Είναι από τις προαιώνιες ανθρώπινες αγωνίες η αδυναμία να προβλεφθούν τα μελλούμενα, να υπολογιστούν οι διάδοχες φάσεις πέρα από έναν χρονικό ορίζοντα. Η τύχη υπεισέρχεται σε όλα τα φαινόμενα, η πολυπλοκότητα σε όλα τα συστήματα, οι ρευστές συντεταγμένες σε πολλά συμβάντα, οι πιθανότητες δομούν από καταβολής επιστημών τα εργαλεία πορείας, χωρίς να συλλαμβάνουν το απρόβλεπτο. Οπως λένε οι ειδικοί στη διαχείριση καταστροφών, αυτό που συνέβη κατά την πρόσφατη υγειονομική κρίση, η απαγόρευση μετακινήσεων και ταξιδιών, το κλείσιμο όλων των επιχειρήσεων λιανικής πώλησης, αναψυχής, εστίασης, παροχής υπηρεσιών, το «πάγωμα» δραστηριοτήτων σε πληθώρα κλάδων, οι μηδενικοί τζίροι, ήταν κάτι εντελώς απρόβλεπτο, μια αδιανόητη συνθήκη, που μέχρι σήμερα δεν διδασκόταν σε κανένα μάθημα διαχείρισης κρίσεων.
Η φύση είναι τόσο ετερογενής, οι μεταβολές παραμέτρων στον χρόνο τόσο αναπάντεχες, που οι φυσικοί νόμοι δεν συνδέουν πάντα την παρούσα κατάσταση του κόσμου με την επόμενη. Ακριβώς η ανασφάλεια που γεννούν τα ασταθή εδάφη, τα ρευστά περιβάλλοντα, έκανε τους ανθρώπους να αντιπαραθέσουν στο αλφαβητάρι της αβεβαιότητας τις οργανωμένες κοινωνίες, τους κανόνες, τα πρωτόκολλα, τη γνώση, τους υπολογισμούς, τις μετρήσεις, τα δεδομένα, τα θεωρήματα, τους ορισμούς, τις εξισώσεις, τις βεβαιότητες. Να οικοδομήσουν κόσμους, να δημιουργήσουν έργα που παρηγορούν το πνεύμα, να καλλιεργήσουν δεξιότητες, να αναπτύξουν επιστήμες, τεχνολογίες, ένα πολιτισμικό κουκούλι ασφάλειας.
Αυτό δεν καταστράφηκε με την πανδημία, όμως εμφάνισε ρωγμές, όπως σε όλες τις μεγάλες καταστροφές, από όπου τρύπωσαν, ξανά, η συναίσθηση της τυχαιότητας, της επικινδυνότητας, της αδυναμίας ελέγχου του μέλλοντος, η ταλάντευση ανάμεσα στον φόβο και την ελπίδα. Και ξανάρχισε το κυνήγι της ακόμη μεγαλύτερης ακρίβειας, η κούρσα συλλογής ακόμη πιο αξιόπιστων δεδομένων, η διενέργεια ακόμη πιο ασφαλών προβλέψεων, η προσπάθεια να στηθεί ξανά ο ορθολογικός κόσμος που διαβρώνεται από το απροσδόκητο.
Δεν θέλουμε να ζούμε σε έναν πλανήτη εκτεθειμένο σε τυχαία ενδεχόμενα, μπορούμε να πειράξουμε τα ζάρια, να τροποποιήσουμε την κυκλοειδή τροχιά της μπίλιας στη ρουλέτα, να μειώσουμε με τη νέα γνώση το χάος, τα ρίσκα που εφορμούν στη ζωή μας. Αειθαλείς βεβαιότητες και σταθερές δεν υφίστανται, οι κοινωνίες δημιουργούν τους κινδύνους που τις απειλούν, ωστόσο όλα τα χάσματα μπαζώνονται, έστω και προσωρινά.