Η αξία της ζωής και περί στατιστικής

Η αξία της ζωής και περί στατιστικής

3' 31" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Υποτίθεται ότι η ζωή είναι το υπέρτατο αγαθό και η ανώτατη αξία. Η προστασία της βρίσκεται λίγο-πολύ στον αξιακό πυρήνα κάθε ανθρώπινου πολιτισμού. Στην πράξη, βεβαίως, όλοι οι άνθρωποι δεν αποδίδουν την ίδια αξία σε όλες τις ανθρώπινες ζωές. Από τους Ισπανούς κονκισταδόρες μέχρι τους φανατικούς ακτιβιστές κατά των εκτρώσεων που είναι και υπέρ της θανατικής ποινής, τα παραδείγματα στην παγκόσμια ιστορία είναι πολυάριθμα. Σήμερα, όμως, βλέπουμε αυτό το φαινόμενο πιο γυμνό και εύληπτο.

Αυτή τη στιγμή όλες οι οικονομίες του πλανήτη βρίσκονται στο χείλος μιας ανεπανάληπτης καταστροφής. Μόνο ένα ενδεικτικό στοιχείο περί αυτού: κατά τη διάρκεια της μεγάλης οικονομικής κρίσης του 2007-2009 στις ΗΠΑ έχασαν τη δουλειά τους συνολικά 9 εκατομμύρια άνθρωποι. Στις ΗΠΑ έχασαν τη δουλειά τους 10 εκατομμύρια άνθρωποι μόνο τις τελευταίες 14 ημέρες. Οπότε πολλοί αναρωτιούνται: είναι μια τεράστια, πρωτοφανής οικονομική κρίση μικρότερο πρόβλημα από τον πρόωρο θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων, κυρίως ηλικιωμένων; Θα πρέπει να ανεχτούμε το δεύτερο για να αποφύγουμε το πρώτο; Κάποια κράτη προσπάθησαν να απαντήσουν σε αυτή την ερώτηση με “ορθολογικό”, “τεχνοκρατικό" τρόπο -στη συνέχεια σχεδόν όλα έκαναν την αναπόφευκτη κωλοτούμπα την στιγμή που συνειδητοποίησαν τι σημαίνει η επιλογή τους σε πτώματα.

Η φύση του ιού, που χτυπάει κυρίως ασθενέστερους οργανισμούς και ηλικιωμένους, φέρνει στην επιφάνεια ηλικιακές και άλλες διακρίσεις που προϋπάρχουν στις κοινωνίες μας, αλλά κάνει επίκαιρο και το ερώτημα: ποιο είναι το κόστος της ανθρώπινης ζωής; Υπολογίζεται; Υπάρχει νούμερο; Αλλάζει ανάλογα με την ηλικία, την εκπαίδευση ή την κατάσταση της υγείας του ατόμου; Πότε έχει νόημα να θυσιάσεις την οικονομική ανάπτυξη για να σώσεις ανθρώπινες ζωές; Πάντα; Ποτέ; Αυτές δεν είναι ερωτήσεις που είθισται να κάνουν φωναχτά κανονικοί άνθρωποι σε κανονικές συνθήκες. Οι οικονομολόγοι όμως δεν έχουν πρόβλημα, τις κάνουν μια χαρά και μάλιστα έχουν και διάφορους τρόπους για να υπολογίσουν την αξία της ανθρώπινης ζωής για να τις απαντήσουν, όπως, για παράδειγμα, την “αξία της στατιστικής ζωής” (VSL) που στην Αμερική, λέει, εκτιμάται γύρω στα $10 εκατομμύρια. Είναι ένα νούμερο που δεν φιλοδοξεί να απεικονίσει ακριβώς την οικονομική αξία ενός ατόμου, ή την (ανυπολόγιστη) αξία του για την κοινωνία και τους συνανθρώπους του, αλλά κυρίως να προσεγγίσει το πόσα χρήματα μπορεί να δεχτεί μια κοινωνία να δαπανήσει για να σώσει μια ανθρώπινη ζωή. Στις ΗΠΑ και αλλού χρησιμοποιούν τέτοια νούμερα για να υπολογίζουν το κόστος των μέτρων που αξίζει να πάρουν όταν, για παράδειγμα, βάζουν νέες προδιαγραφές ασφαλείας για τα αυτοκίνητα.

Ας κάνουμε μια άσκηση.

Ας υποθέσουμε ότι αν δεν κάναμε απολύτως τίποτε, αν δεν παίρναμε απολύτως κανένα μέτρο, τότε, και σύμφωνα με όσα είναι γνωστά για τον ιό, θα είχαμε ως και 100.000 νεκρούς από τον κορωνοϊό στην Ελλάδα μέσα σε ένα χρόνο -σχεδόν όσοι πεθαίνουν κάθε χρόνο στη χώρα από όλες τις άλλες αιτίες μαζί. Προφανώς δεν είναι ακριβές το νούμερο, προφανώς τα πραγματικά θύματα της τραγωδίας θα ήταν πολύ περισσότερα, καθώς ταυτόχρονα θα γονάτιζε το σύστημα υγείας, αλλά έστω για χάρη της συζήτησης ότι κρατάμε αυτό. Πόσα θα “άξιζε” να δαπανήσει η χώρα μας για να τους σώσουμε; Πόσο αξίζουν 100.000 ζωές; Η “αξία της στατιστικής ζωής” για την Ελλάδα είναι, λέει, μικρότερη από ό,τι για τις ΗΠΑ  (πράγμα περίεργο -κανονικά όλοι ξέρουν ότι εμείς οι Έλληνες είμαστε πανάκριβοι, αξίας αμύθητης) και εκτιμάται στα 3,2 εκατομμύρια ευρώ, οπότε 100.000 ζωές θεωρητικά “αξίζουν” μέτρα ύψους 320 δισ., δηλαδή περίπου δύο φορές το ΑΕΠ μας. Το νόημα αυτής της μπακαλίστικης άσκησης όμως δεν είναι να αποδείξει ότι δεν έχουμε αρκετά χρήματα να σώσουμε αυτούς που θέλει να μας πάρει ο κορωνοϊός, αλλά ότι κατά μία έννοια, η σωτηρία της ανθρώπινης ζωής δικαιολογείται, ακόμα κι αν σημαίνει αδιανόητες οικονομικές θυσίες.

Αυτό είναι κάτι που μπορούν να αναλογιστούν όσοι ανησυχούν ότι τα υπερβολικά μέτρα στραγγαλίζουν την οικονομία μας με ανυπολόγιστο κόστος. Αν θεωρούν την αξία της ανθρώπινης ζωής αντίστοιχου ύψους με αυτό οπου προβλέπει η “αξία της στατιστικής ζωής”, το κόστος θα είναι ανυπολόγιστο ούτως ή άλλως. Και δεν χρειάζονται να περιοριστούν σε θεωρητικές ασκήσεις όπως η παραπάνω. Σύμφωνα με έρευνα επιστημόνων από το Imperial College που δημοσιεύτηκε τις προάλλες, μόνο στην Ιταλία τα (πολύ καθυστερημένα) μέτρα που έχουν ληφθεί έχουν ήδη σώσει τις ζωές 38.000 ανθρώπων. Σύμφωνα με την “αξία της στατιστικής ζωής” για την Ιταλία, η αξία αυτών των ζωών -και άρα η απόδοση αυτών των μέτρων- εκτιμάται στα 200 δισ. ευρώ περίπου.

 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή