Πολλές χώρες επιχειρούν να κάνουν την επανεκκίνηση που χρειάζονται και στον τουρισμό. Εμείς προβάλαμε την αναμφισβήτητη επιτυχία στον έλεγχο της επιδημίας, θυμίσαμε το ονειρικό ηλιοβασίλεμα της Σαντορίνης, ανακοινώσαμε ελέγχους στις εισόδους της χώρας, προσπαθούμε να διασφαλίσουμε ότι η κατάσταση ελέγχεται.
Αλλες χώρες, κινούνται προς άλλη κατεύθυνση. Η Καμπότζη π.χ. επιβάλλει καταβολή εγγύησης 3.000 δολ. το άτομο στους τουρίστες. Μόλις φθάσουν στη χώρα, πρέπει να πληρώσουν το ποσό αυτό είτε με μετρητά είτε με πιστωτική κάρτα. Οσοι ενδιαφέρονται να επισκεφθούν το σύμπλεγμα βουδιστικών ναών Ανγκορ Βατ δεν πρέπει να ανησυχούν, καθώς δικαιούνται επιστροφή της εγγύησης. Το ποσό που θα έχει απομείνει, αφού αφαιρεθούν οι όποιες δαπάνες, επιστρέφεται. Βέβαια αν ένας τουρίστας βρεθεί θετικός στον ιό, όλοι οι ταξιδιώτες της ίδιας πτήσης θα μείνουν καραντίνα δύο εβδομάδες, σε εγκεκριμένες κατοικίες, με κόστος 1.176 δολ., που περιλαμβάνει γεύματα, δαπάνες για καθαριστήριο – πλυντήριο και άλλες υγειονομικές υπηρεσίες. Στην περίπτωση αυτή θα πληρώσουν και 100 δολ. για ένα δεύτερο τεστ. Αν ο επισκέπτης βρεθεί θετικός στον ιό, πρέπει να υποβληθεί σε έως και τέσσερα τεστ (προς 100 δολ. το καθένα) κι αν νοσηλευτεί στο «Νοσοκομείο Φιλίας Χμερ – Σοβιετικών» (Khmer-Soviet Friendship) στην πρωτεύουσα Πνομ Πενχ, θα καταβάλει 3.150 δολ. Πάντως οι Αρχές ενθαρρύνουν τους ταξιδιώτες να έχουν ασφαλιστική κάλυψη υγείας ύψους 50.000 δολ. ώστε να μπορούν να απολαύσουν το ταξίδι τους χωρίς οικονομικές σκοτούρες.
Ωστόσο η ουσία του προβλήματος δεν είναι οι απαγορεύσεις που επιβάλλουν τα κράτη, ούτε η πρόθεσή τους να δηλώσουν «ανοίξαμε και σας περιμένουμε». Η πανδημία και οι συνέπειές της είναι τόσο έντονες που αλλάζουν τις διαθέσεις των καταναλωτών. Το πρόβλημα είναι ότι εξαλείφθηκε η ζήτηση για υπηρεσίες κυρίως στον χώρο της διασκέδασης, των ταξιδιών, της εστίασης. Αλλάζει ο χάρτης της αναψυχής. Κι αυτό προφανώς πλήττει κυρίως χώρες που έχουν εξάρτηση από τους κλάδους αυτούς. Σύμφωνα με μελέτη της ΕΥ Ελλάδος για τον τουρισμό, τα έσοδα της χώρας από 18 δισ. ευρώ το 2019, θα περιοριστούν σε 8,9 δισ. ευρώ φέτος, αλλά το 2024 θα είναι μόλις 15,2 δισ. ευρώ, αρκετά κάτω από τις επιδόσεις του 2019.
Προφανώς οι ενδιαφερόμενοι έχουν «βαρύ» κατάλογο αιτημάτων, καθώς ζητούν δανειοδότηση, μείωση φόρων κι άλλες διευκολύνσεις. Αυτό όμως που πρέπει να συγκεντρώσει την προσοχή τους είναι η ανάγκη να επανεφεύρουν τις υπηρεσίες που προσφέρουν. Το ταξίδι αναψυχής πρέπει να ξαναγίνει εμπειρία που θυμόμαστε, αλλά να είναι ασφαλές. Αλλιώς, είναι επικίνδυνη αποστολή.
Οι τάσεις για περισσότερες ψηφιακές υπηρεσίες, με τη διαθεσιμότητα μέτρων προστασίας, είναι αναγκαίες αλλά δεν αρκούν, ακόμα κι αν ισχύουν. Η ταξιδιωτική περιπέτεια εκτός από συναρπαστική εμπειρία πρέπει να περιλαμβάνει και περισσότερες ανέπαφες συναλλαγές. Κι αυτή είναι η δυσκολία. Πόσο συναρπαστική μπορεί να είναι μια εμπειρία χωρίς άμεση και «ζωντανή» επαφή; Αρκούν οι ψηφιακές λύσεις; Προσφέρουν την ίδια ικανοποίηση;
Είναι βέβαιον ότι δεν πρέπει να θεωρούμε την επιστροφή στην κανονικότητα ως προορισμό που φθάσαμε. Μάλλον θα είναι διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσουμε, στη διάρκεια της οποίας θα ανακαλύπτουμε λύσεις που δεν μπορούσαμε να φανταστούμε την «παλιά» εποχή, πριν από τον κορωνοϊό. Αλλωστε η ουσιαστική επιστροφή στην κανονικότητα θα αρχίσει όταν θα παράγεται ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο, και μέχρι να συμβεί αυτό, θα υπάρχει φόβος.
Πάντως, οι προνοητικοί κυβερνητικοί παράγοντες της Καμπότζης έχουν προβλέψει και το μοιραίο. Οι τολμηροί επισκέπτες ενημερώνονται ότι οι υπηρεσίες αποτέφρωσης κοστίζουν 1.500 δολάρια.