπροσώπους του, οι οποίοι παρέμειναν στη χώρα για να διεξαγάγουν τον δεύτερο στρατηγικό διάλογο. Εκτός από τον αρμόδιο για την Ευρώπη πρέσβη Φίλιπ Ρίκερ, που εκπροσωπεί τις ΗΠΑ, ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε αυτή τη φορά και στις οικονομικές σχέσεις, πεδίο που ενδιαφέρει ιδιαίτερα την Αθήνα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην αμερικανική αποστολή συμπεριλήφθηκε η υφυπουργός Εξωτερικών, αρμόδια για οικονομικές και επιχειρηματικές υποθέσεις, Μανίσα Σινγκ, η οποία συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις για την επέκταση του εμπορίου και των επενδύσεων μεταξύ των δύο χωρών.
Ο ίδιος ο κ. Πομπέο, άλλωστε, ήρθε στην Αθήνα διαβασμένος για κάθε νέα, μικρή ή μεγάλη, συμφωνημένη ή στα χαρτιά, επένδυση αμερικανικών εταιρειών στην Ελλάδα. Ο ίδιος έδωσε έμφαση στα οικονομικά οφέλη που θα έχει η νέα αμυντική συμφωνία, εστιάζοντας στο κέρδος όχι μόνο για την ασφάλεια της χώρας, αλλά και στα εμπορικά πλεονεκτήματα από τις νέες τεχνολογίες.
Οταν όμως ερωτήθηκε από τον διευθυντή της «Καθημερινής», Αλέξη Παπαχελά, για το ενδεχόμενο η Ελλάδα να αντικαταστήσει την Τουρκία σε όρους στρατιωτικών εγκαταστάσεων ή στρατηγικής συνεργασίας, ο κ. Πομπέο ήταν ξεκάθαρος ότι «δεν το σκέπτεται ανταγωνιστικά». Οπως είπε, κάθε χώρα έχει τα δικά της χαρακτηριστικά, τις δικές της ευκαιρίες για το ΝΑΤΟ, την ίδια και τις ΗΠΑ.
Απέναντι σε μια Τουρκία που δοκιμάζει τα όρια των συμμάχων της, με τον Λευκό Οίκο να επιδίδεται σε άτσαλα ακροβατικά υποκύπτοντας όμως στις διεκδικήσεις της στη Συρία, η αμερικανική γραφειοκρατία προσπαθεί να διατηρήσει μια ολοένα και πιο δύσκολη σχέση, που παραμένει πολύ σημαντική για τις ΗΠΑ.
Γι’ αυτό και από την Αθήνα ο κ. Πομπέο καταδίκασε μεν τις τουρκικές παραβιάσεις της κυπριακής ΑΟΖ, αλλά έκανε ό,τι μπορούσε για να δείξει ότι οι τοποθετήσεις του είναι… επί της αρχής.
Πουθενά δεν ήταν αυτό πιο ξεκάθαρο από την απάντηση στο ερώτημα εάν ανησυχεί για την ένταση στο Αιγαίο και εάν οι ΗΠΑ θα παρέμβουν εάν χρειαστεί: Οπως επισήμανε ο κ. Πομπέο, «ανησυχούμε κάθε φορά που υπάρχει ένταση ανάμεσα σε δύο χώρες, που θα μπορούσε να κλιμακωθεί και να οδηγήσει σε στρατιωτική σύγκρουση». Ο κ. Πομπέο ήταν πιο σαφής στο τι θα κάνουν οι ΗΠΑ εάν οι Τούρκοι αμφισβητήσουν τα οικόπεδα όπου δραστηριοποιούνται αμερικανικές εταιρείες στην Κύπρο: Πέρα από την ελπίδα του πως θα γίνει σεβαστό το διεθνές δίκαιο, τόνισε ότι όλες οι χώρες γνωρίζουν πως «οι ΗΠΑ πάντα κάνουν ό,τι χρειαστεί για να προστατεύσουν τα εμπορικά συμφέροντά τους και τους πολίτες τους… Δεν υπάρχει λόγος κάποιος να σκέφτεται ότι θα ήταν πολύ διαφορετικά σε αυτή την περίπτωση».
Βεβαίως, η Ελλάδα έχει λόγους να ανησυχεί, καθώς παρά τις δυσκολίες στις σχέσεις των δύο χωρών, ο πρόεδρος Τραμπ «συμπαθεί» τον πρόεδρο Ερντογάν – όπως παραδέχθηκε στον κ. Μητσοτάκη ο ίδιος ο γαμπρός του, Τζάρεντ Κούσνερ. Διότι μπορεί οι διμερείς σχέσεις να ανθούν, αλλά οι τελικές ισορροπίες στην περιοχή θα διαμορφωθούν στην Ουάσιγκτον – κι εκεί οι συνθήκες είναι εξαιρετικά απρόβλεπτες.