Αν η εξάπλωση του κορωνοϊού δεν ήταν αρκετή, η «Μαύρη Δευτέρα» των αγορών είναι μία ακόμη απόδειξη ότι καμία χώρα δεν μπορεί να αποφύγει τις συνέπειες αυτής της κρίσης – και μια υπενθύμιση ότι η συντονισμένη δράση είναι η πλέον αποτελεσματική αντίδραση στις παγκόσμιες προκλήσεις. Οι διεθνείς αγορές είχαν τη Δευτέρα τη μεγαλύτερη πτώση από την κρίση του 2008, με τον δείκτη Dow Jones στη Νέα Υόρκη να σημειώνει τις μεγαλύτερες απώλειες της ιστορίας του.
Ο συνδυασμός παραγόντων που προκάλεσαν αυτή την τέλεια καταιγίδα είναι χαρακτηριστικός των καιρών: ένας νέος ιός που ξεκίνησε από την Κίνα και εξελίσσεται σε πανδημία, η διεθνής ασυνεννοησία στην αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της και επιπλέον η αποτυχία των πετρελαιοπαραγωγών χωρών να αποφασίσουν μια κοινή στάση απέναντι στην πτώση της ζήτησης για τον «μαύρο χρυσό». Διότι η πτώση των αγορών τη Δευτέρα είχε να κάνει λιγότερο με την ανησυχία για τις επιπτώσεις του κορωνοϊού στην οικονομία και περισσότερο με την κατάρρευση των διαπραγματεύσεων του ΟΠΕΚ με τη Ρωσία. Αυτή ήταν που ώθησε τη Σαουδική Αραβία, που παράγει πετρέλαιο πιο φθηνά από κάθε άλλη χώρα, να αυξήσει την παραγωγή για να μεγαλώσει το δικό της μερίδιο στην αγορά, οδηγώντας σε ελεύθερη πτώση τις τιμές του πετρελαίου.
Τα Ηνωμένα Εθνη υπολογίζουν ότι η παγκόσμια οικονομία θα χάσει 1-2 τρισ. δολάρια λόγω του κορωνοϊού, ενώ οι οικονομολόγοι του οργανισμού μείωσαν τις προβλέψεις τους για τον ρυθμό ανάπτυξης κάτω από το 2%, κάτι που για τα δεδομένα της παγκόσμιας οικονομίας συνιστά ύφεση. Μάλιστα οι ίδιοι προειδοποιούν ότι είναι τόσα τα σύννεφα που επισκιάζουν τις προοπτικές παγκοσμίως, που μπορεί να καταλήξουν σε ένα καταστροφικό σενάριο, με μια «γενικευμένη αφερεγγυότητα και κατάρρευση της αξίας των μετοχών». Και εδώ, πρόκειται για έναν συνδυασμό παραγόντων: απώλεια της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και των επενδυτών, επιβράδυνση της παγκόσμιας ζήτησης, αύξηση του χρέους, νευρικότητα στις αγορές…
Είναι αλήθεια ότι η αστάθεια που κυριαρχεί στις αγορές έχει να κάνει με την αβεβαιότητα για το πόσο θα επηρεαστεί η παγκόσμια οικονομία από την επιδημία. Ωστόσο, αυτή επιτείνεται από την έλλειψη συντονισμού των μεγαλύτερων οικονομιών, ώστε να καθησυχάσουν τις αγορές. Κι ενώ επιμέρους χώρες σπεύδουν να πάρουν μέτρα δημοσιονομικού χαρακτήρα για να ενισχύσουν την οικονομία τους απέναντι στην πτώση της ζήτησης, το συμβούλιο G20 των μεγαλύτερων οικονομιών δεν έχει προχωρήσει ακόμη σε κάποια συντονισμένη δράση, πέρα από μια γενική υπόσχεση να το κάνει αν χρειαστεί. Την ίδια ώρα, οι κεντρικές τράπεζες έχουν πολύ λιγότερα περιθώρια κινήσεων από την προηγούμενη οικονομική κρίση, καθώς τα επιτόκια των ανεπτυγμένων χωρών βρίσκονται πλέον κοντά σε μηδενικά επίπεδα.
Την ίδια ώρα, στις ΗΠΑ η κρίση έχει αναδείξει τους κινδύνους των μεγάλων ανισοτήτων της χώρας. Οι ανασφάλιστοι πολίτες παραμένουν εκτός συστήματος υγείας, οι ωρομίσθιοι δεν δικαιούνται άδεια επί πληρωμή από την εργασία τους, με αποτέλεσμα οι πλέον ευάλωτες μερίδες του πληθυσμού να μη λαμβάνουν τα μέτρα που θα περιόριζαν την εξάπλωση της επιδημίας. Ο πρόεδρος Τραμπ έχει υποσχεθεί ότι θα αντιμετωπίσει και τα δύο ελλείμματα, προωθώντας, για παράδειγμα, μέτρα για τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών σε μια προσπάθεια να προστατεύσει το μεροκάματο όσων Αμερικανών νοσήσουν.
Σε μια εκλογική χρονιά το θέμα πολιτικοποιείται, με τους Δημοκρατικούς να κατηγορούν τον πρόεδρο για τα αρχικά προβλήματα στη διάθεση των τεστ, τα οποία καθυστέρησαν χαρακτηριστικά να γίνουν διαθέσιμα στο σύστημα υγείας. Οι ΗΠΑ δεν δίνουν στοιχεία για τον αριθμό των τεστ που έχουν πραγματοποιηθεί, ενώ ο πρόεδρος εστιάζει επικοινωνιακά στο να παραμείνουν οι αριθμοί των κρουσμάτων σε χαμηλά επίπεδα. Αλλά και γενικότερα, η προσπάθεια στις ΗΠΑ φαίνεται να είναι να μην διαταραχθεί η οικονομική δραστηριότητα, προκαλώντας ανησυχία για την αποτελεσματικότητα των αρχών να ανακόψουν την εξάπλωση του ιού.
Υπό αυτές τις αντίξοες συνθήκες στο εσωτερικό της χώρας και διεθνώς, είναι να αναρωτιέται κάποιος αν ακούει κανείς τον βετεράνο οικονομολόγο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Ολιβιέ Μπλανσάρ, ο οποίος θυμίζει το δίδαγμα της προηγούμενης κρίσης και προτείνει δύο «ζωτικά» μέτρα: «Περιορίστε την εκδήλωση των κρουσμάτων, ώστε να μην υπερφορτωθεί το σύστημα υγείας. Κάντε ό,τι χρειάζεται. Ετοιμάστε δημοσιονομικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένης στήριξης στις τράπεζες. Κάντε ό,τι χρειάζεται».