Δεν ξέρω για εσάς, αλλά για μένα, έναν «Ελληνα εσωτερικού», η όλη συζήτηση γύρω από το brain drain έχει αρχίσει και γίνεται κουραστική. Εως και εκνευριστική θα έλεγα, διότι, αντί να κλείνει, ανοίγει πληγές.
Οταν επαναλαμβάνεις με κάθε ευκαιρία και σε κάθε τόνο ότι από την Ελλάδα έφυγαν τα λαμπρά μυαλά, τι αντανακλαστικά προκαλεί σε όσους έμειναν πίσω; Οταν λες ότι έφυγαν οι καλύτεροι είναι σαν να υπονοείς ότι έμειναν πίσω οι μέτριοι, οι ανεπαρκείς, οι χειρότεροι.
Εχει αναρωτηθεί κανείς σοβαρά τι σημαίνει για όλους τους υπόλοιπους η αναγωγή των brain drainers σχεδόν σε σωτήρες της ελληνικής οικονομίας; Σε συνώνυμο της ανάπτυξης; Ή ακόμα και στους ίδιους; Οι προσδοκίες από την επιστροφή των εγκεφάλων που διέρρευσαν είναι τόσο υψηλές που βάζει στους ώμους τους μια αχρείαστη, βαριά, ευθύνη. Δεν είναι άδικο;
Είναι, θα μου πείτε, αλλά από την άλλη πλευρά είναι και εύκολο. Είναι εύκολο να θέτεις στόχους τόσο υψηλούς, σχεδόν άπιαστους, που ακόμη και αν δεν τους πετύχεις, θα πάρεις εύσημα για την προσπάθεια.
Οι αιτίες όμως που προκαλούν το πρόβλημα του brain drain μάς βασανίζουν όλους, τους μέσα και τους έξω. Αντιγράφω από το άρθρο του αντιπροέδρου του ΣΕΒ Κωνσταντίνου Μπίτσιου «Το ανθρώπινο κεφάλαιο που χάνεται» (Κ, 24/2/2020): «Η φυγή τους αντανακλά τις διαρθρωτικές αδυναμίες της χώρας. Εφυγαν γιατί δεν βρίσκουν τις απολαβές που αντιστοιχούν στα προσόντα τους και γιατί αντιμετωπίζουν προβλήματα όπως η έλλειψη αξιοκρατίας, η υψηλή φορολογία και το μη μισθολογικό κόστος, η διαφθορά και οι χαμηλής ποιότητας κοινωνικές παροχές».
Αν λοιπόν φέρεις πίσω τους εγκεφάλους χωρίς να έχεις δουλέψει τις υποδομές σου, είναι σαν να φέρνεις νέο προπονητή σε μια κατεστραμμένη ομάδα. Ο,τι και να κάνει, αν δεν αλλάξει σύστημα και αν οι παίκτες δεν το αποδεχθούν, η ομάδα θα συνεχίσει να χάνει και οι φίλαθλοι θα φωνάζουν για αλλαγή.
Αυτό το οικονομικοκοινωνικό πλέγμα όμως (αμοιβές, παροχές, αξιοκρατία, φορολογία) πρέπει να αλλάξει πρώτα για τους οικότροφους, για όσους μένουν εδώ.
Διότι, αγαπητοί μου, οι Ελληνες του εξωτερικού δεν ζουν σε μια γυάλα είτε μένουν στο Σίτι του Λονδίνου είτε στη Σίλικον Βάλεϊ της Καλιφόρνιας. Τα τηλεφωνήματα από τους Ελληνες γονείς στοιχηματίζω θα είναι καθημερινά, παρά τη διαφορά ώρας. Με άλλα λόγια, όταν τα νέα από το σπίτι είναι τα ίδια, όταν ο μισθός του πατέρα ή του αδερφού είναι κολλημένος στα χρόνια της κρίσης ή όταν η μητέρα δεν έχει καταφέρει ακόμη να βρει μια αξιοπρεπή εργασία και η αδελφή χτυπάει δέκα και δώδεκα ώρες στη δουλειά γιατί είναι μόνη της στο τμήμα, γιατί να σκεφτεί να γυρίσει πίσω; Μη σας πω ότι θα προσπαθήσει να φέρει κι άλλους έξω.
Αν η πληγή δεν κλείσει από μέσα, το τραύμα θα υποτροπιάζει συνεχώς. Είναι ζήτημα κοινής λογικής.