Οσα χρόνια ζω στην Αγγλία ακούω τον όρο μπούλινγκ τακτικά. Τον ακούω να σκιαγραφεί καταστάσεις σημαντικότερες της λέξης και άλλες ελάσσονος σημασίας έως και άσχετες με την έννοια της λέξης. Το ακούω τόσο συχνά που έψαξα στο λεξικό να βρω τα συνώνυμά της μήπως μου έχει διαφύγει το νόημά της.
Η 49χρονη υπουργός Εσωτερικών Πρίτι Πατέλ, μικροσκοπική στο μέγεθος –το αναφέρω επειδή έχει σημασία– είχε πολλά στο πιάτο της πριν εμφανιστεί ο κορωνοϊός. Ασχολείτο με τα μαχαιρώματα στους δρόμους της χώρας, με τη ρύθμιση του νέου μεταναστευτικού νόμου και με άλλα που έχουν παραγκωνιστεί από τις κατηγορίες για μπούλινγκ που εκκρεμούν εναντίον της. Οι συνάδελφοι της προσάπτουν υψηλούς τόνους στη φωνή όταν δίνει εντολές και οι υφιστάμενοι τυραννικές εργασιακές απαιτήσεις. Τυχερή είναι η Πρίτι γιατί στην Ελλάδα θα τη λέγαμε απλώς νευρωτική, υστερική ή νευρωτικά υστερική. Και εκείνη θα μας κατηγορούσε για σεξισμό. Αλλά δεν θέλω να εισέλθω στην άλλη αγαπημένη συζήτηση που αφορά την κοινότοπη πολιτική ορθότητα.
Πριν από μερικούς μήνες στη Σόφια, οριακά συνεχίστηκε ο ποδοσφαιρκός αγώνας όταν Βούλγαροι φίλαθλοι άρχισαν να φωνάζουν συνθήματα εναντίον ενός μαύρου παίκτη. Αυτό είναι ένα σαφές ρατσιστικό περιστατικό και δίνει το απόλυτο μάθημα στο θέμα του μπούλινγκ. Η αγγλική ομάδα σχεδόν αποχώρησε από το γήπεδο, καθώς σύσσωμοι απλώς αρνήθηκαν να συνεχίσουν το παιχνίδι με τους νταήδες.
Ολοι οι γονείς της χώρας λαμβάνουν e-mail από τις διευθύνσεις των σχολείων – ο ιός τα έχει ελαττώσει χωρίς να τα έχει εξαλείψει γιατί ως γνωστόν υπάρχει και η ηλεκτρονική μορφή του μπούλινγκ. Τα γράμματα συνήθως πάνε ως εξής: στο πλαίσιο της ανάγκης για την καταπολέμηση του μπούλινγκ θέλουμε να σας ενημερώσουμε ότι το σχολείο λαμβάνει σοβαρά υπόψη/έχει ακουμπήσει ένα στιβαρό χέρι στο πρόβλημα/το έχουμε περικυκλώσει/το ελέγχουμε/το πατάξαμε!/εν κατακλείδι όποιος το ασκεί αποβάλλεται διά παντός απ’ όλα τα σχολεία της πόλης.
Το συζήτησα με τον γιο μου, «εσύ κάνεις μπούλινγκ» μου είπε. Τσέκαρα τον εαυτό μου. Πράγματι κάνω μικροχρήση όπου με παίρνει. Στον γιο μου «διάβασε πρώτα αλλιώς δεν θα σου δώσω το ipad», στον χασάπη «το καλό κομμάτι αλλιώς δεν θα με ξαναδείς» κ.ά. Αντιλήφθηκα ότι στο σπίτι μου πρέπει να υποφέρουν. Οταν μάλιστα τους άφησα για λίγες μέρες έλαβα μήνυμα με λατινική γραμματοσειρά «όταν λείπει η γάτα χορεύουν τα ποντίκια», αδύνατον να καταλάβω αν το έστειλε ο μικρός ή ο μεγάλος αλλά συγκράτησα το θετικό, είμαι η γάτα στην πρόταση.
Οι Αγγλοι έχουν ορμήξει στη βρώμικη λέξη που έκανε ένα σύστημα να λειτουργεί επί χρόνια. Είναι προϊόν τους. Ετίθετο σε εφαρμογή στις αθλητικές δραστηριότητες, καθώς όλα τα σπορ είναι made in England (σημειώνω την εξαίρεση: το μπάσκετ), ως εκ τούτου δικός τους και o χουλιγκανισμός. Είναι οι εφευρέτες (και εξαγωγείς) του εκπαιδευτικού μοντέλου των οικοτροφείων όπου ανθούσαν οι εκφοβισμοί, οι εξαναγκασμοί και οι απειλές. Τώρα συμβαίνει το οξύμωρο, ήρθαν οι δάσκαλοι να προστεθούν στη λίστα όσων παραπονιούνται πάνω στο θέμα κατηγορώντας τη κυβέρνηση Τζόνσον για μπούλινγκ καθώς τους κάλεσαν να προσέλθουν από 1η Ιουνίου στη δουλειά τους.
Αν θεωρητικά όλα τα παραπάνω εμπίπτουν στη κατηγορία του εξαναγκασμού, το μάθημα που προσφέρει η αντίδραση των αθλητών κατά τη διάρκεια του ποδοσφαιρικού αγώνα χάνεται ανάμεσα στα υπόλοιπα που έχουν την ίδια ταμπέλα αλλά όχι την ουσία. Η ανάγκη θυματοποίησης είναι σημείο των καιρών και έχει αδύναμο χαρακτήρα. Αν υπάρχει θύμα υπάρχει θύτης που θα αναλάβει τις ευθύνες. Προφανώς πρέπει να οριοθετηθεί το θέμα γιατί υπάρχει, αλλά, για να έχει επίδραση πρωτίστως στην προστασία της ευάλωτης ομάδας των παιδιών που δεν έχουν τα εργαλεία να αντιδράσουν, το νόημα της λέξης πρέπει να έχει βαρύτητα.
Διερωτώμαι όμως, ένα καλό μάθημα δεν είναι και η ανθεκτικότητα; Πού πήγε το «μην το κάνεις θέμα»; Ο ένας τρόπος είναι να σταματούν τα πάντα μπροστά στην υπερευαισθησία και την υπερευθιξία. Ο άλλος τρόπος είναι να τα προετοιμάσουμε κατάλληλα για τον έξω κόσμο. Η νέα γενιά που ονομάστηκε «χιονονιφάδα» εύθραυστη λόγω υπερπροστασίας, εκτίθεται σε ακόμα μεγαλύτερους και απρόβλεπτους κινδύνους όπως είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ισως η ψυχική αντοχή να είναι χρησιμότερο μάθημα καθώς προλειαίνει μαζί με την αυτοπεποίθηση για να υποδεχτείς τις προκλήσεις, και κάποιες να τις αποκρούσεις, κυρίως όμως βοηθάει στην εστίαση του στόχου χωρίς να μας συμπαρασύρουν τα αισθήματα ή τα συναισθήματα των άλλων.
Εχω να καταθέσω ότι η βασίλισσα Ελισάβετ ασκεί μετά βεβαιότητος μπούλινγκ στην κόρη της. Η συμπαθέστατα ιδιόρρυθμη πριγκίπισσα Αν, μετά την αποχώρηση ή την απομάκρυνση μελών της οικογένειας, είναι αναγκασμένη να καλύπτει όλα τα πόστα. Φέτος την είδαμε ντυμένη καπετάνιο του βασιλικού στόλου, στο τιουμπ πριν από το lockdown με άλλη στολή καθ’ οδόν για την Εβδομάδα Μόδας και τώρα σε όλες τις τηλεδιασκέψεις για να ευχαριστήσει τους συμπολίτες της πρώτης γραμμής.
* Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και μένει στο Λονδίνο.