Ο καθένας και η φυλή του
«Το να πορεύεσαι χωρίς να ανήκεις σε μια φυλή σε καθιστά ανόητο. Το να παραχωρήσεις έστω και ένα εκατοστό σε μια άλλη φυλή σε καθιστά κορόιδο». Διαβάζοντας αυτή τη διαπίστωση σε κείμενο του 2018 στο New Yorker, για τον φυλετισμό (tribalism) στην εποχή του Τραμπ, του δημοσιογράφου και συγγραφέα Τζορτζ Πάκερ, συνειδητοποίησα πόσο ο διαχωρισμός των «φυλών» έχει εμποτίσει εδώ και χρόνια και την ελληνική κοινωνία. Εχουμε αναφερθεί, με επιμονή, και στο παρελθόν σε αυτήν τη συνθήκη: «σε έναν κόσμο θρυμματισμένο σε δεκάδες εικόνες και παράλληλες πραγματικότητες, που ενδεχομένως δεν θα συναντηθούν ποτέ». Ομως με τον όρο φυλετισμό (δανείζομαι τη μετάφραση/επαναφορά από κείμενο του Μιχάλη Μητσού στα «Νέα», 20/12), η διαίρεση, το ρήγμα, βαθαίνει. Οι ομάδες δεν έχουν καμία επικοινωνία μεταξύ τους. Η αλήθεια, επί της ουσίας, δεν ενδιαφέρει κανέναν· όπως δεν ενδιαφέρει και κάποια προσπάθεια σύγκλισης ή συνεννόησης ώστε να υπηρετηθεί το δημόσιο συμφέρον, η δημόσια τάξη και ασφάλεια, η δημόσια σφαίρα εν γένει.
Ο καθένας και η φυλή του. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η ενδοεπικοινωνία στρεβλώνει πολύ συχνά την πραγματικότητα, της δίνει τα βολικά χαρακτηριστικά που εξυπηρετούν την ομάδα είτε τα μέλη της συντάσσονται με την κυβέρνηση είτε με την αντιπολίτευση ή με οτιδήποτε άλλο, τάση, κίνηση, προτίμηση, κ.ο.κ. Στην ελληνική, διχασμένη και διχαστική, κοινωνία (δεν θα πρέπει να παραλείπουμε, ποτέ, να υπενθυμίζουμε τον ρόλο που έπαιξε ο ΣΥΡΙΖΑ στην εμφυλιοπολεμική πόλωση) επικάθηνται διαρκώς, ως προστιθέμενοι πυργίσκοι, αλλεπάλληλοι διχασμοί. Πρόσφατο παράδειγμα η πολυσυζητημένη επιχείρηση της αστυνομίας στην κατάληψη στο Κουκάκι, η βία που ασκήθηκε στην οικογένεια που έμενε στο διπλανό σπίτι, οι καταγγελίες που ακολούθησαν. Το πιο εφιαλτικό όμως για τους τέσσερις ανθρώπους της διπλανής πόρτας, είναι ότι ένα πρωί ξύπνησαν στη ζώνη του λυκόφωτος. Βρέθηκαν να κατηγορούνται για ένα σωρό αδικήματα, και μέχρι να εκδικαστεί η υπόθεση και να αποδειχθεί αν είναι αθώοι ή ένοχοι, έχουν να αντιμετωπίσουν το θρίλερ της «κακοποίησής» τους από ΜΜΕ και ομάδες στα social media. Οσοι πρόσκεινται στην κυβέρνηση έχουν τη δική τους εκδοχή για τα γεγονότα, όσοι στην αντιπολίτευση μια άλλη. Η αλήθεια χρειάζεται χρόνο. Χρειάζεται επίσης να απομακρυνθούν πολλές επιστρώσεις από «υλικά» που καμία σχέση δεν έχουν με τα συμβάντα. Η παράνοια μέσα στην οποία βυθίστηκε μια τετραμελής οικογένεια από δημόσιες τοποθετήσεις δεν καταλαγιάζει εύκολα ούτε θεραπεύεται μέσα σε λίγες μέρες. Δεν είναι ακαταστασία στο σπίτι να μαζευτεί. Είδαν να στήνονται εύκολες και αβασάνιστες κατασκευές που αντανακλούσαν τερατώδη είδωλά τους μέσα από παραμορφωτικούς καθρέφτες: για τη μητέρα, τον πατέρα, τα δυο παιδιά.
Οποια κι αν είναι η ετυμηγορία του δικαστηρίου, ο φυλετισμός, μια εκδοχή του τουλάχιστον, έδρασε και σε αυτήν την περίπτωση ακαριαία. Ή είσαι με την αστυνομία ή με τους καταληψίες. Και το αίσθημα της νομιμότητας; Του δικαίου; Οταν μπερδεύεται και θολώνει κινδυνεύει και να καταλυθεί.
Η ελληνική κοινωνία προχωράει τυφλά. Της λείπει η ραχοκοκαλιά (και η στοιχειώδης που είχε εξαρθρώθηκε στη διάρκεια της κρίσης και τσάκισε τα τελευταία χρόνια), της λείπουν ιδέες και πράξεις που να τη συνέχουν και να την ενώνουν. Της λείπει ασφυκτικά το οξυγόνο της κοινότητας αισθημάτων, η προοπτική ότι τα εμπόδια θα χαλαρώσουν, θα αρθούν οι αποκλεισμοί και αυτό δεν συνδέεται μόνο με την οικονομική ανάπτυξη. Χρειάζεται παραδείγματα συναίνεσης και συμφιλίωσης, γιατί τίποτα δεν προχωράει με θεωρίες συνωμοσίας και βαρβαρότητα.
Αφήνουμε πίσω μας το 2019 με γεύση αμφιλεγόμενη, τρικλίζοντας, χωρίς στέρεο βηματισμό. Το 2020 θα πρέπει να είναι κερδισμένος χρόνος σε πολλούς τομείς· όχι επικοινωνιακά μόνο κερδισμένος. Γιατί πολύ εύκολα και γρήγορα ξύνεται η επιφάνεια και εμφανίζεται το ρημαγμένο περιεχόμενο. Να ένα πεδίο λαμπρό για όποιον θέλει πραγματικά να εργαστεί για τον εορτασμό του 2021. Για την επιτροπή των 31 διακεκριμένων προσωπικοτήτων «Ελλάδα 2021» και την κ. Γιάννα Αγγελοπούλου. Η Ελλάδα του 2021 δεν έχει σχέση με εκείνη του 2004. Πραγματικός εορτασμός θα ήταν να δημιουργηθούν γέφυρες συνεργασίας και στοιχειώδους, έστω, συνεννόησης ανάμεσα στις «φυλές» ώστε να αποκατασταθεί ο σφυγμός μιας κοινωνίας παγωμένης στον θυμό και στη διαρκή ματαίωση.
