Η ανάρτηση έγινε χθες στο Τwitter από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας και συζητήθηκε: «Δέκα χρόνια από την τραγωδία της Marfin. Τρεις ανθρώπινες ζωές θυσία στον βωμό της μισαλλοδοξίας και του διχασμού. Τιμούμε τη μνήμη τους και εύχομαι να μην ξαναζήσουμε ποτέ στη χώρα μας εκδηλώσεις ακραίας πόλωσης και τυφλής βίας». Για την Ιστορία: Παρασκευή Ζούλια, Νώντας Τσακάλης, Αγγελική Παπαθανασοπούλου (και το αγέννητο παιδί της), οι τρεις νεκροί της φρικτής εκείνης ημέρας του 2010.
Ενδεχομένως η ανάρτηση της Προέδρου της Δημοκρατίας να προκάλεσε αίσθηση επειδή οι νεκροί της Marfin έχουν –ατύπως φυσικά– καταχωρισθεί στη συλλογική μνήμη ως νεκροί «του αστικού κόσμου».
Υπό αυτήν την έννοια, θα πουν κάποιοι, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας παίρνει «πολιτική θέση». Αυτό δεν θα αποτελούσε ζήτημα, αν δεν υπονοούνταν πως η θέση της είναι στενά ιδεολογική. Είναι όμως έτσι; Εάν ναι, δεν είναι η μόνη που το κάνει πάντως.
Είναι ντροπή αλλά είναι και η αλήθεια: σε συλλογικό επίπεδο, οι νεκροί της Marfin θρηνήθηκαν ελάχιστα. Δεν συνέβη το ίδιο με τον άλλο μεγάλο άτυχο, Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο, τον δολοφονημένο της 6ης Δεκεμβρίου του 2008. Ο 15χρονος μαθητής μοιάζει να καταχωρίσθηκε ως «νεκρός του λαϊκού κόσμου». Εάν ισχύει αυτό, συγκριτικά με τον «αστό», ο «λαϊκός» υψώνει πολύ πιο δυνατά τη φωνή του όταν θρηνεί: η Marfin δεν έφερε «Δεκεμβριανά» – μάλλον, τα «Δεκεμβριανά» έφεραν, διαθλαστικά, τη Marfin.
Δεν έχει να κάνει μονάχα με τα θύματα αλλά και με τους θύτες. Στην περίπτωση της Marfin ειδικά, παραμένουν άφαντοι – ή, ακόμα χειρότερα από μιαν άποψη, μοιάζουν να ανήκουν (να κρύβονται καλύτερα) στον «λαό» που διαμαρτυρόταν κατά της έλευσης των μνημονίων. Εχει άλλη αίγλη, άλλο μύθο, να σε δολοφονεί ένα όργανο του κράτους και άλλο ο αγανακτισμένος «λαός» (τα εισαγωγικά έχουν τη σημασία τους: όχι μόνον για το πόσο αόριστη και γενική είναι αυτή η έννοια, αλλά και επειδή δεν είναι δυνατόν να ενοχοποιούμε χιλιάδες κόσμου αβασάνιστα).
Βεβαίως, περιττεύει να πούμε πόσο χοντροκομμένα είναι τα σχήματα αυτά. Κι όμως, έχουν μια τρομακτική αντοχή στον χρόνο. Συμπαθούμε ή αντιπαθούμε (ή απαξιώνουμε) κάποιους νεκρούς. Διεκδικούμε κάποιους, άλλους τους παραχώνουμε. Τιμούμε τη μνήμη κάποιων, άλλων τη μνήμη την αποσιωπούμε.
Ο δημόσιος νεκρός είναι πολιτική υπόθεση λοιπόν; Ναι, υπό την έννοια ότι είναι νεκροί της Ιστορίας μας. Οι δημόσιοι νεκροί είμαστε εμείς όλοι, διότι και η Ιστορία είμαστε εμείς όλοι, απ’ όποια όχθη κι αν την κοιτάζει ο καθένας.
Η ανάρτηση της Προέδρου της Δημοκρατίας έχει ένα ιδιαίτερο συμβολικό βάρος όχι τόσο για το κοντινό, κοινό παρελθόν όσο για το απώτερο μέλλον: αναδεικνύει τη μεγάλη εικόνα κάνοντας εντέλει το πολιτικό υπαρξιακό.