«Δος μοι τούτον τον ξένον…».
Ας φανταστούμε, έγραψε πρόσφατα ο νομπελίστας συγγραφέας Κούτσι, έναν μάλλον εύπορο και ηλικιωμένο άνθρωπο που κάποια στιγμή ακούει έναν χτύπο στην εξώπορτα του σπιτιού του. Ανοίγει και βλέπει έναν ζητιάνο να τον εκλιπαρεί για βοήθεια· του τη δίνει, ο ζητιάνος ευχαριστεί και φεύγει. Υστερα από λίγες ημέρες επαναλαμβάνεται το ίδιο σκηνικό· μόνο που είναι άλλος ζητιάνος αυτή τη φορά. Ο ηλικιωμένος κύριος δεν διστάζει ούτε τότε να του προσφέρει κάτι από το περίσσευμά του. Το ζήτημα αρχίζει να περιπλέκεται από τη στιγμή που τα χτυπήματα στην εξώπορτα επαναλαμβάνονται σχεδόν καθημερινά. Κάποια στιγμή ο κύριος αγανακτεί· φτάνει πια, λέει, και δεν ανοίγει πλέον την πόρτα. Οχι γιατί εξαντλήθηκαν τα αποθέματά του, ούτε γιατί στερήθηκε κάτι ιδιαίτερο ο ίδιος από αυτά τα φιλοδωρήματα το βράδυ στην εξώπορτα. Αλλά γιατί βαρέθηκε, ενοχλείται πια από τα χτυπήματα κάθε βράδυ στην εξώπορτα. Μπορεί και να ειδοποιήσει την Αστυνομία να απομακρύνει από το κατώφλι του αυτούς τους άγνωστους, απρόσκλητους και ενοχλητικούς πλέον επισκέπτες.
Κάπως έτσι μοιάζουν τον τελευταίο καιρό και οι ανεπτυγμένες χώρες με τους εξ Ανατολών ή εκ του Νότου πρόσφυγες ή μετανάστες, που για διάφορους λόγους (οικονομικούς, πολιτικούς ή άλλους) προσφεύγουν στο κατώφλι πλουσίων χωρών ζητώντας καταφύγιο και προστασία. Ακόμη και αν αυτοί φτάνουν τα 70 περίπου εκατομμύρια παγκοσμίως, τι άραγε αντιπροσωπεύει αυτό το νούμερο στα 7 δισεκατομμύρια του υπόλοιπου πληθυσμού της γης; Και είναι τόσο δύσκολο να γίνει μια δίκαιη και εύλογη κατανομή τους στις πιο ευημερούσες χώρες του πλανήτη, ώστε η Αυστραλία να μην περιορίζεται στις 12.500 προσφύγων ή μεταναστών και ο Καναδάς στις 28.000 (για να περιοριστούμε σε άλλα πιο μακρινά από εμάς παραδείγματα);
Θυμούμαι τον μήνα που διετέλεσα υπηρεσιακός υπουργός αρμόδιος για θέματα Δημοσίας Τάξεως (Σεπτέμβριος 2015), όταν σε σχετική συνάντηση με Ευρωπαίους αξιωματούχους, παρόντος και του αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αλλά και του Ελληνα υπουργού Εσωτερικών και κορυφαίου συνταγματολόγου Αντώνη Μανιτάκη, ερώτησα εις επήκοον όλων εάν υπήρχαν αξιόπιστες, αντικειμενικές εκτιμήσεις πόσους άραγε πρόσφυγες/ή και μετανάστες μπορεί να «φιλοξενήσει» η Ευρώπη των 500 εκατομμυρίων πληθυσμού, συνάντησα την εύγλωττη, θαρρώ, σιωπή και αμηχανία.
Φυσικά, δεν αναφερόμουν σε μία μόνο χώρα, αλλά σε ένα εύλογο, δίκαιο και ειλικρινές σύστημα συνεργασίας για την κατανομή των αναξιοπαθούντων συνανθρώπων μας, που ξεριζωμένοι από τον τόπο τους αναζητούν μια καλύτερη μοίρα στη ζωή τους φθάνοντας στις ακτές της Ευρώπης με λαστιχένιες βάρκες ή άλλους τρόπους. Το ατελέσφορο της διεθνούς συνεργασίας αφήνει τα κράτη να ενεργούν κατά μόνας, επιδιώκοντας ή προασπίζοντας το ίδιον συμφέρον. Δεν λείπουν, μάλιστα, πολιτικοί αρχηγοί που εκμεταλλεύονται το προσφυγικό/μεταναστευτικό ζήτημα για πολιτικούς σκοπούς, αμυντικού ή και επιθετικού χαρακτήρα.
Αν τα ιστορικά προηγούμενα έχουν κάποια αξία, ας θυμηθούμε ότι, προτού εφαρμόσει το αποτρόπαιο σχέδιο εξόντωσης των Εβραίων στην Ευρώπη, ο Χίτλερ είχε ζητήσει την απομάκρυνσή τους από αυτήν. Η απροθυμία άλλων χωρών να τους δεχθούν είχε τις γνωστές συνέπειες. Δεν έφταιγαν, βέβαια, αυτές για το έγκλημα – το χειρότερο στην ιστορία της ανθρωπότητας· απλώς, έκλεισαν την πόρτα τους σε εκείνους που ζητούσαν βοήθεια ή καταφύγιο. Κάποιοι άγριοι ξεχύθηκαν τότε ξοπίσω τους για να τους εξολοθρεύσουν, και το πέτυχαν.
Μπορεί, λοιπόν, ο ηλικιωμένος κύριος να απολαμβάνει ήρεμος το ποτό και τη μουσική μετά το δείπνο του, αδιαφορώντας γι’ αυτό το επίμονο χτύπημα στην εξώπορτα;
* Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών.