Αυτές τις μέρες υπάρχει μια έκθεση για το Μάτι. Είναι η έκθεση φωτογραφίας του Βασίλη Βρεττού και παρουσιάζεται στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς. Θα ήταν μια ακόμη έκθεση υψηλών προδιαγραφών αν δεν είχε ως θέμα αυτό που έχει. Στα εγκαίνια, προ ημερών, ένιωσα ότι ήμουν μάρτυρας μιας ψυχικής διεργασίας που για ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας είναι ακόμη νωπή και ενεργή. Μετά τους χαιρετισμούς των συντελεστών και τη συνήθη κοινωνική συναναστροφή αυτών των εκδηλώσεων, το πλήθος μετακινήθηκε στον χώρο της έκθεσης για να δει τις φωτογραφίες.
Εκεί, συντελέστηκε η μεταβολή. Τα βλέμματα εστίαζαν στις φωτογραφίες του Βασίλη Βρεττού με μια διάθεση ενδοσκόπησης, υπήρχε βουβό δέος, οι κοινωνικές συζητήσεις περιορίστηκαν, νιώσαμε έκθετοι μπροστά στο απόλυτο. Επηρεασμένος κι εγώ από τη δύναμη των φωτογραφιών, που πρόβαλαν σε ένα περιβάλλον λιτής οικονομίας, συλλογίστηκα πάνω στην επένδυση του συναισθήματος. Βρισκόμουν σε μια εκδήλωση δημόσιας έκφρασης της μνήμης, σε μια τομή ιδιωτικού και κοινού κτήματος, σε ένα μεταίχμιο απόσυρσης και ορμής. Το Μάτι, με ό,τι πλέον συμβολίζει στη δημόσια ζωή και στο εθνικό υποσυνείδητο, αναδυόταν ως μια κολυμβήθρα ενοχής, πόνου, ευθύνης, οργής και θλίψης. Ετσι όπως ήμασταν οι επισκέπτες της έκθεσης περιτριγυρισμένοι από τις φωτογραφίες του Βασίλη Βρεττού, μοιραζόμασταν το βίωμα της αναψηλάφησης ενός δημόσιου πένθους.
Το Μάτι είναι ένα από τα πένθη που καταχωρίστηκαν στην εθνική μνήμη με τρόπο ακραίο μέσα στη συνθλιπτική βιαιότητά του. Αυτό που γέμιζε τα βλέμματα μπροστά στις φωτογραφίες ήταν το άρρητο ερώτημα της δυνατότητας αποφυγής αυτής της τραγωδίας. Οσο και να μην θέλει κανείς να ορίσει ένα τέτοιο γεγονός με εκ των υστέρων ερωτήματα πολιτικής ευθύνης, με τη στενή και την ευρεία έννοια, είναι πρακτικώς αδύνατον να το αποφύγει. Το Μάτι μιλάει και για το θέμα «ευθύνη» και «υπευθυνότητα» με έναν άμεσο τρόπο που συγκλονίζει τον απλό πολίτη.
Αυτή, λοιπόν, η καλλιτεχνική, πολιτική και αυτοβιογραφική έκθεση, που επιμελήθηκε η ιστορικός τέχνης Ιρις Κρητικού και βρήκε στέγη στον πυλώνα πολιτισμού που είναι το Μουσείο Μπενάκη, έρχεται να ορίσει ένα δημόσιο βλέμμα. Από μόνη της αυτή η συνθήκη είναι βαθιά πολιτική. Και επιπλέον, μέσω της αφαιρετικής δραματικότητας της τέχνης του Βασίλη Βρεττού, η έκθεση για το Μάτι αναδύεται ως ένα γεγονός που υπερβαίνει τα όρια του φιλότεχνου κοινού. Γίνεται «τόπος», ορίζεται ως προσκύνημα.