Τον Νοέμβριο, 11.000 επιστήμονες συνυπογράψαμε ένα κείμενο που στοιχειοθετεί ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται σε κατάσταση «έκτακτης κλιματικής ανάγκης» προτείνοντας πολιτικές για να αυξήσουμε τις πιθανότητες επιβίωσής μας[1]. Mε το σενάριο «business as usual» σε 10 χρόνια θα βρεθούμε σε μια δύσκολα αναστρέψιμη κατάσταση και θα έχουμε μείωση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ και χειρότερο επίπεδο διαβίωσης. Οι πιο γνωστές ανθρώπινες δραστηριότητες που δημιουργούν / επιβαρύνουν την κατάσταση είναι: αποδάσωση, έκλυση αερίων θερμοκηπίου, η χρήση ενέργειας, κάπως γνωστή είναι η κατανάλωση τροφίμων ζωικής προέλευσης. Δυστυχώς, η επιβάρυνση που δημιουργεί ο αυξανόμενος πληθυσμός δεν έχει φτάσει ακόμα ούτε στην πολιτική ούτε στην κοινωνία.
Ενας αυξανόμενος πληθυσμός δημιουργεί περισσότερα προβλήματα. Ενας μεγαλύτερος παγκόσμιος πληθυσμός δημιουργεί μεγαλύτερη ρύπανση υδάτων, εδάφους, αέρα· μεγαλύτερη αποδάσωση, συγκρούσεις για χρήση πόρων. Ενας μικρός και σταθερός πληθυσμός δημιουργεί οφέλη που δεν μπορούν να επιτευχθούν με αυξανόμενο πληθυσμό: μεγαλύτερη κατά κεφαλήν βιοϊκανότητα (δηλ. περισσότερο χώρο, δάση, νερό, κ.λπ. κατ’ άτομο, μικρότερη ρύπανση), και μεγαλύτερη αμοιβή της ανθρώπινης εργασίας.
Δυστυχώς, δεν φαίνεται ότι η τεχνολογία μπορεί να καλύψει τις ανάγκες ενός αυξανόμενου παγκόσμιου πληθυσμού. Ενώ η βελτίωση της τεχνολογίας έχει καταφέρει να αυξήσει το παγκόσμιο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, δεν έχει καταφέρει να μειώσει το οικολογικό αποτύπωμα της ανθρωπότητας, τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, την κατανάλωση ενέργειας, τη φτώχεια, τα ακραία καιρικά φαινόμενα· ούτε να δημιουργήσει χώρο και να αυξήσει τη διαθέσιμη γη· αλλιώς δεν θα καίγαμε τα δάση του Αμαζονίου για να φτιάξουμε βοσκοτόπια και καλλιεργήσιμες εκτάσεις.
Η ιδανική σχέση πληθυσμού και πλουτοπαραγωγικών πόρων συζητείται από την αρχαιότητα2. Το βέλτιστο μέγεθος του πληθυσμού έχει υπολογιστεί αρκετές φορές και είναι περίπου 2-3 δισεκατομμύρια άτομα. Στο άρθρο μας «Διατηρήσιμη ευημερία και βέλτιστο μέγεθος πληθυσμού» το υπολογίσαμε στα 3 δισ.3
Αυτοί που κυρίως αρνούνται να συζητήσουν το πρόβλημα του πληθυσμού είναι οι πολιτικοί και θρησκευτικοί ηγέτες. Ετσι αγνοούν την ωρολογιακή βόμβα που δημιουργεί η ανεξέλεγκτη αύξηση του πληθυσμού (230.000 άτομα την ημέρα, 80 εκατομμύρια ετησίως) εις βάρος της μελλοντικής ευημερίας όλων. Σκεφτείτε ότι το 2050 θα είμαστε 9,5 – 10 δισεκατομμύρια.
Πολλοί επιστήμονες και οργανισμοί, όπως το Population Matters, ήδη επεξεργάζονται λύσεις. Ενα είναι σίγουρο: Καθώς κάθε χώρα έχει διαφορετικό επίπεδο ευημερίας, χρησιμοποιήσιμη έκταση, ποσοστό αύξησης πληθυσμού, οικολογικό αποτύπωμα, το πρόβλημα του υπερπληθυσμού είναι παγκόσμιο, και η λύση του απαιτεί συνεργασία όλων των χωρών. Εχουμε ευθύνη, ως ενήλικοι, κράτη και θρησκείες, να συνεργαστούμε για να αντιμετωπίσουμε την κλιματική κρίση. Αν δεν συζητήσουμε σοβαρά για τη διατροφή και τον πληθυσμό τώρα, ίσως να μην έχουμε άλλη ευκαιρία.
Αναφορές: [1] W.J. Ripple et al (2019). World Scientists’ Warning of a Climate Emergency. BioScience, 701): 8-20. [2] T.P. Lianos (2018). Steady state economy and population. South-Eastern Europe Journal of Economics 1, 7-19. [3] T.P. Lianos & A. Pseiridis (2016). Sustainable welfare and optimum population size. Environment, Development and Sustainability 18, 1679-1699.
* Η κ. Αναστασία Ψειρίδου είναι επίκουρος καθηγήτρια στο Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης (Πάντειο Πανεπιστήμιο) και επιστημονική σύμβουλος της Vegan Times, ενός startup με στόχο τη διευκόλυνση της διατηρήσιμης παραγωγής και κατανάλωσης.