Ακης Σκέρτσος: Η ψηλαφητή έξοδος
Είναι σαν κλεψύδρα με μαύρη άμμο. Στο πάνω ημισφαίριο είναι οι κόκκοι της αγωνίας για την πανδημία. Στο κάτω, ο ταμιευτήρας της αγωνίας για την οικονομία. Οσο υποχωρεί η υγειονομική απειλή, τόσο μεγαλώνει ο φόβος για την επόμενη ημέρα. Τόσο το φάρμακο τρέπεται σε δηλητήριο.
Για την κυβέρνηση το δίλημμα δεν είναι, βέβαια, νέο. Την ταλάνισε και στην αρχή. Πόσους θανάτους μπορούμε να ανεχθούμε; Πόσο μπορούμε να φορτώσουμε ένα ασθενικό και απαράσκευο σύστημα υγείας, προκειμένου να μη σκοτώσουμε την οικονομία, την ώρα που αρχίζει να αναρρώνει;
Η απάντηση που δόθηκε είναι γνωστή, με τα γνωστά αποτελέσματα. Χρειάστηκε να πεισθεί όχι ο πρωθυπουργός, αλλά κυρίως οι υπουργοί του, πολλοί από τους οποίους δυσκολεύονταν να εξοικειωθούν με το διακύβευμα.
Τώρα, που ο ιταλικός τρόμος αναχαιτίστηκε, το εκκρεμές του τρόμου επιστρέφει στις βιοτικές ανάγκες των υγιών. Ο υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ έχει αναλάβει να συντονίσει το σχέδιο της μετάβασης. Η πορεία εξόδου δεν θα είναι ευθύγραμμη. Δεν υπάρχει εγχειρίδιο. Οσοι εργάζονται υπό τον Σκέρτσο καλούνται να βρουν την έξοδο ψηλαφητά.
Τι σημαίνει αυτό; Οτι θα ανεβάζουν έναν έναν τους διακόπτες της οικονομικής ζωής, περιμένοντας κάθε φορά να μετρήσουν τον αντίκτυπο στην εξέλιξη της επιδημίας. Γι’ αυτό και είναι πολύ πιθανό να χρειαστούν διορθωτικές οπισθοδρομήσεις.
Αυτή είναι και η μεγάλη δυσκολία της επόμενης ημέρας: Μπορεί πόρτες που άνοιξαν να ξανακλείσουν, εάν το σύστημα υγείας αρχίσει να υπερφορτώνεται. Στην πραγματικότητα, η κυβέρνηση δεν έχει άλλη επιλογή από το να αρχίσει να αναλαμβάνει ένα επιδημικό και ψυχολογικό ρίσκο. Θα δοκιμάζει δειλά βήματα επιστροφής, δοκιμάζοντας και τις αντοχές της κοινωνίας.
Η άλλη επιλογή θα ήταν να θυσιαστεί εντελώς το καλοκαίρι για τον τουρισμό. Τέτοια επιλογή όμως δεν υπάρχει – τουλάχιστον με τα σημερινά δημοσιονομικά δεδομένα. Αν δεν δουλέψει καθόλου ο τουρισμός, θα χρειαστούν άλλα μέτρα, ευρωπαϊκού βεληνεκούς, πολεμικού χαρακτήρα. Δεν είμαστε όμως ακόμη εκεί.
Οι άνθρωποι που εργάζονται κοντά στον πρωθυπουργό καγχάζουν λίγο όταν ακούν τη φιλολογία για εκλογές. «Φαντάζεσαι ότι έχουμε την πολυτέλεια να κάνουμε πολιτικό σχεδιασμό;» λένε. Καγχάζουν λίγο και από αυτοσαρκασμό. Για άλλο επιστρατεύθηκαν –για άνετη φιλελεύθερη βόλτα στον κήπο των φοροαπαλλαγών και των επενδύσεων– και τώρα εκπλήσσουν εαυτούς με τα μέτρα που προσυπογράφουν. Δεν είναι μέτρα φιλελεύθερης κυβέρνησης αυτά, ομολογούν. Αλλά είναι σωστά.
Ετσι φαίνεται. Την τιμή του κράτους που υπέφερε από τους κρατιστές καλούνται να την αποκαταστήσουν οι φιλελεύθεροι.
Ιωάννης Κουτσοδημητρόπουλος: Στη ράχη του θηρίου
Η ζωή είναι μια τίγρη που κοιμάται. Εμείς ζούμε τις ζωές μας πάνω στη ράχη της. Πού και πού η τίγρη ξυπνάει.
Ετσι το λέει σε μια επιστολή που έστειλε στους φοιτητές του από την οικιακή του καραντίνα ένας από τους πιο σημαντικούς συγγραφείς της σύγχρονης Αμερικής, ο Τζορτζ Σόντερς.
Ολα κυλάνε ήρεμα. Σχεδόν βαρετά. Αναπνέεις χωρίς να σκέφτεσαι το οξυγόνο. Και ξαφνικά το θηρίο ξυπνάει. Ξυπνάει και πετάει από πάνω του τα μαγαζιά, τα σχολεία, τις πόλεις, τις δουλειές, τις ζωές. Ο πολιτισμός σταματάει.
Πόσο εύθραυστος φαίνεται τελικά αυτός ο πολιτισμός; Αρκεί ένας μονοκύτταρος οργανισμός για να τον τσακίσει μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα. Ενα μικρόβιο έχει κυνηγήσει εκατομμύρια ευάλωτων ανθρώπων στις φωλιές τους. Εχει εξανεμίσει δισεκατομμύρια από τον πλούτο τους.
Δεν είναι αυτό μόνο ο πολιτισμός. Για τον καθένα από τα περιδεή «homo sapiens» που επιβιώνουν ισορροπώντας στη ράχη της αβέβαιης ύπαρξης, «πολιτισμός του» είναι αυτό που τον συνέχει μετά την πτώση. Πώς αντιδρά στην κρίση; Πώς λογαριάζεται με τον φόβο του; Πώς αναμετριέται με τον κίνδυνο τον δικό του και των άλλων; Πώς πολιτεύεται;
Ο επιφανής επιδημιολόγος, που πέτυχε να κρέμεται από τα χείλη του ένα ολόκληρο έθνος, περπατάει στον μολυσμένο καταυλισμό. Στέκεται απροφύλακτος ανάμεσα στους υποψήφιους φορείς –τους φορείς ενός αέναου στίγματος– και τους προσφωνεί «αδέρφια». Εκείνη τη στιγμή, δεν διασώζει μόνο τον πολιτισμό του. Διασώζει τον πολιτισμό για λογαριασμό μας. Ολα όσα έχει προσπαθήσει επί 200 χρόνια να γίνει αυτή η χώρα θα μπορούν κάποτε να προβληθούν σε αυτή τη χειρονομία.
Το να βιώνει κανείς την πανδημία σαν εμπειρία ηθικής ανακαίνισης ακούγεται βεβαίως ρομαντικό. Τέτοιες αναγνώσεις απορρίπτονται σαν «αναριθμητισμός» – οικονομικός αναλφαβητισμός, που αδυνατεί να προσμετρήσει το κόστος των ανθρωπιστικών απαγορεύσεων. Τι σόι ανθρωπισμός είναι αυτός αν είναι να αφήσει τόσα ερείπια – τόση φτώχεια και πόνο;
Η εικόνα που ανέβασε ο γιατρός Ιωάννης Κουτσοδημητρόπουλος στα κοινωνικά δίκτυα φαίνεται σαν να επιβεβαιώνει αυτόν τον ανθρωπιστικό παραλογισμό. Στον διάδρομο του Θριάσιου Νοσοκομείου περιμένουν πάνω από δέκα γιατροί και νοσηλευτές, φουλ εξοπλισμένοι – μάσκες, γάντια, στολές. Γιατί; Για κάποιον «κύριο Γιώργο», που τον βγάζουν με το φορείο από την εντατική. Που τον βγάζουν μέσα σε χειροκροτήματα ξανά στη ζωή. Δεν είναι αντιπαραγωγική τόση υπερεπένδυση σε μία ζωή;
Στη Νέα Σμύρνη της Λάρισας και στο νοσοκομείο της Ελευσίνας, η ισχύς του θηρίου ακυρώνεται. Ακόμη κι όταν όλα πέφτουν, κάποιοι στέκονται.