Η αντιμετώπιση της πανδημίας δημιούργησε ένα καινούργιο παράδειγμα για τη χώρα. Η Ελλάδα απέδειξε ότι μπορεί να ξεπεράσει τις δυσλειτουργίες της αρκεί να υπάρχει μια κυβέρνηση που οργανώνει τη στρατηγική, πολιτική ηγεσία που ακολουθεί τις συμβουλές των ειδικών χωρίς τα συνήθη συμπλέγματα και, βέβαια, κοινωνική συναίνεση. Οι δύο πρώτοι παράγοντες θα είχαν ακυρωθεί αν δεν πειθαρχούσε η πλειονότητα της κοινωνίας. Και πειθάρχησε επειδή πίστεψε πως έπρεπε να πειθαρχήσει. Αυτό είναι που τρομάζει περισσότερο κι από την ίδια την επιτυχία της αντιμετώπισης την αντιπολίτευση, για την οποία η απειθαρχία έχει υπαρξιακή αξία. Ας είμεθα μετριοπαθείς – λέω τώρα. Μπορεί να ανεβάσαμε τον πήχυ των απαιτήσεων από τους ίδιους μας τους εαυτούς, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι απηλλάγημεν από τη σαβούρα της συλλογικής μας συμπεριφοράς. Φτιάξαμε ένα παράδειγμα για τον ίδιο μας τον εαυτό. Δεν είναι η πρώτη φορά, θα μου πείτε. Και το 2004 οργανώσαμε επιτυχώς Ολυμπιακούς Αγώνες και είδαμε τα αποτελέσματα. Μόνον που η πανδημία δεν απειλούσε μόνο τη φήμη της χώρας σε περίπτωση αποτυχίας, όπως οι Αγώνες. Η πανδημία απειλούσε τις ίδιες τις ζωές μας. Εξάλλου είχαν προηγηθεί τα πάθη της κρίσης, τα οποία, ακόμη κι αν δεν το ομολογούμε, μας έμαθαν πολλά για τον εαυτό μας.
Πολλά μπορούν να γίνουν. Μπορεί να μη γίνει και τίποτε. Ακόμη και μια επιφανειακή περιδιάβαση στην Ιστορία του έθνους φτάνει για να καταλάβεις πως είμαστε ικανοί για το καλύτερο και το χειρότερο. Η αλήθεια είναι ότι η κανονικότητα μας στενεύει κάπως, αυτές οι μέσες θερμοκρασίες. Φοβάμαι ότι από αύριο ό,τι μας έχει απομείνει από υπομονή θα μας εγκαταλείψει. Πολλοί θα θεωρήσουν πως το θέμα έληξε –η βιασύνη είναι εθνική μας αρετή– και θα στείλουν την πειθαρχία από κει που ήρθε. Ακούω για την πειθαρχία που μπορεί να επιδείξει ένας μαθητής του λυκείου και για να είμαι ειλικρινής γελάω χαιρέκακα για να μην κλάψω.
Δεν ξέρω αν θα προκηρυχθούν εκλογές αμέσως μετά. Από μιαν άποψη το θεωρώ λογικό. Πριν αρχίσουν τα συμπτώματα του οικονομικού μαρασμού να μας ταλαιπωρούν, μαζί με όσα σέρνουν πίσω τους. Είναι όμως ζωτικό να μην αφήσουμε να θαμπώσει, και να ξεχαστεί, το παράδειγμα που φτιάξαμε για να αντιμετωπίσουμε τον ιό. Κυρίως να μην αφήσουμε τη δυναμική του να ξεθυμάνει.
Επανέρχομαι και πάλι στον τόπο της καθημερινής μου ζωής – της ζωής μου, εν ολίγοις, αφού δεν υπάρχει ζωή εκτός καθημερινότητας. Κοινώς επανέρχομαι στο κέντρο της Αθήνας – το κέντρο της πρωτεύουσας της Ελλάδας για όσους δεν το θυμούνται. Είναι το δικό μου «χωριό». Εδώ γεννήθηκα, εδώ μεγάλωσα κι εδώ ξανάρθα ύστερα από περιπλάνηση χρόνων.
Αυτό το κέντρο της Αθήνας έχει κατασυκοφαντηθεί, έχει κακοποιηθεί, έχει υποστεί καταστροφές, όμως κατάφερε να επιβιώσει. Η πλατεία Βικτωρίας, όπου ζω, το 2015 είχε γίνει καταυλισμός μεταναστών και οι πέριξ δρόμοι ήσαν και παραμένουν στέκια ναρκομανών. Οι περισσότεροι αλλοδαποί, έμποροι και χρήστες όχι των παραδοσιακών ουσιών, αλλά κάτι χημικών που, όπως λένε όσοι ξέρουν, οδηγούν στη σχιζοφρένεια.
Η αστυνομία τούς μεταφέρει από δρόμο σε δρόμο – απ’ το Πεδίον του Αρεως στη Μαυρομματαίων, στην Αντωνιάδου, τη Χέυδεν, την Αινιάνος. Αγάπης αγώνας άγονος. Αν δεν οργανωθούν κέντρα υποδοχής τους εκτός αστικού ιστού, το κέντρο θα συνεχίσει να παρακμάζει. Η κυριότερη αιτία γι’ αυτό, η αφόρητη υποκρισία μιας προοδευτικής διανόησης η οποία διεκδικεί τα δικαιώματά τους. Ο κ. Χρυσοχοΐδης θα πρέπει να θυμάται ότι είναι υπουργός επειδή ευτυχώς η δημοκρατία απέβαλε έναν κακομοίρη καραβανά, τον Τόσκα, και τις μικρονοϊκές κυρίες που τον διαδέχθηκαν. Ο κ. Κικίλιας θα πρέπει να θυμάται ότι κανείς δεν νοσταλγεί την ανυπαρξία των προκατόχων του, Ξανθού και Πολάκη.
Το παράδειγμα, για να είναι παράδειγμα, πρέπει να λειτουργήσει ως παράδειγμα. Τόσο απλά. Τη μικρή Ελλάδα τη χειροκροτούν διότι αν και αδύναμη έδειξε τη γροθιά της στην πανδημία. Εδειξε πως είναι ικανή για το καλύτερο. Δημιούργησε ένα παράδειγμα, κοινώς απαιτήσεις. Κι αυτές τις απαιτήσεις ας ξέρουν οι πολιτικοί μας ότι θα τις βρουν μπροστά τους. Για καλό και για κακό.
Θα καταφέρουν να αποκαταστήσουν την αξιοπρέπεια της ζωής στο κέντρο της πρωτεύουσας; Αν ναι, θα αποδείξουν ότι μπορούμε να συνεχίσουμε να πιστεύουμε πως είμαστε ικανοί για το καλύτερο. Ή μήπως θα αποδειχθούν άξιοι διάδοχοι του ανίκανου Τόσκα, του ανύπαρκτου Ξανθού και της κακόγουστης Γεροβασίλη με τη νεράιδα του ελληνισμού Παπακώστα; Τότε το χειρότερο θα μας στοιχειώνει.
Ξεκινώ σεμνά. Διότι θεωρώ ότι αν αλλάξει η κατάσταση στο κέντρο της πρωτεύουσας, το παράδειγμα όντως θα γίνει παράδειγμα. Δεν είναι δυνατόν μερικές δεκάδες εξαρτημένων να εμποδίζουν την ανάδειξη του σημαντικότερου αρχαιολογικού μουσείου του κόσμου. Διότι περί αυτού πρόκειται.