Κυριάκος Μητσοτάκης: Μπροστά και πλαγίως
Με όρους παραδοσιακής –ας πούμε πατριαρχικής– εξουσίας, αυτές οι κινήσεις ανοιχτής μεταμέλειας συνιστούν ομολογίες ήττας. Ετσι τις αντιλαμβάνεται και τις καταγγέλλει η αντιπολίτευση: ως ενδείξεις αδυναμίας.
Αξίζει κανείς να αναρωτηθεί πόσο κόστισαν τελικά οι αναδιπλώσεις αυτές στην κυβέρνηση. Ή αντίστροφα: πόσο θα την είχε φθείρει η εμμονή σε επιλογές που είχαν καταστεί μη υπερασπίσιμες, μόνο και μόνο για λόγους γοήτρου; Η πείρα, και από τους προηγούμενους, δείχνει ότι η πυγμή τρέπεται εύκολα σε αδυναμία. Εγκλωβιζόμενη σε μικροπολιτικές παγίδες, η συμπολίτευση μπορεί να χάσει τον έλεγχο της ατζέντας και να αναγκάζεται διαρκώς να απολογείται. Η μεταμέλεια διασώζει τουλάχιστον ένα ελαφρυντικό δημοκρατικότητας. Η κυβέρνηση μπορεί να λέει ότι ακούει – και να προχωράει.
Αυτή η αυτοπροστασία διά της υποχώρησης είναι το λιγότερο σημαντικό συμπέρασμα – αφορά μόνο διαχείριση της κυβερνητικής ζημιάς. Πιο σημαντική για τον προσανατολισμό της χώρας είναι η στρατηγική ευελιξία, που εξελίσσεται σε κυρίαρχο χαρακτηριστικό της μητσοτακικής διακυβέρνησης.
Χωρίς να διεκδικεί για τον εαυτό του πιστοποιητικά δογματικής καθαρότητας, ο πρωθυπουργός αλλάζει γνώμη. Και δεν διστάζει να το ομολογήσει. Δεν αλλάζει γνώμη μόνο στις τυχαίες διακλαδώσεις του κυβερνητικού έργου, όπως η τηλεκατάρτιση· αλλά και στα κεντρικά κεφάλαια της κυβερνητικής πολιτικής, όπως η προσέγγιση του Εθνικού Συστήματος Υγείας.
Αυτοσαρκαζόμενος, έλεγε την προηγούμενη Κυριακή στην «Κ» ότι τα πρώτα μέτρα που πήρε για τις επιδημικές παρενέργειες στην οικονομία ήταν «σοσιαλιστικά». Υπάρχει μεγάλη δόση αθέλητης σοβαρότητας σε αυτό το αστείο. Από τις στρατολογήσεις στελεχών μέχρι τις προγραμματικές του προσαρμογές, ο Μητσοτάκης δείχνει να καθοδηγείται από έναν κεντρώο πραγματισμό που θυμίζει Μέρκελ. Ακούει την ιστορία, όπως (του) συμβαίνει. Ζυμώνεται από τις κρίσεις. Και πορεύεται χωρίς ιδεολογικά ταμπού. Χωρίς «δεξιόμετρο».
Οι προτεραιότητες που ο πρωθυπουργός έχει βάλει στον εαυτό του για το άμεσο μέλλον μιλούν από μόνες τους: ψηφιακή μεταμόρφωση της δημόσιας διοίκησης· αναδιοργάνωση της δημόσιας υγείας· αναβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης διά της εξωστρέφειας· και, το δυσκολότερο, κεϊνσιανή ανάνηψη της οικονομίας με δημόσιους πόρους.
Αν πετύχει, θα είναι ο πιο επιτυχημένος σοσιαλδημοκράτης πρωθυπουργός της Ελλάδας.
Γιουβάλ Νώε Χαράρι: Sapiens και μικρόβια
Ο Γιούβαλ Νώε Χαράρι είχε διατυπώσει τέτοια ερωτήματα προτού μας τα πετάξει κατακούτελα ο ιός. Με τσιόδρειο ταλέντο στην εκλαΐκευση, ο Iσραηλινός αστέρας της διανόησης οφείλει τη φήμη του σε ένα εγχείρημα που, σε όποιον δεν το έχει διαβάσει, ακούγεται αλαζονικά εξωπραγματικό: Να γράψει την ιστορία του ανθρώπου –όλης της ανθρώπινης περιπέτειας, από τους Νεάντερταλ μέχρι τον νεαντερτάλειο χλωρινοπότη– μέσα σε 400 σελίδες. Το βιβλίο εξασφάλισε στον Χαράρι μια θέση στη σκηνή του Νταβός και το αμείωτο ενδιαφέρον των media, ακόμη και για την ιώδη φωταγώγηση της πισίνας του τη νύχτα (σύμφωνα με το πορτρέτο του στον New Yorker).
Η ματιά του στα ανθρώπινα πράγματα δηλωνόταν ήδη από τον ξερό τίτλο «Sapiens». Ο άνθρωπος αναλύεται σαν οργανισμός που εξελίσσεται παράλληλα με άλλους οργανισμούς μέσα σε ένα αδιάφορο σύμπαν (ποιος ξεχνάει το κεφάλαιο όπου η γεωργική επανάσταση ερμηνεύεται σαν υποδούλωση του Sapiens από το σιτάρι – από το φυτό που τον εκμεταλλεύτηκε για να εξαπλωθεί στη Γη;).
Αυτή η μετα-ιδεολογική, αντι-μεταφυσική ματιά αποδεικνύεται πρόσφορη για να «διαβάσει» κανείς το παρόν· για να καταλάβει την αναμέτρηση του Sapiens με έναν μικροοργανισμό που έχει ρίξει τον πολιτισμό σε κώμα.
Οι κορωνο-αναλύσεις του Χαράρι πουλάνε σαν φιλοσοφικά εμβόλια. Διαδίδονται πανδημικώς, παρότι δεν ανήκουν στο είδος της παρήγορης συνταγής. Ο ίδιος δεν προσποιείται ότι μπορεί να προβλέψει πώς θα αλλάξει ο ιός τον κόσμο – αν θα τον ωθήσει σε μια πιο ορθολογική και ανθρωπιστική κατεύθυνση ή αν θα τον βυθίσει σε μια βιο-δικτατορία. Τείνει, όμως, προς το αισιόδοξο σενάριο. Προς τα εκεί θέλησε να δείξει και με το παράδειγμά του, δωρίζοντας ένα εκατομμύριο δολάρια στον ΠΟΥ.
Ο Χαράρι δεν ευθύνεται για τους χαραρικούς – και δη τους Ελληνες χαραρικούς, που τον ανακάλυψαν χάρη σε μια πρόσφατη δήλωσή του. Θα προτιμούσε, είχε πει ο σταρ, αντί της Αμερικής, να ηγείται του κόσμου η Ελλάδα. Το βάρος έπεφτε στον ψόγο κατά του Τραμπ, παρά στον έπαινο.
Τώρα, στην έξοδο από την καραντίνα, κάθε βήμα είναι και ένα φιλοσοφικής περιωπής δίλημμα – χαραρικός γρίφος, που απαιτεί όμως πολιτικές απαντήσεις: Την ευημερία των πολλών ή τις ευάλωτες ζωές των λίγων; Τους μαθητές ή τους παππούδες τους;
«Να ενστερνίζεσαι την αμφισημία», έλεγε μια από τις προς εαυτόν εντολές που ο Χαράρι είχε κρεμάσει στον τοίχο του γραφείο του. Αυτή είναι συμβουλή για διαλογισμό. Οχι για διακυβέρνηση.