Πριν από λίγες μέρες η Διαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος «συζήτησε εκτενώς επί της παρατάσεως ισχύος της κοινής απόφασης των υπουργών Παιδείας και Υγείας έως την 11η Απριλίου με προοπτική περαιτέρω τροποποιήσεώς της». Με άλλα λόγια, ζητεί από την Πολιτεία από την Κυριακή των Βαΐων, και καθ’ όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας και φυσικά το Πάσχα, να επιτραπεί στους ιερείς της χώρας να πραγματοποιούν τις Ιερές Ακολουθίες και Θείες Λειτουργίες στον ναό τους με την παρουσία μόνο ελάχιστου αναγκαίου αριθμού ατόμων όπως ψαλτών και νεωκόρων. Για τους ενορίτες και γενικά τον πιστό λαό, θα εξακολουθήσει η απαγόρευση για φυσική παρουσία τους στους ναούς. Το ερώτημα που έχει τεθεί από καιρό είναι: Θα μπορούσε να μετατεθεί η ημερομηνία του Πάσχα ώστε και να τηρηθεί η σωτήρια για την υγεία μας απόφαση της Πολιτείας «Μένουμε Σπίτι», αλλά και να ζήσουμε μια πραγματική και όχι «τηλεοπτική» Μεγάλη Εβδομάδα, Ανάσταση και Πάσχα;
Η ημερομηνία του Πάσχα είναι κινητή, δηλαδή κάθε χρόνο έχουμε και διαφορετική ημερομηνία. Η ημερομηνία αυτή ιστορικά ορίζεται ως «η Κυριακή που ακολουθεί την πρώτη πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία», σύμφωνα με την απόφαση της Πρώτης Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια της Βιθυνίας το 325 μ.Χ. Από καθαρά επιστημονική άποψη αυτό δεν ίσχυε πάντοτε. Μετά την αλλαγή του Ιουλιανού ημερολογίου και την εισαγωγή του Γρηγοριανού επιπλέον προβλήματα ανέκυψαν στον καθορισμό της ημερομηνίας του Πάσχα. Συγκεκριμένα, το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως και η Εκκλησία της Ελλάδος ναι μεν αποδέχθηκαν το νέο ημερολόγιο, κράτησαν όμως το «Πασχάλιο», τον ορισμό δηλαδή της ημερομηνίας του Πάσχα σύμφωνα με το παλαιό ημερολόγιο! Αντίθετα, η Καθολική Εκκλησία προσάρμοσε και το Πασχάλιο στο νέο ημερολόγιο, γι’ αυτό και έχουμε τις περισσότερες φορές διαφορετικές ημερομηνίες του Πάσχα μεταξύ των δύο μεγάλων χριστιανικών Εκκλησιών.
Να τονίσω ότι η ημερομηνία του Πάσχα δεν είναι δογματικό θέμα για την Εκκλησία. Αρα, κάθε σκέψη για αλλαγή της ημερομηνίας λόγω των σημερινών «έκτακτων» γεγονότων της πανδημίας του κορωνοϊού, έχει επίκεντρο τις «έκτακτες» σημερινές ανάγκες του ποιμνίου της Εκκλησίας. Εμείς οι γιατροί έχουμε συμβουλεύσει το κράτος και οι πολιτικοί άρχοντες έχουν αποφασίσει ότι για την υγεία του κόσμου απαιτούνται αυστηρά περιοριστικά μέτρα, περιλαμβανομένων και της απαγόρευσης συμμετοχής του λαού στις Ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδος και του Πάσχα. Οι εκκλησιαστικοί άρχοντες, ο Οικουμενικός Πατριάρχης, η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος θα πρέπει να αποφασίσουν αν η συνέχιση της εκκλησιαστικής «καραντίνας» είναι καλύτερη από μια πιθανή μετάθεση της ημερομηνίας του Πάσχα για 1-2 μήνες, οπότε θα μπορούμε πλέον να «λειτουργιόμαστε» και να «κοινωνάμε». Τέτοιες δύσκολες αποφάσεις έχουν ιστορικά ληφθεί από την Ορθόδοξη Εκκλησία σε παλαιοτέρους καιρούς λιμών [πείνας] και λοιμών [επιδημιών]. Μεγάλοι Ρώσοι θεολόγοι, όπως ο Sergei Bulgarov ή ακόμη και ο Αγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στήριξαν, τέτοιες δύσκολες, «κατ’ οικονομίαν», αποφάσεις σύμφωνα με ανάρτηση του Πατριαρχείου Μόσχας.
Καθώς πλησιάζει η ημερομηνία του Πάσχα, οι σκέψεις όλων μας πηγαίνουν στις Ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδος. Την Ακολουθία του Νυμφίου της Κυριακής των Βαΐων. Τη Μ. Δευτέρα, τη Μ. Τρίτη με το Τροπάριο της Κασσιανής, τη Μ. Τέταρτη με το Ευχέλαιο. Τη Μ. Πέμπτη της πρωινής Θείας Κοινωνίας και της βραδινής ακολουθίας της Σταύρωσης. Τη Μ. Παρασκευή της πρωινής Αποκαθήλωσης και της βραδινής περιφοράς του Επιταφίου. Το Μ. Σάββατο με τη πρωινή πρώτη Ανάσταση και τη μοναδική εμπειρία της μεσονύχτιας Ανάστασης. Της μεταμεσονύχτιας Θείας Λειτουργίας του Πάσχα που «νηστεύσαντες και μη νηστεύσαντες», απολαμβάνουμε «το συμπόσιο της πίστεως». Εξάλλου, δεν υπάρχει Ελληνας, θρησκευόμενος ή μη, που η σκέψη του δεν πάει στα πατροπαράδοτα έθιμα του «αρνιού», του κρασιού, του χορού της Κυριακής του Πάσχα μαζί με όλη την οικογένεια και τους φίλους.
Η πρόσφατη πρόταση της ΔΙΣ να ζήσουμε τη Μεγάλη Εβδομάδα έως το Πάσχα «τηλεοπτικά», ελπίζοντας στην πραγματική συμμετοχή μας την Τρίτη 26 Μαΐου την ημέρα της «Απόδοσης» του Πάσχα είναι καλή, «καλύτερη από το τίποτα». Μήπως, όμως, καλύτερη θα ήταν μια πιο τολμηρή εκκλησιαστική απόφαση για μετάθεση της ημερομηνίας του Πάσχα;
* Ο κ. Δημήτρης Λινός είναι καθηγητής Ιατρικής στο ΕΚΠΑ, lecturer στο Harvard Medical School.