Σημασία δεν έχει μόνο τι πιστεύεις εσύ για τον εαυτό σου, αλλά και τι πιστεύουν οι άλλοι για εσένα. Το ξεχνάμε πολλές φορές στην Ελλάδα, θεωρώντας πως η χώρα είναι το επίκεντρο του κόσμου και ο αυτοπροσδιορισμός φτάνει. Ενα ταξίδι στο εξωτερικό πάντα βοηθάει να βρεις την ισορροπία σου. Αυτό συνέβη στη δεξίωση που έγινε προς τιμήν του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Στην επιβλητική αίθουσα Benjamin Franklin Room στην Ουάσιγκτον, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Μάικ Πένς και ο ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο σήκωσαν ένα ποτήρι ούζο και είπαν «γεια μας», με την ορχήστρα να παίζει «τα παιδιά του Πειραιά» και στον μπουφέ να υπάρχει μπακλαβάς και κρασί. Την ώρα που η Ελλάδα πασχίζει να πει προς τα έξω πως είναι και κάτι άλλο, το «ταυτοτικό» της παρελθόν την κυνηγά παντού. Την ώρα που η κυβέρνηση με αρκετή δόση Χάρβαρντ, μιλά για reposition που θα αναδεικνύει «τη σύγχρονη διάσταση πολιτισμού, τεχνογνωσίας και ανθρώπινου δυναμικού, των παραμέτρων», έρχεται η αυθεντική Αμερική και σου λέει πως «είσαι και αυτό». Και δεν ήταν μόνο αυτό.
Πριν από λίγες μέρες ο Τομ Χανκς αποθέωσε την Ελλάδα. Μέσα στα τιμητικά λόγια του ούτε εκείνος κατάφερε να αποφύγει τα στερεότυπα. Η ταβέρνα στην οποία «τσακωνόμαστε μέχρι αργά τη νύχτα» ήταν μία ισχυρή εικόνα που μετέδωσε, η οποία βεβαίως ήταν και πέρα για πέρα αληθινή. Ολα τα παραπάνω δεν καταγράφονται για να καταλήξω στο σύνηθες συμπέρασμα: δηλαδή πόσο κακό κάνουν στην Ελλάδα οι «φολκλορικές αναφορές». Καταγράφονται για να καταδειχθεί πως η Ελλάδα έχει κάποια στοιχεία που όσο και να πασχίζει κάποιος να τα αποβάλει είναι χαμένος χρόνος. Εχει χυθεί πολύ μελάνι άλλωστε κατακρίνοντας τα ελληνικά στερεότυπα: τον μουσακά, το ούζο ακόμα και τον ελληνικό ήλιο που φωτίζει τα καλοκαίρια μας. Και ξαφνικά βρισκόμαστε στην Αμερική του 2020 να τσουγκρίζουμε με ούζο και να λέει ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ «γεια μας».
Το στερεότυπο είναι ταυτοτικό στοιχείο. Και εδώ που τα λέμε γιατί να φύγει; Σε ποιον δεν αρέσει να κάθεται τα καλοκαιρινά βράδια μέχρι αργά και αφήνοντας λίγο το smartphone από τα χέρια να πολυλογεί άσκοπα, να αναλύει και να εύχεται «εις υγείαν» με ένα ποτήρι; Σωστά το είπε ο χολιγουντιανός σταρ: Στην Ελλάδα «η γη, ο ουρανός, το νερό, είναι καλά για την ψυχή σου. Είναι μέρος που σε γιατρεύει». Αυτό που έχει δει ο χορτασμένος από μεγαλεία Τομ, θα το απεμπολήσουμε εμείς; Προφανώς και στην Ελλάδα δεν ξυπνάμε πάντα μεσημέρι, δεν βάζουμε συρτάκι, πίνουμε ούζο και μετά ξενυχτάμε έως αργά το βράδυ στις ταβέρνες. Αλλά όταν το κάνουμε μας αρέσει. Σε όλους. Και το περίφημο reposition που ορθώς εξήγγειλε ο Κυριάκος Μητσοτάκης πρέπει να έχει και «λίγη γεύση από ούζο». Εξάλλου, αν δεν τη βάλει εκείνος, θα τη βάλουν οι άλλοι και θα του πουν «γεια μας».