Χρόνια τώρα, κράτη της Ε.Ε. επαναλαμβάνουν ότι απαιτείται «μια λύση κοινής ευρωπαϊκής ευθύνης» για το προσφυγικό – μεταναστευτικό, αλλά όσα βραχυχρόνια επιχειρήθηκαν στο παρελθόν, μόνο μερικώς ανακούφισαν τις χώρες πρώτης υποδοχής. Κάθε κράτος ξεχωριστά έχει κλείσει την κρίση έξω από την αυλή του. Σήμερα ζούμε ένα νέο 2015, με τις νησιωτικές κολάσεις και τις νέες εστίες δραμάτων – 300.000 άμαχοι εκτοπίστηκαν στη Συρία σε οκτώ ημέρες πολέμου.
Εύκολοι στην ονοματοδοσία ιδεωδών, συμπαρίστανται με λεκτικές αντηρίδες: «κοινή ευθύνη». Οχι, ουδείς αναλαμβάνει σοβαρή ευθύνη για ό,τι έλαχε στον πλησίον του. Ο ζυγός της τύχης αφήνεται να ζυγίζει μόνο για τον άλλο τα άμεσα αρνητικά επακόλουθα των συρράξεων, των πολιτικών και περιβαλλοντικών αποσταθεροποιήσεων, να γίνεται ο άλλος το κοχλάζον φίλτρο κατακράτησης του προβλήματος. Λησμονώντας ότι καμία κρίση δεν είναι διαχειρίσιμη αν βλέπεις μόνο τη διακεκαυμένη γραμμή. Οι κρίσεις δημιουργούν πολλαπλά χαρακώματα που μετατρέπουν τις ενωτικές ιδέες σε διασπαστικά είδωλα και ευρύτερες σκοτεινές ζώνες που κάνουν τους κατοίκους τους λιγότερο ομόθυμους και περισσότερο άκαμπτους, εσωστρεφείς, αμυνόμενους.
Στη χώρα μας, η απροθυμία της πολιτείας να οργανώσει τις κατάλληλες υπηρεσίες και υποδομές –θεωρείτο ότι εξυπηρετούσε και την ανάγκη αποθάρρυνσης των ροών–, κατέστησε το πρόβλημα μη διαχειρίσιμο. Και είμαστε ξανά εδώ, να συζητάμε τις προσπάθειες που καταβάλλονται για να λειτουργήσουν εγκαταστάσεις που θα φιλοξενήσουν 2.000 άτομα, δηλαδή όσους μπήκαν στη χώρα σε 10 ημέρες.
Εμείς, οι χώρες στη μεθόριο της Ε.Ε., οι «κυματοθραύστες» και το «σφουγγάρι» των απελπισμένων, θα έπρεπε να γίνουμε πρωτοστάτες μιας ανανεωμένης ευρωπαϊκής προσπάθειας για περισσότερη ειρήνη και βοήθεια στην πηγή των δεινών. Για έλεγχο της βιομηχανίας της επισφαλούς διακίνησης ανθρώπων. Για δραστικά μέτρα κατά της κλιματικής αλλαγής. Για ενσωμάτωση όσων παραμένουν στα ευρωπαϊκά εδάφη.
Οι μετακινήσεις πληθυσμών είναι παλιές όσο ο κόσμος. Ωστόσο σήμερα πολλά μπορούν να γίνουν ώστε να μην εξελίσσονται σε παγίδες εξαθλίωσης και θανάτου, σε κύκλους αδιαλλαξίας και αίματος. Ενας καλός μηχανισμός αξιοπρεπούς υποδοχής δεν αρκεί. Χρειάζεται ευρύτερο βλέμμα πάνω σε μια βεβαρημένη πραγματικότητα, που όσο κι αν πασχίζουμε, δεν καταφέρνουμε να τη μικρύνουμε, να την εγκλωβίσουμε στις δικές μας διαστάσεις.