Ενα περιστατικό από το παρελθόν, που ίσως εξηγεί το σήμερα. Επί κυβερνήσεως Σαμαρά, όταν και τότε ήταν υπουργός Εργασίας ο Γιάννης Βρούτσης, παρατηρήθηκε ότι οι διαπραγματεύσεις με την αλήστου μνήμης τρόικα ήσαν ιδιαίτερα προβληματικές με το υπουργείο του, λόγω άγνοιας της αγγλικής εκ μέρους του υπουργού. Του είπαν οι συνάδελφοί του, του είπαν και οι φίλοι του, έβλεπε και ο ίδιος προφανώς ότι με τον τρόπο αυτόν δεν έβγαινε η δουλειά, πήρε λοιπόν την απόφαση ο Γ. Βρούτσης και ξεκίνησε εντατικά μαθήματα αγγλικών.
Πέρασε ο καιρός και σε μια σύσκεψη με εκείνον τον απαίσιο Τόμσεν, υπό την παρουσία και άλλων υπουργών, ο Βρούτσης καταπλήσσει τους πάντες, απευθυνόμενος στον Τόμσεν στα αγγλικά! «Listen, Tomsen», λέει ξαφνικά αγριεμένος προς τον Δανό, με το δάχτυλο προτεταμένο, μιλώντας ίσως για πρώτη φορά στη ζωή του στα «ξένα». Πάγος στην αίθουσα! Οι συνάδελφοί του, αποσβολωμένοι, τον κοιτάζουν. Κάποιοι ίσως να σκέφτηκαν κιόλας το θαύμα με την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος (το γνωστό περιστέρι) στους Αποστόλους. Εκείνος όμως τους απογοήτευσε, συνεχίζοντας αυτό που ήθελε να πει στη μητρική του γλώσσα. Ως εκεί είχε φθάσει με τη δασκάλα του ο άνθρωπος, τι περισσότερο να έκανε δηλαδή;
Το θυμήθηκα επειδή ίσως εξηγεί πώς πέρασαν από το αετίσιο μάτι του υπουργού τα «skoil elikikou», τα «elenchou loimochthikan» και τα λοιπά αλαμπουρνέζικα των κέντρων τηλεκατάρτισης χωρίς ο ίδιος να καταλάβει τίποτα. Φαίνεται ότι τα μαθήματα αγγλικών σταμάτησαν το 2015…
Μονίμως αδιάβαστος
Επιστρέφω όμως στο βιβλίο του πρέσβη ε.τ. Αριστείδη Αγαθοκλή («Το ταξίδι ενός Ελληνα διπλωμάτη: 1974-2009», εκδόσεις Παπαζήση), για να συνεχίσω από εκεί που σταμάτησα χθες: τους υπουργούς υπό τους οποίους υπηρέτησε ο συγγραφέας.
Η λεπτότητα με την οποία τους κρίνει είναι αξιοσημείωτη, χωρίς όμως να θυσιάζεται η αυστηρότητα της κρίσης. Ο Κ. Παπούλιας, π.χ., δεν χαρακτηρίζεται ποτέ άσχετος και τεμπέλης (που ήταν και τα δύο ως υπουργός), απλώς σε ένα σημείο αναφέρεται εν παρόδω ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου ήθελε αχυράνθρωπο στο υπουργείο, διότι τα ηνία της εξωτερικής πολιτικής τα κρατούσε ο ίδιος. Ούτε χαρακτηρίζει κομπλεξικό και μικροπρεπή τον Π. Μολυβιάτη, αν και θα είχε κάθε λόγο με όσα του έκανε – λέει απλώς ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής (ο ορίτζιναλ), του οποίου ο Π. Μολυβιάτης είχε υπάρξει συνεργάτης, δεν συμπεριφερόταν ποτέ με τρόπο μικροπρεπή και κομπλεξικό.
Εκείνος στον οποίον, όμως, δεν χαρίζεται καθόλου είναι ο ΓΑΠ. Αυτός, ως υπουργός, «είχε πάρει διαζύγιο από το διάβασμα», γράφει ο Αγαθοκλής. Η πρώτη δουλειά ενός υπουργού Εξωτερικών, όταν φθάνει το πρωί στο γραφείο του, είναι να διαβάσει τα πολιτικού περιεχομένου τηλεγραφήματα της ημέρας. Φανταστείτε ένα πακέτο 100 σελίδων, κατά κανόνα πυκνογραμμένων κειμένων, τα οποία ο προκάτοχός του στον υπουργικό θώκο, Θ. Πάγκαλος, ύστερα από δύο ώρες μελέτης, τα έπαιζε στα δάχτυλα. Ο Γιώργος, όπως αποκαλυπτόταν από τις συσκέψεις που ακολουθούσαν, δεν τα διάβαζε· και αυτό ήταν πρόβλημα, καθώς ο πόλεμος στην πρώην Γιουγκοσλαβία συνεχιζόταν και επέκειτο η επίθεση του ΝΑΤΟ στο Κόσοβο.
Πρότεινε, λοιπόν, στον υπουργό να του ετοιμάζει περιλήψεις των έξι έως δέκα αράδων, για τα 20 σημαντικότερα τηλεγραφήματα. (Για την προετοιμασία της περίληψης, να σημειωθεί ότι πέντε άνθρωποι δούλευαν από τις 7.30 μέχρι τις 9 το πρωί…) Ο ΓΑΠ και πάλι ενθουσιάστηκε, όμως στο «μάθημα» εξακολούθησε να εμφανίζεται κουλ και αδιάβαστος, όπως πάντα. «Επειδή το θεωρούσα πολύ σημαντικό να ενημερώνεται σωστά», γράφει ο Αγαθοκλής, «πρότεινα να του φέρνω το πρωί, με την άφιξή μου, τις περιλήψεις των τηλεγραφημάτων και να του τις διαβάζω ο ίδιος (όσο είχε φρέσκο μυαλό). Το δέχτηκε και προσπάθησα να το κάνω πράξη. Ποτέ δεν κατάφερα να κρατήσω το ενδιαφέρον του για περισσότερο από τις πρώτες πέντε περιλήψεις (κατά σειρά προτεραιότητας). Θα πεθάνω με αυτό τον καημό ο δόλιος».
Φυσικά, αυτό όλοι το φανταζόμασταν, απλώς τώρα το έχουμε και από έγκυρη μαρτυρία. Θεωρητικά, πάντως, υπήρχε μια λύση που ίσως βοηθούσε. Αξίζει τον κόπο να τη θέσω στην κρίση των ειδικών, πιστεύω, διότι η βλακεία είναι εκ των πραγμάτων αναπόφευκτη στο παιχνίδι της δημοκρατίας. Συγκεκριμένα, αφού ο Γιώργος κουραζόταν στις πρώτες πέντε περιλήψεις, θα μπορούσε ο Αγαθοκλής να τον βάζει μισή ώρα για ύπνο, ύστερα να τον ξυπνάει για να του διαβάσει ακόμη ένα ή το πολύ δύο, να τον ξαναβάζει για ύπνο για να ξεκουραστεί το μυαλό του κ.ο.κ. Νομίζω θα λειτουργούσε το σύστημα, αν και χρονοβόρο.
Και να ήταν αυτό το μόνο περιστατικό; Ανατριχιάζεις από την πριγκιπική αμεριμνησία με όσα διαβάζεις στο βιβλίο. Αλλα είναι εξοργιστικά, όπως όταν, αναχωρώντας από επίσημη επίσκεψη στο Πεκίνο, ο ΓΑΠ κρατάει το αεροπλάνο με τις μηχανές αναμμένες επί μισή ώρα, προκειμένου να αποφασίσουν το δρομολόγιο της πτήσης, ενώ οι Κινέζοι απ’ έξω παραμένουν χαμογελαστοί να χαιρετούν το αεροπλάνο που δεν απογειώνεται, επειδή η γυναίκα του φοβόταν την πτήση πάνω από τον Ειρηνικό. Αλλα περιστατικά είναι ξεκαρδιστικά, όπως όταν ο επικεφαλής της φρουράς του τον σήκωσε παραμάσχαλα από το βήμα του ομιλητή σε κάποια εκδήλωση στην Ουάσιγκτον και τον μετέφερε σηκωτό στο αυτοκίνητο, διότι η αποστολή επέστρεφε με την πτήση της γραμμής και ο τότε πρωθυπουργός, γνωρίζοντας ότι ο υπουργός του δεν έχει αίσθηση του χρόνου, είχε δώσει εντολή να μην περιμένει η πτήση εξαιτίας του ΓΑΠ. Σημειωτέον ότι ο ΓΑΠ δεν αντιστάθηκε καθόλου! «Απόδειξη του καλού και ευγενικού χαρακτήρα του», όπως επισημαίνει ο συγγραφέας.