Με ανάμεικτα αισθήματα ικανοποίησης και απορίας παρακολουθώ τις αναρτήσεις του δημάρχου Αθηναίων και άλλων στελεχών του δήμου, που ανακοινώνουν τον ευπρεπισμό διαφόρων πλατειών της πόλης. Είναι ένα θέμα που στη χώρα μας, αυτονοήτως και δικαίως, γίνεται πρώτη είδηση στον τομέα της καθημερινότητας, που είναι ο πιο παραμελημένος. Στην Αθήνα, ζητήματα καθημερινότητας, από το κλείσιμο των δρόμων έως την πλημμελή καθαριότητα, έχουν αναχθεί μοιρολατρικά σε αρνητικά στοιχεία πολιτισμικής ιδιαιτερότητας. Και τα δύο έχουν σχέση με τον δημόσιο χώρο, που, ως γνωστόν, διαχρονικά πάσχει στην Ελλάδα. Είναι μια υστέρηση που συνδέεται με ποιότητες της ίδιας της δημοκρατίας και της κοινωνικής αγωγής. Συνεπώς, δικαίως ο δήμαρχος Αθηναίων μας ενημερώνει κάθε φορά που τα συνεργεία του Δήμου εντάσσουν μια νέα πλατεία στο πρόγραμμα ευπρεπισμού, με καθαρισμό, πλύσιμο και βάψιμο.
Σε σχόλια πολιτών κάτω από τις αναρτήσεις του δημάρχου, διαβάζω και απορίες για το τι –τέλος πάντων– έκανε η προηγούμενη δημοτική αρχή. Δεν έπλενε ποτέ τις συνοικιακές πλατείες; Δεν έχω στοιχεία αλλά από την προσωπική εμπειρία μου οι συνοικίες της Αθήνας ήταν εντυπωσιακά παραμελημένες. Το θέμα, τώρα, είναι σύνθετο. Υπάρχουν πολίτες ευσυνείδητοι με κοινωνική αγωγή όπως και πολίτες ανάγωγοι και αντικοινωνικοί. Ο δήμος οφείλει, δυστυχώς, και να εκπαιδεύσει. Με το παράδειγμά του. Αλλά το θέμα είναι πιο περίπλοκο από τους κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς.
Η πλατεία Βικτωρίας, που καθαρίστηκε χθες, έχει και τη δική της ενδοχώρα προς τη Λιοσίων ή τον Αγιο Παντελεήμονα. Περιοχή, όχι η μοναδική φυσικά, που απαιτεί καθημερινή φροντίδα. Η εγκατάλειψή της, τα τελευταία χρόνια, ήταν ακραία. Η επαναφορά μιας αίσθησης στοιχειώδους φροντίδας, που θα απορρέει από κάποιο συντονισμένο πρόγραμμα και όχι από κινήσεις συμβολικού εντυπωσιασμού, απαιτεί χρόνο. Υπάρχει δυσπιστία, και δικαίως, για το αν υφίσταται πολιτική για καθημερινή φροντίδα. Αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα για τον Δήμο Αθηναίων. Τότε, τις αναρτήσεις δεν θα τις κάνει ο δήμαρχος ή οι αντιδήμαρχοι αλλά οι ίδιοι οι πολίτες. Η καθαριότητα στην Αθήνα έχει να αντιμετωπίσει τις ουλές και τα ρήγματα σε έναν τραυματισμένο κοινωνικό ιστό, που γεννά ασυνέχειες και αισθήματα αποξένωσης. Οσο απλό και αν φαίνεται, το θέμα της καθαριότητας σε πολλά σημεία της πόλης δεν είναι μόνο θέμα επιχειρησιακό αλλά και θέμα κοινωνικής ανισότητας και αποκλίσεων. Η λειτουργία της πόλης είναι ένα σύνθετο φαινόμενο, περισσότερο περίπλοκο από μία επιχείρηση ευπρεπισμού.