Αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι, η Γερμανία, η Γαλλία –ο λεγόμενος γαλλογερμανικός άξονας– και η Κομισιόν βάλθηκαν να αποδείξουν ότι η Ευρώπη είναι ο καλύτερος χώρος για να ζει κάποιος στον σημερινό ασταθή και γεμάτο αρνητικά παραδείγματα κόσμο μας. Οι ευρωπαϊστές το γνώριζαν και το υποστήριζαν πάντα αυτό, όπως και τα εκατομμύρια των προσφύγων και μεταναστών που πασχίζουν να εγκατασταθούν στον ευρωπαϊκό χώρο. Η πανδημία όμως του κορωνοϊού δεν προκάλεσε μόνο δεινά.
Λειτούργησε και ως καταλύτης για να γίνουν αποφασιστικές κινήσεις για τη στήριξη των ανθρώπων και των επιχειρήσεων, που ουσιαστικά λειτουργούν προς την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Με άλλα λόγια, προς την κατεύθυνση της πολυπόθητης ενοποίησης, για όσους μπορούν να σκεφτούν λογικά, χωρίς ιδεοληπτικές αγκυλώσεις, τυφλή πίστη σε εξωφρενικές δοξασίες και εξυπηρετήσεις συμφερόντων.
Είναι φανερό ότι ο πρόλογος αυτός αφορά την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για χορήγηση 500 δισ. σε επιδοτήσεις και άλλων 250 δισ. σε δάνεια, η οποία επέκτεινε τη γαλλογερμανική πρόταση περί 500 δισ. για βοήθεια στις χώρες, περιοχές και κλάδους που χτυπήθηκαν βάναυσα από την πανδημία και κινδυνεύουν να ισοπεδωθούν. Πρόκειται για πρωτοβουλία που πολλοί οραματίζονταν, αλλά ελάχιστοι πίστευαν ότι θα μπορούσε να τεθεί στο τραπέζι τόσο σύντομα, με προοπτική μάλιστα να υλοποιηθεί σε μερικούς μήνες. Ακόμη περισσότερο, ελάχιστοι πίστευαν ότι κινητήριος δύναμη αυτής της πρωτοβουλίας θα ήταν η Γερμανία –από την άλλη πλευρά, ο Μακρόν και η Γαλλία πρόβαλαν συνεχώς ανάλογες ιδέες–, που ώς προχθές αντιδρούσε σε κάθε σκέψη ευρωομολόγου, αμοιβαιοποίησης του χρέους και γενικά ανάληψης παρόμοιων ευθυνών.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι προς το παρόν μιλάμε για πρόταση, που συναντά και αντιδράσεις από πλούσιες βόρειες χώρες, αλλά το γεγονός ότι η Γερμανία έχει ρίξει όλο το βάρος της για να την προωθήσει, ότι η ίδια αναλαμβάνει το επόμενο εξάμηνο την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ενωσης και ότι η πρόεδρος της Επιτροπής, η Φον ντερ Λάιεν είναι επίσης Γερμανίδα, επιτρέπει την αισιοδοξία που εκδηλώνεται. Ισως η απόφαση που τελικά θα ληφθεί να μην είναι του ίδιου ακριβώς μεγέθους, καθώς η Ευρώπη προχωρεί πάντα με συμβιβασμούς, αφού έτσι είναι δομημένη, αλλά όλοι προβλέπουν ότι θα είναι ευθέως ανάλογη με την πρόταση των Βρυξελλών. Ελπίζεται ότι κάποια στιγμή οι πλούσιοι που αντιδρούν σήμερα θα δεχθούν το προφανές. Οι φτωχότερες νότιες χώρες και οι εταίροι της ανατολικής Ευρώπης είναι κατά κάποιον τρόπο πελάτες τους και πρέπει να έχουν την αναγκαία αγοραστική και καταναλωτική δυνατότητα.
Πέρα από την οικονομική πτυχή, η πρόταση της Επιτροπής (και των Γαλλογερμανών) προωθεί ουσιαστικά την εμβάθυνση και την ενοποίηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Είναι παραλλαγή έκδοσης ευρωομολόγου, εγγυάται την αποπληρωμή από τον προϋπολογισμό της, που σημαίνει παράλληλα αμοιβαιοποίηση του χρέους, περιλαμβάνει στόχους επένδυσης των κονδυλίων που θα πάρει η κάθε χώρα. Επομένως η Ευρώπη θέλει να κάνει ένα βήμα από τη νομισματική ένωση σε κοινή δημοσιονομική πολιτική, που με τη σειρά της αποτελεί πρόδρομο της πολιτικής ενοποίησης. Ολα αυτά δεν γίνονται και δεν θα γίνουν τόσο εύκολα, όσο θα ακούγονται, αλλά η υλοποίηση της πρότασης θα είναι σίγουρα η αφετηρία μιας τέτοιας πορείας.
Η ελληνική κυβέρνηση μάλλον αιφνιδιάστηκε ευχάριστα από τη γενναιοδωρία της πρότασης. Πριν η Επιτροπή ανακοινώσει την πρότασή της, η προσμονή στο εσωτερικό της κυβέρνησης ήταν ότι η Ελλάδα θα έπαιρνε γύρω στα 8 -10 δισ. έστω 12, όχι όμως 22,5 σε επιχορηγήσεις και άλλα 9,5 περίπου σε δάνεια. Μπορεί να μην είναι τελικά τόσα, αλλά και πάλι θα είναι πολλά. Τόσα ώστε σωστά να αναφέρεται ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς σε επιπλέον ΕΣΠΑ.
Η πρόβλεψη είναι ότι το χρήμα θα αρχίσει να ρέει από τις αρχές του 2021 το αργότερο, εφόσον όλα πάνε καλά. Και έχει μεγάλη σημασία ότι η Επιτροπή θέλει να κατευθύνονται στους άξονες της πράσινης ανάπτυξης και της ψηφιοποίησης. Κατά γενική ομολογία η Ελλάδα έχει ανάγκη θεαματικής βελτίωσης και στους δύο τομείς, αν θέλει να αλλάξει προφίλ.
Η κυβέρνηση τονίζει ότι θα χρησιμοποιήσει τα λεφτά που θα πάρει για να δημιουργήσει μία νέα Ελλάδα και μακάρι να το πετύχει. Αντιμετωπίζεται με γενναιοδωρία γιατί ανήκει στις χώρες του Νότου, όπως η Ιταλία και η Ισπανία που η στήριξή τους είναι προτεραιότητα, αλλά και γιατί επέδειξε αξιοσημείωτη σοβαρότητα στην αναχαίτιση των μεταναστευτικών ροών στον Εβρο και στην αντιμετώπιση του ιού. Οι Ευρωπαίοι καταλαβαίνουν τώρα ότι η Ελλάδα πρέπει να στηριχθεί ως «ακριτικός» εταίρος σε μία πολύ δύσκολη περιοχή με ένα «τζαναμπέτη» γείτονα, αλλά και να αμειφθεί ως «ασπίδα» της υπόλοιπης Ευρώπης. Το ζητούμενο λοιπόν είναι αυτή τη φορά η ευρωπαϊκή «βοήθεια» να απορροφηθεί με έναν τρόπο που θα ξεπερνάει σε μεγάλο βαθμό την παραδοσιακή νοοτροπία του πλιάτσικου και της επαιτείας. Ακόμη και με εκλογές, αν κριθούν απαραίτητες…