Black lives matter

3' 46" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 παραλάβαμε από την Αμερική την έκφραση «λευκά προνόμια», μια φράση που ακόμα προκαλεί θυμό, αναστάτωση και άρνηση στους λευκούς για διαφορετικούς λόγους. Οι λευκοί προνομιούχοι ακούν τη λέξη προνόμιο και την εκλαμβάνουν ως κατηγορία, και οι μη προνομιούχοι λευκοί θα ήθελαν να ανήκουν στην πρώτη κατηγορία για να την εκλάβουν ως κατηγορία. Το να είσαι λευκός όμως σε καθιστά αυτομάτως στους προνομιούχους του πλανήτη και ενίοτε, η πρόκληση  είναι αναγκαία για να αναλογιζόμαστε εμείς οι ευνοημένοι τα κληρονομημένα αδούλευτα πλεονεκτήματά μας. Για όσους δεν έχουν πειστεί, ας σκεφθούν πώς θα ήταν η καθημερινότητά όχι μόνο αν αφαιρούσαμε αυτά που θεωρούν δεδομένα, αλλά τα δεδομένα να μεροληπτούν. Πώς μοιάζει η ζωή όταν το χρώμα μετράει εναντίον σου; Μη θυμώνετε, η αναστάτωση και ο θυμός δεν μπορούν να βλάψουν, το να σε αγνοούν είναι χειρότερο.

Επειδή η γλώσσα έχει σημασία, οι λευκοί σπαταλήσαμε τις επόμενες δεκαετίες μέσα στην αχρωματοψία και τη λεκτική αμηχανία. Μεσολάβησαν οι περίφημες διαφημίσεις της Benetton με τη λεζάντα «ενωμένα χρώματα» που τις βρήκαμε ρηξικέλευθες και κάναμε χρήση των λέξεων «εξωτικός», «έγχρωμος» και κατά διαστήματα χρησιμοποιήσαμε τον όρο «non white», τον ρατσιστικότερο που υπάρχει γιατί αποκλείει ό,τι παρεκκλίνει από την πλειονότητα. Ο αντίλογος είναι ότι και οι μαύροι έχουν προκαταλήψεις και δεν έχουν αχρωματοψία. Ολοι έχουν προκαταλήψεις, αλλά αυτές μόνες τους δεν είναι ικανές να κάνουν κακό. Χρειάζεται ένα επιπλέον συστατικό για να βλάψει η προκατάληψη: η δύναμη. Βλάπτει όποιος έχει την ισχύ να επηρεάσει, όσοι βρίσκονται στις καίριες θέσεις των αποφάσεων, και η εξουσία είναι λευκή.

Οταν διάβασα το Black lives matter το επεξεργάστηκα για μέρες, με ξένισε. Ολες οι ζωές δεν μετρούν; Προφανώς, αλλά τώρα για πρώτη φορά δεν είναι πρωταγωνιστές οι λευκοί. Οι ζωές των μαύρων μετρούν γιατί δεν έχουν μετρήσει αρκετά. Είναι η πρώτη φορά που ένα κίνημα, ένα σύνθημα, μια φράση βάζει τη λέξη μαύρο στο προσκήνιο και το βρίσκω πραγματικά καινοτόμο και δόκιμο.

Μετά ήρθαν οι διακηρύξεις, οι διαδηλωτές κρατούν πανό με τη λέξη αντιρατσιστής. Μια σωστή λέξη για ένα σημείο εκκίνησης. Εναρκτήριο λάκτισμα με το «απόδειξε ότι δεν είσαι ρατσιστής». Δεν είναι δεδομένο. Κατόπιν ξηλώθηκαν προτομές και αγάλματα. Ο Λεοπόλδος B΄ στις Βρυξέλλες, ο Εντουαρντ Κόλστον στο Μπρίστολ και ο Σεσίλ Ρόουντς χαροπαλεύει στην Οξφόρδη: ψυχοπαθείς ιμπεριαλιστές, δουλέμποροι, ρατσιστές. Χρησιμότερο θα ήταν να παραμείνουν στη θέση τους με μια τέτοια ταμπέλα από κάτω. Ποσώς με ενδιαφέρουν τα παραπάνω πρόσωπα και κατανοώ την οργή, αλλά, αυτοί είναι η Ιστορία και  μαθαίνουμε και από την άσχημη πλευρά της Ιστορίας. To ξήλωμα δεν βοηθάει στην καθημερινότητα όσων υποφέρουν. Επειδή έχω τις εμμονές μου επιτρέψτε μου να εστιάσω στην πολυπολιτισμική Αγγλία, καθώς δεν μπορώ να παραβλέψω το οξύμωρο. H ελίτ της ελίτ στην Οξφόρδη απαιτεί να κατεβεί το άγαλμα του πανεπιστημίου, ενώ αδιαφορεί για τα νούμερα όσων φοιτούν εκεί. Πέρυσι το πανεπιστήμιο πανηγύριζε το γεγονός της πρώτης μαζικής έλευσης μαύρων και εθνοτικών μειονοτήτων φοιτητών. Πόσων; Σαράντα! Σκανδαλώδες.

Για την ιστορία, οι Αγγλοι κατήργησαν τον θεσμό της δουλείας το 1830. Καθώς οι Αγγλοι είναι έμποροι, πονηροί και υποκριτές, είχαν όλα τα προνόμια χωρίς να βλέπουν αίμα. Εστελναν τους σκλάβους επί 270 χρόνια να δουλεύουν στις αποικίες τους στις Δυτικές Ινδίες. Τον Ιούνιο του 1948 το πλοίο με το όνομα «Empire Windrush» δένει στο Εσεξ και αποβιβάζει 492 επιβάτες. Είναι οι  απόγονοι των δούλων. Εχουν προσκληθεί στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο χώρα για να δουλέψουν ως φθηνό εργατικό δυναμικό στις συγκοινωνίες, στα εργοστάσια και στα νοσοκομεία. Θα ακολουθήσουν πολλά τέτοια πλοία  που κάνουν το δρομολόγιο Καραϊβική-Αγγλία. Είναι η γενιά του Windrush και είναι Βρετανοί. Ποτέ δεν αντιμετωπίστηκαν όπως τους άξιζε.

Το 2020 οι ανεκτικοί Αγγλοι πίστεψαν ότι κυνηγώντας και απαγορεύοντας τον κάζουαλ ρατσισμό, το θέμα των φυλετικών και ταξικών διαχωρισμών θα λυθεί από μόνο του, αλλά τα νούμερα δείχνουν ότι οι μαύροι είναι η βάση της εργατικής τάξης. Ζουν στις πλέον υποβαθμισμένες περιοχές και έχουν πρόσβαση στα χειρότερα σχολεία.

Οι μισοί ζουν σε κρατικά διαμερίσματα και μόνο το ένα τρίτο –συγκριτικά με τα δύο τρίτα των υπόλοιπων Βρετανών–μένει σε ιδιόκτητο διαμέρισμα. Πληρώνονται λιγότερο, ενώ πρέπει να κάνουν περισσότερες αιτήσεις για να προσληφθούν. Τα επίσημα στατιστικά δείχνουν ότι η ανεργία πλήττει κυρίως τους άρρενες μαύρους ηλικίας 18-64 ετών.  

Οι θεσμοί, τα πανεπιστήμια, οι εργοδότες ας ανοίξουν τις πόρτες για μαζική εισροή. Κανένας δεν θέλει να είναι το δείγμα, το πεδίο που τικάρεται. Βάλαμε μη λευκούς; Βάλαμε. Κανένας δεν θέλει να αισθάνεται ότι ξεχωρίζει, ότι είναι διαφορετικός, η σάλτσα στο φαγητό που μαγειρεύεται για πολιτικούς λόγους. Ας δημιουργηθούν πραγματικές νέες ευκαιρίες και ας ακουστεί η έκφραση «μαύρα προνόμια».

* Η κ. Ελεάννα Βλαστού είναι συγγραφέας και μένει στο Λονδίνο.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή