Τι είδους κοινωνία είναι αυτή που εξισώνει τον πρόσφυγα με την καταστροφή, το κέντρο υποδοχής με τη χωματερή; Σίγουρα είναι μια τρομαγμένη κοινωνία, η οποία έχει ταυτίσει τον καταυλισμό με την εστία όλων των δεινών – εγκληματικότητα, μολύνσεις, αιματηρές συγκρούσεις, εξαθλίωση… «Αδύνατον να φιλοξενηθούν, ο χώρος απέχει 500 μέτρα από επιχειρηματικές δραστηριότητες και σπίτια», αντέτεινε δήμαρχος· «Δεν έχουν θέση εδώ οι μετανάστες, κατανοούμε τον πόνο τους αλλά δεν είμαστε αυτοί που θα πέσουν στον ίδιο λάκκο για να σωθούν κάποιοι άλλοι», βεβαίωσε έτερος τοπικός παράγων. Μήπως δεν έχουν –με ευθύνη πολλών– μια ζοφερή εικόνα της Μόριας, της ΒΙΑΛ, του KYT Σάμου; Δεν παρακολουθούν, χρόνια τώρα, μαχαιρώματα ανάμεσα σε αντίπαλες ομάδες αλλοδαπών, πυρπολήσεις κοντέινερ, θανάτους από μαγκάλια, διαβίωση σε σκηνές, μέσα στις λάσπες και στα χιόνια, κλοπές και ληστείες ντόπιων;
Εξαιτίας συγκεκριμένων πολιτικών και αδυναμιών εντός, οικονομικοπολιτικών στρατηγικών και γεωπολιτικών παιγνίων και απειλών εκτός, φτάσαμε να γίνει το μεταναστευτικό «μη διαχειρίσιμο». Και αναπτύσσεται μια αντιμεταναστευτική ρητορική, η οποία μολονότι διαφέρει σε καίρια σημεία από εκείνη των ακραίων («Ως Ελληνες ένστολοι οφείλετε να κλείσετε τα σύνορα όπως κάνουν οι άλλοι βαλκανικοί λαοί και να διώξετε όλους τους λαθραίους από τη χώρα, διαφορετικά θεωρείται προδοσία», φώναζε με ντουντούκα στους αστυνομικούς διαδηλώτρια στα Βρασνά), έχει το ίδιο αποτέλεσμα, την εμπόδιση υποδοχής των εισερχόμενων πληθυσμών. Με κάθε μέσο, μπλόκα, φωτιές, πετροβολήματα… Την άρνηση διαμοιρασμού μέρους της διαχείρισης του σοβαρού προβλήματος. Και σταδιακά, καθώς τα αδιέξοδα παγιώνονται, συντελείται το πέρασμα από τον σκεπτικισμό, την κόπωση, τον φόβο στην υστερία. Σε αυτό το ολισθηρό μονοπάτι βρισκόμαστε: την τάση κλιμάκωσης των συχνά εύλογων αντιδράσεων σε μαζική ξενοφοβία.
Βρασνά, Γιαννιτσά, Διαβατά, Νάουσα, Λάρισα. Σε χωριό της τελευταίας, προ ημερών, στήθηκε το γνώριμο σκηνικό του αποκλεισμού των δρόμων προς τον οικισμό ώστε να εμποδιστεί η μεταφορά με πούλμαν 40 ασυνόδευτων προσφυγόπουλων σε γειτονικό ξενοδοχείο.
Οσο οι αφίξεις ενισχύονται, μαζί με την πιεστική ανάγκη για αποφόρτιση του βεβαρημένου νησιωτικού φίλτρου συγκράτησης των ροών, σταδιακά οικοδομείται η πεποίθηση ότι δεν θα υπάρξει ανάκαμψη από την κρίση αυτή, ότι ο κόσμος μας καταρρέει έγκλειστος μέσα σε έναν σκοτεινό ορίζοντα, ότι οδηγούμαστε σε αφανισμό, οποιοδήποτε άλλο κακό μοιάζει έλασσον μπροστά στον «πνιγμό» σύσσωμου του ελληνισμού «στη μεταναστευτική πλημμυρίδα».
Και περισσεύουν οι φαιοί εξυπνακισμοί, οι ρατσιστικές ανοησίες, που αναπαράγονται ταχέως στην κοινωνική σκουληκότρυπα, οι οργισμένες φωνές. Δημιουργείται μια ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα η οποία ίσως έχει τα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα. Δηλαδή, αντί να ενισχύσει την εθνική μας ταυτότητα, μάλλον την αποδομεί. Οι λαϊκισμοί, οι υπερβολές, η καχυποψία, η εχθροπάθεια, σε συνδυασμό με την απώλεια κοινωνικής τάξης και οικονομικών και επαγγελματικών σταθερών, επιτείνουν αντί να εξασθενούν τα αισθήματα ρευστότητας, την ανασφάλεια, τραβούν το χαλί κάτω από τα πόδια, γίνονται μπούμερανγκ που πλήττει την αγωνιώδη προσπάθεια να ενισχύσουμε τα στηρίγματα, να ενδυναμώσουμε την κοινή μήτρα, την πατρίδα. Διότι οι πατρίδες δεν ανδρώνονται με τον φόβο, μόνο με την ψύχραιμη κατάρτιση και εφαρμογή σχεδίων, τη σοβαρή εμπλοκή στη λύση του γόρδιου δεσμού. Οχι με τον αποκλεισμό σύσσωμου του αλλοδαπού στοιχείου αλλά με την ενσωμάτωση όσων δικαιούνται προστασία, του πατέρα από τον Νίγηρα που δακρύζει στη θέα του παραστάτη γιου του, της μάνας του Σύρου μαθητή που κάνει σημαία της τη σημαία μας – θέλει κι αυτή να ανήκει κάπου.
Είναι εκρηκτική η υπερφόρτωση και δύσκολη η συνύπαρξη. Ξενίζουν οι γυναίκες με μαντίλες και νικάμπ. Αιφνιδιάζουν οι ομάδες αλλοδαπών ανδρών με άλλα ήθη που ροβολούν προς τις πλατείες. Τρομάζει η παραβατικότητα – δεν είναι άσπιλοι όλοι οι αλλοδαποί, τουναντίον, όπως δεν είναι καλοί καγαθοί όλοι οι γηγενείς.
Ωστόσο, προσώρας, αν κινδυνεύουμε σοβαρά από κάτι, είναι από ένα είδος ιονεσκικής ρινοκερίτιδας, η οποία ισοπεδώνει αποχρώσεις και μετατρέπει τις ιδέες σε ασάλευτα δόγματα, από τη μετάλλαξή μας σε όντα φανατισμένα και επιθετικά, από την εξάπλωση μιας επιδημίας η οποία αφυπνίζει τον τρόμο που σοβεί στα βάθη και στις επιφάνειες της ζωής.