Οποιοσδήποτε κρίνει το ΠΑΣΟΚΙΝΑΛ οφείλει να ξεκινήσει με την παραδοχή ότι η θέση του, στο σημερινό πολιτικό τοπίο, είναι εξαιρετικά δύσκολη. Είναι ένα μικρό σοσιαλιστικό κόμμα, με μεγάλη ιστορία, από την οποία και ζει. (Συχνά μάλιστα είναι η αντικερί από την οποία ψωνίζουν οι νεόπλουτοι του ΣΥΡΙΖΑ για να στολίζουν τον μηχανισμό τους…) Βρίσκεται στριμωγμένο στη μέση και έχει, από τη μια πλευρά, μια Κεντροδεξιά με ισχυρή απήχηση στον κόσμο και επεκτατικές τάσεις προς τον χώρο του κέντρου και, από την άλλη, μια Ριζοσπαστική Αριστερά, η οποία, πέραν της λενινιστικής της παράδοσης, σε όλα τα άλλα είναι η μετεξέλιξη του ΠΑΣΟΚ, των αξιών του και της κουλτούρας του.
Η θέση αυτή είναι δύσκολη, αλλά το ΠΑΣΟΚΙΝΑΛ τη διάλεξε μόνο του και μάλιστα αντίθετα προς τη φυσική του εξέλιξη, η οποία το οδηγούσε πλησιέστερα προς το κέντρο του πολιτικού φάσματος. Την κατεύθυνση αυτή έδωσε ο ίδιος ο Παπανδρέου το 1993, μολονότι η περίοδος σημαδεύτηκε από σκάνδαλα, γελοιοποίηση των θεσμών και διάφορες παρδαλές καταστάσεις. Συνεχίστηκε και ενισχύθηκε με τον Σημίτη και τον «εκσυγχρονισμό». Ακόμη και ο ΓΑΠ, παρά την ιδιομορφία της προσωπικής συγκρότησής του και παρότι η πρωθυπουργία του συνέπεσε με τη χρεοκοπία, ήταν στην ίδια κατεύθυνση. Τέλος, η συγκυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου δεν ήταν παρά το επιστέγασμα αυτής της εξέλιξης του ΠΑΣΟΚ, που ίσως να ήταν ωρίμανση.
Και μετά κάτι πήγε στραβά και σάπισε απότομα! Ηλθε η Φώφη, ανέγγιχτη θαρρείς από τα τριάντα χρόνια που πέρασαν από τη δεκαετία του 1980, για να στρέψει το ΠΑΣΟΚ, ως ΠΑΣΟΚΙΝΑΛ πλέον, στις ρίζες του, δηλαδή στη δεκαετία του 1980, της οποίας τα σύμβολα, η αισθητική, οι εικόνες, η γλώσσα, τα καλαμπούρια είναι η μητρική γλώσσα της Φώφης.
Βάσει του εκλογικού αποτελέσματος, το ΠΑΣΟΚΙΝΑΛ βρέθηκε στο μέσον, μεταξύ Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ, αλλά η Φώφη το μετακίνησε προς τα Αριστερά. Δεδομένου του εκλογικού κόστους της συγκυβέρνησης για το ΠΑΣΟΚ, είναι κατανοητή η στροφή του στον συντηρητισμό. Την επιβάλλει το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, που συχνά επικρατεί μετά τις πανωλεθρίες. Είναι κάτι συχνό και κοινό στην ανθρώπινη ιστορία αυτό. Μου έρχεται στον νου, λ.χ., η στροφή του Ισλάμ στις ρίζες του και στη διαμόρφωση του συντηρητισμού που το χαρακτηρίζει σήμερα, η οποία εκδηλώθηκε ως αντίδραση στην ισοπέδωση του Χαλιφάτου από τους Μογγόλους. (Ισως η παρομοίωση ξενίζει, θεωρώ όμως ότι δεν μπορούμε να αγνοήσουμε σημαντικές ομοιότητες μεταξύ Ισλάμ και ΠΑΣΟΚ, αν και δεν είναι η ώρα να το αναπτύξω…)
Η θέση αυτή αντικατοπτρίζεται και στην κοινοβουλευτική τακτική του. Το ΠΑΣΟΚΙΝΑΛ τονίζει κάθε διαφορά με την κυβέρνηση –και όταν δεν υπάρχουν διαφορές, τις εφευρίσκουν–, ενώ την ίδια ώρα είτε προλαμβάνει τις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ είτε συντάσσεται μαζί του διακριτικά. Είναι, δηλαδή, επιθετικό προς τη Ν.Δ. και αμυντικό προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Εν ολίγοις, μια κλίση προς τον ΣΥΡΙΖΑ την έχει πάρει το ΠΑΣΟΚΙΝΑΛ. Οχι μεγάλη, αλλά ορατή. Ας πούμε, όπως του περίφημου κεκλιμένου πύργου της Πίζας…
Προς την κυβέρνηση, αυτό το αριστερίζον και εσωστρεφές ΠΑΣΟΚΙΝΑΛ είναι άκρως επιθετικό και συχνά βλακωδώς επιθετικό – διότι το έχουν αυτό τα άκρα, ξέρετε. Διαφωνεί σε οτιδήποτε προτείνει η κυβέρνηση. Καταψήφισε ακόμη και το μητρώο των ΜΚΟ, όχι επειδή διαφωνούσε επί της ουσίας με την κρατική εποπτεία στις ΜΚΟ που λυμαίνονται τη Μόρια, αλλά επειδή είχε κάποιον άλλο, δικό του τρόπο, που ήταν καλύτερος κ.λπ. – σαχλαμάρες για προσχήματα, εν ολίγοις.
Εκεί όμως όπου εξετέθη πολύ σοβαρά το ΠΑΣΟΚΙΝΑΛ ήταν στο ζήτημα της προστασίας ή μη της πρώτης κατοικίας. Στην προσπάθεια να αποτινάξει τη μνήμη του παρελθόντος του, υιοθετεί τη θέση του ΣΥΡΙΖΑ υπέρ της απόλυτης προστασίας της πρώτης κατοικίας των δανειοληπτών, είτε πρόκειται για ατυχήσαντες είτε για απατεώνες. Η απόλυτη προστασία, που εξομοιώνει τον φουκαρά και τον άτυχο με τον πονηρό και τον επιτήδειο, είναι άδικη, επειδή μοιράζει τα βάρη των πονηρών στους συνεπείς δανειολήπτες. Είναι και ανήθικη όμως, επειδή επιβραβεύει εντέλει τους μασκαράδες και τους απατεώνες.
Επίσης, πολιτικά, είναι ηλίθια, διότι είναι καταστροφική: καταδικάζει τις τράπεζες στην παράταση του σημερινού μαρασμού, κάτι που σημαίνει, πολύ απλά, ότι εμποδίζεται η ανάπτυξη. Μόνο κάποιος με τον ενσυνείδητο (και ενδεχομένως ανομολόγητο) σκοπό να σαμποτάρει το τραπεζικό σύστημα και, κατ’ επέκταση, τον καπιταλισμό θα μπορούσε να υποστηρίζει την απόλυτη προστασία. Για τον ΣΥΡΙΖΑ, αυτή η θέση είναι συνεπής με την ιδεολογία του. Αν είναι και για το ΠΑΣΟΚΙΝΑΛ, τότε, τι να πω; Να ζήσουν τα παιδιά, να ευτυχήσουν και καλούς απογόνους.
Το εκπληκτικό στη μεταμόρφωση που παρακολουθούμε ήταν ότι, για πρώτη φορά, το ΠΑΣΟΚΙΝΑΛ όχι μόνον υιοθέτησε τη θέση του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και τις μεθόδους του! Διαστρέβλωσε δημόσια ομιλία του Αδ. Γεωργιάδη, με την ίδια αναισχυντία που θα το έκανε ο ΣΥΡΙΖΑ και υπερασπίστηκε τη διαστρέβλωση με το ίδιο θράσος. Γι’ αυτό, επαναλαμβάνω τις ευχές μου για καλούς απογόνους!..