Ιδιες ερωτήσεις, διαφορετικές απαντήσεις

Ιδιες ερωτήσεις, διαφορετικές απαντήσεις

3' 1" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η υγειονομική κρίση που προκάλεσε ο κορωνοϊός μπορεί να διακριθεί σε τρεις φάσεις. Η πρώτη ξεκίνησε με την εμφάνισή του και οδήγησε στην εφαρμογή της σκληρής καραντίνας. Η δεύτερη που ξεκινά τώρα συνδυάζει τη χαλάρωση των μέτρων με την απόπειρα επανεκκίνησης της οικονομίας. Στην τρίτη φάση θα μπούμε μόλις ελεγχθεί ή ουδετεροποιηθεί ο ιός.

Η πρώτη φάση υπήρξε εντυπωσιακά πετυχημένη. Θα ομολογήσω πως δεν το περίμενα. Η επιτυχία οφείλεται σε συνδυασμό παραγόντων με κεντρικό στοιχείο την έγκαιρη και οργανωμένη εφαρμογή των κατάλληλων μέτρων. Οι πολίτες συμμετείχαν πειθαρχημένα με αποτέλεσμα μια σπάνια σύγκλιση κράτους και κοινωνίας που καταγράφεται με πρωτοφανή νούμερα στις δημοσκοπήσεις. Τα στοιχεία της πρόσφατης έρευνας της διαΝΕΟσις μιλούν μόνα τους: το 86% θεωρεί πως η χώρα κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, η αισιοδοξία είναι το κυρίαρχο συναίσθημα, ενώ το 65% εμπιστεύεται την κυβέρνηση και το 70% τον πρωθυπουργό.

Αν η πρώτη φάση χαρακτηρίστηκε από την προτεραιότητα της υγείας έναντι της οικονομίας, η νέα φάση αντιστρέφει τις προτεραιότητες ευνοώντας την οικονομία. Αντίφαση; Κάθε άλλο. Λέγεται πως κάποτε ο βοηθός του Αϊνστάιν τον επέκρινε γιατί είχε επαναλάβει τις ίδιες ερωτήσεις στις εξετάσεις. Τότε αυτός του απάντησε πως μπορεί οι ερωτήσεις να είναι οι ίδιες, αλλά οι απαντήσεις έχουν αλλάξει! Αλλο είναι να αντιμετωπίζεις κάτι εντελώς πρωτόγνωρο και άλλο κάτι που χωρίς να έχει δαμαστεί ελέγχεται καλύτερα. Γνωρίζουμε πλέον περισσότερα για τον ιό, γεγονός που μας επιτρέπει να τον διαχειριστούμε με λιγότερα ακραία μέτρα.

Το ερώτημα που απασχολεί τους πάντες αυτή τη στιγμή είναι η διάρκεια της φάσης αυτής και το χρονικό σημείο επιστροφής σε κάποια κανονικότητα. Η απάντηση που φαίνεται να κυριαρχεί είναι πως δεν πρόκειται να υπάρξει επιστροφή προτού εμφανιστεί αποτελεσματική θεραπεία ή εμβόλιο, κάτι που δεν προβλέπεται πριν από τουλάχιστον ενάμιση χρόνο. Η απάντηση αυτή όμως δεν είναι ικανοποιητική.

Αυτή τη στιγμή η παγκόσμια οικονομία έχει κυριολεκτικά «παγώσει». Οι κυβερνήσεις των πλουσιότερων κρατών τυπώνουν ασταμάτητα ζεστό χρήμα για να διατηρήσουν το βιοτικό επίπεδο των πολιτών τους σε ανεκτό επίπεδο και να αποφύγουν την κατάρρευση των επιχειρήσεων κρατώντας τες τεχνητά ζωντανές. Δεν απαιτούνται ειδικές οικονομικές γνώσεις για να αντιληφθεί κανείς πως τα αναγκαία αυτά μέτρα έχουν έκτακτο χαρακτήρα και βραχυχρόνια λειτουργία και πως θα απολέσουν σταδιακά την αποτελεσματικότητά τους. Αν επιχειρήσεις-κολοσσοί αρχίσουν να καταρρέουν, κινδυνεύουν να συμπαρασύρουν το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα με μια δυναμική χιονοστιβάδας που δεν θα συγκρατείται με τίποτα. Και αν συμβεί κάτι τέτοιο, θα βρεθούμε εν μέσω ερειπίων προτού καν το καταλάβουμε. Προφανώς, οι πολιτικές ηγεσίες των κρατών γνωρίζουν το πρόβλημα. Είναι επομένως πιθανό να κινηθούν πριν είναι αργά, όσο δηλαδή η κατάσταση παραμένει αναστρέψιμη.

Τι σημαίνουν αυτά; Πολύ απλά πως, εκτός και αν είμαστε ανέλπιστα τυχεροί και εμφανιστεί το εμβόλιο πιο σύντομα από ό,τι αναμένεται (μικρή πιθανότητα που όμως δεν αποκλείεται εντελώς, αν κρίνουμε από πρόσφατες εξελίξεις), θα χρειαστεί να ξαναβάλουμε μπροστά την οικονομία δίχως να έχουμε νικήσει τον ιό. Πώς όμως μπορεί να γίνει αυτό; Τα μοντέλα που συζητούνται αυτή τη στιγμή κάνουν λόγο για συνεχή τεστ, αυστηρούς ελέγχους, περιορισμό των διεθνών μετακινήσεων κ.λπ. Ολα αυτά όμως είναι μάλλον ασύμβατα με την ουσιαστική επανεκκίνηση της οικονομίας και δεν θέτουν τέρμα στην καταστροφική αβεβαιότητα. Ισως λειτουργήσουν για λίγο, αλλά σύντομα θα φανούν τα όριά τους.

Ενδέχεται, λοιπόν, να αντιμετωπίσουμε πιο σύντομα από ό,τι περιμένουμε ένα πολύ μεγάλο δίλημμα: είτε αναγκαζόμαστε να θέσουμε τον ιό σε δεύτερη μοίρα, είτε πάμε για παγκόσμια κατάρρευση. Αν οι αξίες του ανθρωπισμού ορθώς επέβαλλαν σκληρά μέτρα τον Μάρτιο, οι ίδιες αξίες πιθανότατα θα μας οδηγήσουν σε εντελώς διαφορετικές επιλογές μετά τον Σεπτέμβριο. Οι ερωτήσεις παραμένουν οι ίδιες, αλλά οι απαντήσεις αλλάζουν όπως θα έλεγε και ο Αϊνστάιν.

* Ο κ. Στάθης Ν. Καλύβας είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, κάτοχος της έδρας Gladstone στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή