Από την προηγούμενη κρίση στην Ελλάδα υπήρχε μία άφατη οργή της νέας γενιάς κατά της προγενέστερης, που κληροδότησε στους σημερινούς 20άρηδες ένα δυσβάσταχτο χρέος, λόγω κυρίως ενός μη βιώσιμου ασφαλιστικού συστήματος.
H συνειδητοποίηση ότι η νέα γενιά θα ζήσει χειρότερα από την προηγούμενη ήταν αυτή που τροφοδότησε τον θυμό, τη στιγμή που οι περικοπές μισθών και συντάξεων δεν πέτυχαν να υποκαταστήσουν το ούτως ή άλλως πενιχρό και προσωρινό επίδομα ανεργίας. Ετσι, ο μύθος της οικογένειας ως θεσμού αντίστοιχου του βορειοευρωπαϊκού κράτους πρόνοιας κατέρρευσε με πάταγο τη δεκαετία της κρίσης χρέους.
Η αγανάκτηση τώρα επιστρέφει με άλλη αφορμή αυτήν τη φορά: την πανδημία. Υπάρχει η αίσθηση ότι το «πάγωμα» της οικονομίας και της κοινωνικής ζωής γίνεται στο όνομα της τρίτης ηλικίας. Η εμπειρία της Ιταλίας, με παρόμοια δημογραφικά στοιχεία με εμάς, έδειξε πόσο αδιανόητη είναι οποιαδήποτε υπόνοια για εφαρμογή της ανοσίας της αγέλης.
Σε αντίθεση με άλλες χώρες όπου οι ηλικιωμένοι ζουν σε ξεχωριστά σπίτια και μπορούν να παραμείνουν σε καραντίνα ακόμη και μετά την άρση του λοκντάουν. Από την αγανάκτηση που προκαλεί το σουλάτσο των μεγαλύτερων σε ηλικία στη φαληρική ριβιέρα, τις ουρές στα ΑΤΜ και την αδυναμία να χειριστούν τις νέες τεχνολογίες μέχρι το περιφρονητικό, απρόσεκτο βάδισμα της νιότης που θεωρεί ότι είναι άτρωτη από τον ιό, όλα είναι εκφάνσεις ενός διαρκούς εκνευρισμού απέναντί τους – από μεσήλικες και νεότερους.
Το διαγενεακό κοινωνικό συμβόλαιο μοιάζει να είναι έτοιμο να διαρραγεί και η ενδοοικογενειακή αλληλεγγύη να δοκιμαστεί ξανά. «Κλειδώστε τους μέσα», «κόψτε τους τις συντάξεις», «διδάξτε τους να μπαίνουν στα σόσιαλ μίντια και να κάνουν τις συναλλαγές τους μέσω ονλάιν μπάνκινγκ»: είναι οι καθημερινές –ανάλγητες ή και πρακτικές– προτροπές που ακούγονται, ενώ ο ορισμός του ηλικιωμένου έχει διευρυνθεί σημαντικά, καθώς ελάχιστοι 65άρηδες θέλουν να αυτοπροσδιορίζονται ως ευπαθής ομάδα.
Στην Ιταλία αναμένεται να επιβληθεί όριο ηλικίας σε εκείνους που θα επιστρέψουν στις θέσεις εργασίας τους, ίσως το ίδιο ισχύσει και στην Ελλάδα. Ενας παρατεταμένος κοινωνικός αποκλεισμός των… ήντα και άνω. Μία ακόμη κοινωνική πόλωση καραδοκεί, η οποία, την επαύριον του λοκντάουν, θα είναι ηλικιακή.