Προ ημερών, ο ριζοσπαστικός πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ανακοίνωσε τα σχέδιά του για αποστολή στρατευμάτων στη Λιβύη, και το τουρκικό Κοινοβούλιο ενέκρινε ήδη το σχετικό νομοσχέδιο της κυβέρνησης.
Η απειλητική τουρκική παρέμβαση στον εμφύλιο της Λιβύης είναι μοναχά το τελευταίο παράδειγμα της έκτασης των «μυών» της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή. Από το 2016 και έπειτα, η Τουρκία δημιούργησε στρατιωτικές βάσεις στο Κατάρ και στη Σομαλία, παρενέβη τρεις φορές στη γειτονική Συρία εναντίον των κουρδικών δυνάμεων του YPG και έστειλε πολεμικά πλοία για να διαταράξει τις κυπριακές γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Πριν από μερικές εβδομάδες, μάλιστα, οι τουρκικές ναυτικές δυνάμεις κυνήγησαν μέχρι και ένα ισραηλινό σκάφος από τα κυπριακά ύδατα.
Τον Νοέμβριο, η Τουρκία και η Λιβύη υπέγραψαν μία συμφωνία που όριζε τα θαλάσσια σύνορά τους, τα οποία επεκτάθηκαν παράτυπα στις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες της Ελλάδας. Ηταν μια ξεκάθαρη επιβεβαίωση των τουρκικών ισχυρισμών και συμφερόντων στην Ανατολική Μεσόγειο. Η συμφωνία χρησίμευσε επίσης ως ένα ισχυρό μήνυμα προς την Αίγυπτο, το Ισραήλ, την Κύπρο, αλλά και την Αθήνα, πως τα τουρκικά συμφέροντα δεν μπορούν να αγνοηθούν όσον αφορά το μέλλον του μεσογειακού φυσικού αερίου.
Ωστόσο, οι κινήσεις αυτές υπογραμμίζουν επίσης τις αυταπάτες και τη μεγαλομανία της Αγκυρας στην προσπάθειά της να γίνει μια περιφερειακή και παγκόσμια δύναμη. Το 2010, ο Αμερικανός πρέσβης στην Αγκυρα, Τζέιμς Τζέφρεϊ, είχε δηλώσει πως η Τουρκία έχει «φιλοδοξίες Rolls Royce» με πενιχρούς πόρους «Rover». Πράγματι, η επιμονή της να αποκτήσει το στάτους μιας διεθνούς υπερδύναμης παρακωλύεται από το γεγονός πως η Τουρκία παραμένει μια χώρα μεσαίου μεγέθους, με περιορισμένα μέσα στη διάθεσή της.
Οι Τούρκοι ηγέτες, ωστόσο, εξακολουθούν να πιστεύουν πως η Τουρκία είναι μια σημαντική διεθνής δύναμη. Ο Ερντογάν, άλλωστε, επαναλαμβάνει συχνά τη φράση «ο κόσμος είναι μεγαλύτερος από πέντε δυνάμεις», αναφερόμενος στα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας –ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία και Κίνα– και υπονοώντας πως η Τουρκία πρέπει να θεωρείται εξίσου σημαντική παρουσία. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει επίσης προτείνει να ανοίξουν κεντρικά γραφεία του ΟΗΕ στην Κωνσταντινούπολη, να συμπεριληφθεί η Τουρκία στον οργανισμό των BRICS, που αποτελείται από τις αναδυόμενες δυνάμεις της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας και της Νότιας Αφρικής, και έπειτα από τη νίκη του στις εκλογές του 2018 δήλωσε ότι θα επικεντρωθεί πλέον στο να καταστήσει την Τουρκία μια διεθνή υπερδύναμη.
Οι παγκόσμιες δυνάμεις έχουν ανεξάρτητες εξωτερικές πολιτικές και επιδιώκουν να ασκήσουν την επιρροή τους στις γειτονικές χώρες και περιοχές. Στην περίπτωση της Λιβύης, η Αγκυρα θέλει να έχει λόγο για το μέλλον της χώρας, ειδικά καθώς προσφέρει στην Τουρκία μόχλευση στην περιοχή της Μεσογείου. Η Αγκυρα ελπίζει ακόμη πως, εάν η κυβέρνηση της Τρίπολης κερδίσει τον εμφύλιο, οι τουρκικές επιχειρήσεις θα συνεχίσουν να ανταμείβονται με προσοδοφόρες συμβάσεις στον τομέα των κατασκευών και των υπηρεσιών.
Ωστόσο, η παρουσία της Τουρκίας στη Λιβύη μπορεί να αποδειχθεί παράλληλα και κολοσσιαία αποτυχία. Η Αγκυρα, άλλωστε, υποστηρίζει το «αουτσάιντερ» στην εσωτερική αυτή σύγκρουση. Παρότι η κυβέρνηση της Τρίπολης παραμένει διεθνώς αναγνωρισμένη, οι δυνάμεις του αντιπολιτευόμενου στρατηγού Χαλίφα Χαφτάρ κυριαρχούν σε μεγάλο μέρος της χώρας. Ο Χαφτάρ υποστηρίζεται από τα κράτη της Ρωσίας, της Αιγύπτου, του Σουδάν, της Ιορδανίας, της Γαλλίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, τα οποία παρέχουν εξελιγμένα όπλα, οχήματα, χρήματα, βαρύ πυροβολικό και σύγχρονο εξοπλισμό. Εκατοντάδες Ρώσοι μισθοφόροι έχουν σταλεί για να πολεμήσουν πλάι στα στρατεύματά του. Η Αγκυρα δεν διαθέτει ούτε τα μέσα ούτε την ικανότητα να αντιμετωπίσει μια τέτοια υπερβολική στήριξη προς τις δυνάμεις του Χαφτάρ και της αναμενόμενης εισβολής τους στην Τρίπολη.
Τα πράγματα γίνονται χειρότερα για την Αγκυρα καθώς, υποστηρίζοντας την κυβέρνηση της Τρίπολης, κινδυνεύει να απομονωθεί και από τη φιλική προς αυτή Ρωσία. Μετά την αγορά των ρωσικών S-400, ενός συστήματος πυραυλικής άμυνας ασύμβατου με τον εξοπλισμό του ΝΑΤΟ, οι δεσμοί μεταξύ Αγκυρας και Μόσχας άνθησαν εις βάρος των παραδοσιακών συμμάχων της Τουρκίας στη Δύση.
Η στήριξη της κυβέρνησης της Τρίπολης, όμως, τοποθετεί την Αγκυρα απέναντι από τη Μόσχα σε μια περίοδο που η Τουρκία έχει ελάχιστους εναλλακτικούς συμμάχους. Η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με την προοπτική των κυρώσεων του αμερικανικού Κογκρέσου για την αγορά των ρωσικών όπλων, καθώς και για την πρόσφατη παρέμβασή της στη Συρία κατά των κουρδικών δυνάμεων που βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή του πολέμου κατά του Ισλαμικού Κράτους. Η Αγκυρα αντιμετωπίζει επίσης ευρωπαϊκές κυρώσεις λόγω της γεώτρησής της γύρω από τα χωρικά ύδατα της Κύπρου. Πράγματι, η διεθνής απομόνωση της Τουρκίας είναι πλέον γεγονός, καθώς η χώρα δεν διαθέτει σχεδόν κανένα σύμμαχο στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή – ίσως με εξαίρεση το Κατάρ και τις θερμές σχέσεις μεταξύ του Ερντογάν και του Ούγγρου ηγέτη, Βίκτορ Ορμπαν.
Εν τω μεταξύ, στο εσωτερικό της, η Τουρκία δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει μια εξελισσόμενη οικονομική κρίση, κατά την οποία η λίρα εξακολουθεί να πέφτει κατακόρυφα έναντι των κυριότερων νομισμάτων και ο πληθωρισμός αυξάνεται. Η Τουρκία φέρει επίσης το βάρος της φιλοξενίας σχεδόν τεσσάρων εκατομμυρίων Σύρων προσφύγων. Αυτό από μόνο του αποτελεί μια έντονη υπενθύμιση στους Τούρκους για τις συνέπειες των καταστροφικών πολιτικών της κυβέρνησης της χώρας προς τη Συρία κατά τον οκταετή εμφύλιο πόλεμο.
Αντί, λοιπόν, να αποκτήσει επιρροή, η Τουρκία διακινδυνεύει την περαιτέρω διεθνή απομόνωσή της μέσω της εμπλοκής της στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης. Η αποστολή στρατευμάτων στην Τρίπολη αποτελεί μια εν αναμονή καταστροφή, ένα άμεσο αποτέλεσμα της ανυποχώρητης επιθυμίας της Αγκυρας να μεταμορφωθεί σε κορυφαία διεθνή δύναμη.
* Ο δρ Σάιμον Γουόλντμαν είναι συνεργάτης του Henry Jackson Society και ερευνητής στο King’s College του Λονδίνου. Το άρθρο αναδημοσιεύεται από την εφημερίδα Haaretz.