Η φωτογραφία με τους παίκτες της τουρκικής εθνικής ομάδας να χαιρετούν στρατιωτικά ενώ ακούγεται ο εθνικός ύμνος είναι απωθητική. Τουλάχιστον. Δεν είναι αισθητικό το θέμα, είναι η σημειολογία ή έστω ο συμβολισμός που κουβαλάει. Μπορεί, θέλω να πω, κάποιοι από αυτούς τους ποδοσφαιριστές να έχουν αδέλφια, φίλους στο στράτευμα, που κινδυνεύουν στη Συρία, αλλά ο συλλογικός στρατιωτικός χαιρετισμός (προσυμφωνημένος μάλλον) δεν έχει σχέση με κάτι τόσο ανθρώπινο και θεμιτό: είναι ο άκριτος εναγκαλισμός μιας (ακόμα) βρώμικης εκστρατείας από «παιδιά του λαού» που όλο αυτό τους έρχεται πολύ φυσικά.
Θα ντρεπόμουν αν αδικούσα έναν ολόκληρο λαό. Το 2012 ταξίδεψα στην Τουρκία, έφτασα ώς το Ικόνιο και το Αφιόν Καραχισάρ, και το μόνο που συνάντησα ήταν ανθρώπους ζεστούς και φιλικούς, πρόθυμους να βοηθήσουν τον ξένο ταξιδιώτη, φιλικότατους προς τον «γείτονα» Ελληνα. Πώς γίνεται όμως και, περίπου από τη μία στιγμή στην άλλη, πολλοί από εκείνους που σου χαμογελούν ζεστά ή νέα παιδιά που ζεσταίνονται για έναν αγώνα ποδοσφαίρου, να φορούν αίφνης στολή εκστρατείας με χαρακτηριστικό ενθουσιασμό;
Πατριωτισμός, θα πει κάποιος· μπορώ να ακούσω ορισμένους να λένε «μακάρι να το είχαμε και εμείς αυτό». Αντιπαρέρχομαι τέτοιου τύπου σχόλια. Αυτό που για κάποιους μοιάζει πατριωτικό (αφού είναι τόσο πατριώτες ας παρατήσουν το τόπι κι ας πάνε στο πεδίο της μάχης οι ίδιοι), στα δικά μου μάτια μοιάζει με τυφλό φανατισμό, δηλαδή με άγνοια.
Φυσικά, θα πει κάποιος άλλος, μπορεί και να επιβλήθηκε σε αυτά τα παιδιά με τα σορτσάκια να χαιρετήσουν στρατιωτικά. Από την Τουρκία του Ερντογάν όλα μπορεί να τα περιμένει κάποιος.
Ακόμα κι αν ισχύει αυτό, η ουσία δεν αλλάζει: μπορεί η σύγχρονη Τουρκία να έχει (ή να λέει ότι έχει) αφήσει τον κεμαλισμό πίσω της, με άλλα λόγια, τη στρατοκρατία, όμως δεν την έχει αφήσει η στρατοκρατία.
Παραδοσιακά, η τουρκική κοινωνία αγαπάει και θαυμάζει το στράτευμα. Και, επίσης παραδοσιακά, το τουρκικό στράτευμα εμπλέκεται σε πολεμικές επιχειρήσεις. Αρα η βία, η πολεμική βία, δεν της είναι κάτι ξένο –τουλάχιστον σε μεγάλη μάζα της γείτονος. Ξέρω, ωστόσο, Τούρκους της Κωνσταντινούπολης, πολύ πιο πολιτισμένους και καλλιεργημένους από πολλούς Ελληνες, που αυτή τη στιγμή –ή πιο σωστά, εδώ και καιρό– ασφυκτιούν και δυσφορούν με όσα συμβαίνουν στην πατρίδα τους.
Υπάρχει και ένα κωμικό στοιχείο εδώ: άραγε, ο στρατιωτικός χαιρετισμός των ποδοσφαιριστών να συνέπεσε χρονικά με την είδηση ότι κατά λάθος τα τουρκικά πυρά έπληξαν στη Συρία και αμερικανικές θέσεις;
Αυτά όμως συμβαίνουν σε κάθε πόλεμο. Τον Δεκέμβριο του 1950, στην πρώτη φάση του πολέμου της Κορέας, η ιδιαίτερα μαχητική τουρκική ταξιαρχία προέλαυνε προς τα κινεζικά σύνορα. Είχε δοθεί η οδηγία από τους Αμερικανούς να μην πειράξουν τους Νοτιοκορεάτες στρατιώτες που υποχωρούσαν. Φευ, οι ξένες γλώσσες δεν είναι το δυνατό σημείο των Τούρκων. Εντρομοι Βρετανοί στρατιωτικοί είδαν κάποια στιγμή Τούρκους στρατιώτες να φωτογραφίζονται υπερήφανοι με κομμένα κεφάλια Νοτιοκορεατών. Τους είχαν περάσει για Κινέζους…