Λόλα, να μία μεταρρύθμιση!

4' 14" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Με φόντο τον διαγωνισμό του προγράμματος PISA του ΟΟΣΑ και τα, ως συνήθως, απογοητευτικά αποτελέσματα για το επίπεδο των δεκαπεντάχρονων μαθητών της χώρας μας, ίσως φαίνεται πολυτέλεια η εκ βάθρων αναδιάταξη του συστήματος της ανωτάτης παιδείας. Δεν είναι έτσι όμως. Διότι, ει μη τι άλλο, όσοι δεκαοκτάχρονοι κατάφεραν να φθάσουν μέχρι το πανεπιστήμιο το πέτυχαν παρά τα εμπόδια που δημιουργούσε το ίδιο το σύστημα στην πρόοδό τους. Αφενός, λοιπόν, το αξίζουν και, αφετέρου, το κράτος οφείλει να τους αποζημιώσει για όσο κακό τούς έχει κάνει μέχρι τώρα. Ισως το επιχείρημά μου να ακούγεται κάπως ανάλαφρο, αλλά το εννοώ απολύτως. Οι επιζήσαντες ενός εκπαιδευτικού συστήματος, που κρατάει σταθερά τα τελευταία χρόνια τους δεκαπεντάχρονους σε χαμηλό επίπεδο, είναι προφανώς οι ικανότεροι. Είναι αυτό που λέμε, δηλαδή, «το μέλλον της χώρας». Σε αυτούς βασίζεται για την πρόοδό της. Αλίμονο, επομένως, αν η κυβέρνηση άφηνε την ανώτατη παιδεία στην τύχη της, επειδή ολόκληρο το οικοδόμημα πάσχει. 

Το νομοσχέδιο που έφερε η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως, με το οποίο θεσπίζεται η ίδρυση Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ – καθόλου εύηχο, αλλά δεν πειράζει) είναι μια πραγματική και σοβαρή μεταρρύθμιση, η οποία πρέπει να υποστηριχθεί και να πετύχει, καθώς θέτει το όλο σύστημα της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στη χώρα μας στη σωστή βάση. Η δημιουργία της ΕΘΑΑΕ, όπως παρουσιάζεται στο σχέδιο νόμου, είναι μια σημαντική μεταρρύθμιση, για τους εξής τρεις λόγους: Αποκεντρώνει τη διοίκηση του συστήματος και μεταφέρει τη λήψη αποφάσεων για τον στρατηγικό σχεδιασμό, τη χρηματοδότηση και την αξιολόγηση, στα ίδια τα πανεπιστήμια, μέσω της ΕΘΑΑΕ· πλήττει τη ρίζα του πελατειασμού στο σύστημα· συνδέει ευθέως τη χρηματοδότηση με την αξιολόγηση. Την ιδιαίτερη σημασία της σύνδεσης αυτής επιβεβαιώνει και η Σία Αναγνωστοπούλου, η οποία εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ έσπευσε να την καταγγείλει, με τον συνήθη τραγικό τόνο, τον αντάξιο της κόμης της.

Το καθεστώς, σήμερα και μέχρι το νομοσχέδιο να γίνει νόμος και η ΕΘΑΑΕ να πιάσει δουλειά, είναι η χρηματοδότηση να βρίσκεται στην απόλυτη διακριτική ευχέρεια του εκάστοτε υπουργού Παιδείας. Θεωρητικά τουλάχιστον, ο υπουργός θα μπορούσε να τη δώσει ολόκληρη σε ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα. Στην πράξη, όμως, αυτό που μπορούσε να κάνει, και έκανε, ήταν να κατανέμει ένα μέρος της χρηματοδότησης με πολιτικά και πελατειακά κριτήρια. Να γιατί βασικό μέρος της δουλειάς ενός πρύτανη είναι να έχει στο γλείψιμο τον εκάστοτε υπουργό Παιδείας! Ποιος πολιτικάντης υπουργός θα δεχόταν να στερηθεί τέτοια δύναμη, που μετατρέπεται σε επιρροή και ψήφους; Ακόμη και οι καλοπροαίρετοι θα ήσαν υποχρεωμένοι να πετύχουν ένα συμβιβασμό ανάμεσα στα αιτήματα και στις πιέσεις.

Αυτό τελειώνει, εφόσον πραγματοποιηθούν όσα προβλέπει το νομοσχέδιο. Η ΕΘΑΑΕ θεσπίζει αντικειμενικά κριτήρια για τον στρατηγικό σχεδιασμό του συστήματος (συγχωνεύσεις, επεκτάσεις και τα σχετικά), για την κατανομή των κονδυλίων και την αξιολόγηση προγραμμάτων και τμημάτων. Παύει να ασχολείται ο υπουργός με αυτά. Παραχωρεί την εξουσία του στα ίδια τα πανεπιστήμια μέσω της ρυθμιστικής αρχής τους. Εισάγονται επίσης θεματικές αξιολογήσεις, π.χ. η εξωστρέφεια του πανεπιστημίου (συμμετοχή στο Erasmus, ξένοι φοιτητές κ.ά.), ο βαθμός της επέκτασης της ηλεκτρονικής μάθησης ή ακόμη και οι δυνατότητες που προσφέρουν οι σχολές στα ΑμεΑ, ενώ τα ίδια τα πανεπιστήμια θα έχουν δικαίωμα επιλογής στους τομείς της αξιολόγησής τους.

Προκαλεί αντιδράσεις, εντούτοις, η σύνδεση έστω και του 20% της ετήσιας κρατικής χρηματοδότησης των πανεπιστημίων με την αξιολόγησή τους· και είναι φυσικό, αφού ένα ολόκληρο πλέγμα συμφερόντων έχει βολευτεί επί τόσα χρόνια με το παρόν σάπιο σύστημα. Δεδομένης μάλιστα της τάσης του συστήματος να επεκτείνεται συνεχώς, δηλαδή να επενδύει ολοένα στη διεύρυνση και όχι στην εμβάθυνση, είναι αναμενόμενο ότι θα υπάρξουν τμήματα και σχολές που ίσως δεν θα μπορέσουν να συνεχίσουν να υπάρχουν. Αναπόφευκτα, αφού βάσει των αντικειμενικών κριτηρίων δεν θα έχουν λόγο να υπάρξουν. Επιτέλους, θα πρέπει κάποτε η εκπαιδευτική πολιτική να διαχωριστεί από την κοινωνική πολιτική, ειδικά σε ό,τι αφορά την ανωτάτη παιδεία. Το πανεπιστήμιο δεν μπορεί να είναι πρόσχημα για την επιδότηση της κάθε υστερούσας περιοχής. 

Είναι φανερό ότι το υπουργείο Παιδείας προχωρεί με σχέδιο και σύστημα στην προσπάθεια ανάταξης της ανώτατης εκπαίδευσης. Ξεκίνησε με την κατάργηση του ασύλου, δηλαδή με την επαναφορά της νομιμότητας στους πανεπιστημιακούς χώρους. Προχωρεί τώρα στο επόμενο βήμα, την εκ βάθρων αναδιάρθρωση του συστήματος, επί τη βάσει αντικειμενικών κριτηρίων και διαδικασιών. Θα ακολουθήσει, εν καιρώ, και η ρύθμιση των επιμέρους, όπως πληροφορούμαι, π.χ., η καθιέρωση των ηλεκτρονικών ψηφοφοριών κ.λπ. Προϋπόθεση γι’ αυτά όμως είναι να πετύχουν τα δύο προηγούμενα στάδια της μεταρρύθμισης.

Το πρώτο, η αποκατάσταση της νομιμότητας, δεν εξαρτάται πια από το υπουργείο Παιδείας. Αυτό παρέδωσε το εργαλείο στα χέρια εκείνων που οφείλουν να τελειώσουν τη δουλειά: στις πρυτανικές αρχές και στην αστυνομία. Η αστυνομία, και ιδίως υπό τον Χρυσοχοΐδη, έχει και τη διάθεση και τη δυνατότητα να κάνει το έργο που της αναλογεί. Για τις οποιεσδήποτε πρυτανικές αρχές πολύ αμφιβάλλω – δεν διαφέρουν πολύ από το Πατριαρχείο επί Οθωμανών. Ωστόσο, σε ορισμένα πανεπιστήμια, όπως στο ΟΠΑ, δημιουργείται ένα κίνημα αντίδρασης στην ανομία των αναρχικών από τη βάση της πανεπιστημιακής κοινότητας, το οποίο θα πρέπει να το λάβουν υπ’ όψιν. Η αναλογία με το Πατριαρχείο δεν είναι άστοχη.

Το δεύτερο, πάντως, δηλαδή το στήσιμο της ΕΘΑΑΕ σε γερές βάσεις και η καλή λειτουργία της, είναι ευθύνη αποκλειστικά του υπουργείου Παιδείας. Αν ξεκινήσει σωστά, τότε θα μπορούμε να ελπίζουμε.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή