Στη διάσκεψη ασφαλείας του Μονάχου αυτές τις ημέρες θέμα συζητήσεων ήταν η μειωμένη επιρροή της «Δύσης» και πώς αλλάζουν οι κοινωνίες των «δυτικών» χωρών. Το δεύτερο ζήτημα είναι «κλειδί» για το πρώτο: οι εσωτερικές ζυμώσεις κρίνουν τον τρόπο με τον οποίο οι χώρες συμπεριφέρονται στις μεταξύ τους σχέσεις. Εκεί βλέπουμε ότι η κρίση της Δύσης πηγάζει από προβλήματα που έπληξαν πολλές χώρες τα τελευταία χρόνια. Η παγκοσμιοποίηση, προϊόν της «δυτικής» κηδεμονίας του διεθνούς συστήματος οικονομικής και πολιτικής διακυβέρνησης, επέτρεψε την ανάπτυξη πολλών φτωχών χωρών· σε άλλες, όμως, προκάλεσε την έντονη αμφισβήτηση του οικονομικού μοντέλου και της πολιτικής εκπροσώπησης. Σήμερα, πολλά διεθνή προβλήματα πηγάζουν όχι μόνον από αποτυχίες των φιλελεύθερων δημοκρατιών στο πρόσφατο παρελθόν (όπως οι παρεμβάσεις στο Ιράκ και στη Λιβύη, καθώς και η μη παρέμβαση στη Συρία), αλλά και από τη δυσαρέσκεια των πολιτών τους για τις δικές τους κοινωνίες και οικονομίες.
Η συγκολλητική ουσία της «Δύσης» ήταν η αφοσίωση στη φιλελεύθερη δημοκρατία και στα ανθρώπινα δικαιώματα, στην οικονομία της αγοράς και στη συνεργασία μέσω διεθνών οργανισμών. Σήμερα οι εχθροί αυτής της κοσμοθεωρίας αυξάνονται, ενθαρρύνουν ο ένας τον άλλον. Ο Ντόναλντ Τραμπ, απευθυνόμενος στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ πέρυσι, συνόψισε τη νέα νοοτροπία: «Το μέλλον δεν ανήκει στους οπαδούς της παγκοσμιοποίησης αλλά στους πατριώτες». Οπως ο Τραμπ, πολλοί επενδύουν στον εθνικισμό για να συσπειρώνουν τους οπαδούς τους, και ας οδηγεί αυτό σε εντάσεις και διενέξεις. Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν είναι το πιο κοντινό παράδειγμα. Η ειρωνεία είναι ότι οι ΗΠΑ, αντί να επιδιώκουν τη διόρθωση ενός διεθνούς συστήματος που είχαν θεσπίσει προς όφελός τους, το υπονομεύουν οι ίδιες. Αυτή είναι επιλογή του προέδρου τους, η εκλογή του οποίου έδειξε ότι πολλοί Αμερικανοί πίστευαν ότι είναι θύματα του φιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης που εκπροσωπούσε η αντίπαλός του, Χίλαρι Κλίντον. Το γεγονός ότι η οικονομία πήγαινε καλά πριν από την εκλογή του Τραμπ αλλά και τώρα, δείχνει ότι κριτήριο των ψηφοφόρων δεν είναι τόσο εάν έχουν θέσεις εργασίας, αλλά το τι είδους εργασία είναι, ποιες οι αμοιβές τους και πώς αισθάνονται οι ίδιοι. Η δυσαρέσκειά τους είναι γόνιμο έδαφος για να καρποφορήσουν τα συνθήματα του Τραμπ περί αμερικανικής ιδιαιτερότητας, συνθήματα που διχάζουν τη χώρα, υπονομεύουν τις συμμαχίες της και ενθαρρύνουν αυταρχικούς ηγέτες παντού – εις βάρος πάλι του «δυτικού» συστήματος διακυβέρνησης. Το μήνυμα «Πρώτα η Αμερική» είναι πολύ πιο ελκυστικό από επιχειρήματα υπέρ του διεθνούς συστήματος.
Σε άλλες χώρες της «Δύσης», η σαγήνη του λαϊκισμού και των «μονοθεματικών» κομμάτων ενισχύει τα πολιτικά άκρα, ενώ το κέντρο αδυνατεί να προσφέρει λύσεις σε σύνθετα προβλήματα. Η πολυδιάσπαση του πολιτικού χώρου μπορεί να οφείλεται στη μετανάστευση ή στην οικονομική ανασφάλεια, ευνοώντας την άνοδο ακραίων κομμάτων, τα οποία υπονομεύουν συνεχώς το κέντρο. Η σημερινή κρίση στο κόμμα της καγκελαρίου Μέρκελ αποδεικνύει το μέγεθος της ζημίας. Η AfD, κόμμα που αναδείχθηκε λόγω αντίδρασης εναντίον της διάσωσης της Ελλάδας και της αποδοχής μεταναστών και προσφύγων στη Γερμανία, οδηγεί σε παράλυση την ηγεσία της μεγαλύτερης χώρας της Ε.Ε. Αυτό, με τη σειρά του, δυσχεραίνει τη συνεργασία με άλλες χώρες, υπονομεύει την Ε.Ε., το ΝΑΤΟ και άλλους οργανισμούς στην αναζήτηση λύσεων των προβλημάτων της εποχής – με αποτέλεσμα να επιδεινώνονται τα προβλήματα που ενθαρρύνουν περαιτέρω διάσπαση. Παρόμοιες δυναμικές παρατηρούνται σε πολλές χώρες.
Η φιλελεύθερη δημοκρατία, ο καπιταλισμός και το διεθνές σύστημα έχουν ανάγκη από ριζική ανανέωση. Δεν επαρκούν για τις σημερινές προκλήσεις. Χρειάζονται ιδέες και πολιτικές που θα ενθαρρύνουν τη συνεργασία, τη συμμετοχή στην κοινωνία πολιτών, οι οποίοι σήμερα είναι αποξενωμένοι και ευάλωτοι. Αυτό έπρεπε να είναι κύριο θέμα συζήτησης και στις διασκέψεις ασφαλείας.