Το 1993 μετακόμισα στη Νέα Υόρκη για να εργαστώ ως επίκουρος καθηγητής στο New York University. Υστερα από πέντε σκληρά χρόνια διδακτορικών σπουδών στο Σικάγο και ένα χρόνο δουλειάς στο Οχάιο, ξαναέπιασα, στο κοσμοπολίτικο περιβάλλον της μοναδικής αυτής μεγαλούπολης, το νήμα μιας πιο κοινωνικής ζωής που είχα αφήσει πίσω μου.
Γνώρισα πολύ κόσμο τότε, ιδιαίτερα στο άλλο μεγάλο πανεπιστήμιο της πόλης, το Columbia, όπου υπήρχε ένας δραστήριος σύλλογος Ελλήνων φοιτητών και ερευνητών. Τα χρόνια πέρασαν γρήγορα ώς το 2000 που άλλαξα πόλη και έφυγα. Οι επαφές με την παρέα της Νέας Υόρκης μειώθηκαν, οι δεσμοί όμως διατηρήθηκαν. Οταν μάλιστα εμφανίστηκε το Facebook, ξανασυνδεθήκαμε ηλεκτρονικά.
Ξεχωριστή παρουσία στην παρέα αυτή ήταν μια ζεστή, αιώνια γελαστή κοπέλα, η Κατερίνα Χατζηστύλη, που έκανε τότε μεταπτυχιακές σπουδές σε θέματα ειδικής αγωγής. Καθώς είχαμε υπάρξει και οι δύο υπότροφοι του Ιδρύματος Φουλμπράιτ, μας συνέδεαν πολλές κοινές εμπειρίες. Απόφοιτη του Αρσακείου και της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, η Κατερίνα έμεινε τελικά στη Νέα Υόρκη όπου ασχολήθηκε με την εκπαίδευση ατόμων με ειδικές ανάγκες. Μολονότι έλειπε πολλά χρόνια από την Ελλάδα, δεν έριξε ποτέ μαύρη πέτρα πίσω της. Με καταγωγή από τη Βοιωτία, είχε ερωτευτεί το Καστελλόριζο όπου πήγαινε συχνά τα καλοκαίρια.
Ψηλαφώ το χρονολόγιό της στο Facebook ξεκινώντας από τα μέσα Φεβρουαρίου. Στις 17 Φεβρουαρίου η Κατερίνα χαμογελά μαζί με φίλες της στο ελληνικό εστιατόριο Avra του Μανχάταν. Το επόμενο διάστημα ταξιδεύει στην Ελλάδα. Στις 27 του μηνός, παραμονή των γενεθλίων της, γιορτάζει σε εστιατόριο της Αθήνας με θέα την Ακρόπολη από όπου και αναρτά τη σχετική φωτογραφία. Την επομένη, φίλοι και φίλες τής εύχονται να ζήσει πολλά χρόνια. Την 1η Μαρτίου επισκέπτεται το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θήβας και το Δήλεσι, όπου μαγεύεται από το ηλιοβασίλεμα. Στις 8 Μαρτίου ξεπροβάλλει η γελαστή φυσιογνωμία της σε παρέα παλιών συμμαθητών στον Ναυτικό Ομιλο Παλαιού Φαλήρου.
Ακολουθεί το ταξίδι της επιστροφής στη Νέα Υόρκη. Λεπτομέρεια: σε ένα περίπτερο καθ’ οδόν προς το αεροδρόμιο, πέφτει πάνω σε ένα τεύχος της «Ιστορίας Εικονογραφημένης» με το Καστελλόριζο στο εξώφυλλο και την αναρτά.
Εν τω μεταξύ, στη Νέα Υόρκη τα σύννεφα έχουν αρχίσει να πυκνώνουν. Στις 14 Μαρτίου η Κατερίνα αναρτά ένα άρθρο για τα μέτρα που απαιτούνται για να ελεγχθεί η πανδημία. Μια φίλη της τη ρωτάει: «Τι γίνεται εκεί;». «Ολα ανοιχτά», απαντά με απελπισία. Την επόμενη ημέρα, στις 15/3, αναρτά μια φωτογραφία του Καστελλόριζου. «Είσαι Καστελλόριζο;», ρωτάει μια φίλη της. «Στα όνειρά μου», απαντά η Κατερίνα. Είναι τα τελευταία της λόγια στο χρονολόγιο.
Ακολουθούν αναρτήσεις φίλων. Στις 24 Μαρτίου κάποιος προωθεί ένα χιουμοριστικό βίντεο για την έλλειψη χαρτιού υγείας. Από κάτω γελαστά emoji. Δύο μέρες αργότερα, στις 26/3, φίλη αναρτά μαθητική φωτογραφία στα πλαίσια ενός challenge. Το χαμόγελο της νεαρής Κατερίνας είναι αυτό ακριβώς που έχει εντυπωθεί στη μνήμη μου.
Στις 30 του μηνός μια φίλη ανησυχεί: «How are you? Please keep in touch». Στις 6 Απριλίου, μια διαφορετική ανάρτηση: ο οργανισμός στον οποίο δουλεύει ανακοινώνει τον θάνατό της από τον ιό.
Η Κατερίνα λάτρευε τη Νέα Υόρκη όπως και οι περισσότεροι από όσους την έχουμε ζήσει. Ο θάνατός της ήταν πολύ άδικος, όχι μόνο επειδή ήταν νέα, γεμάτη ζωή και όρεξη για προσφορά σε αυτούς που τη χρειάζονταν περισσότερο, αλλά γιατί έτυχε να βρεθεί στο λάθος μέρος τον λάθος χρόνο, όταν οι Αρχές δεν πήραν τα μέτρα που επιβάλλονταν.
Δεν μπορώ καν –και για να είμαι ειλικρινής δεν θέλω– να φανταστώ πώς βίωσε η Κατερίνα τις τρεις εβδομάδες 15 Μαρτίου με 5 Απριλίου. Το εφιαλτικότερο χαρακτηριστικό της ασθένειας, που ορισμένοι επιπόλαιοι περιέγραψαν ως μια απλή γρίπη, είναι η απόλυτη μοναξιά του τέλους. Εκείνο όμως για το οποίο είμαι σίγουρος είναι πως στα όνειρά της βρίσκεται στο Καστελλόριζο.
* Ο κ. Στάθης Ν. Καλύβας είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, κάτοχος της έδρας Gladstone στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.