Η πρόσφατη επίσκεψη του Ελληνα υπουργού Εξωτερικών στην Αίγυπτο έδειξε ότι, παρά τις πολύ καλές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, η τελική συμφωνία επί των θαλασσίων ζωνών δεν είναι εύκολη υπόθεση. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο, όσοι γνωρίζουν τις υπάρχουσες διαφωνίες, ομιλούν για την ανάγκη μερικής έστω οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας Ελλάδας – Αιγύπτου. Βέβαια, με τον τρόπο αυτό θα έρθουν στην επιφάνεια τα σημεία διαφωνίας, που εμποδίζουν την πλήρη οριοθέτηση, τα οποία πιθανόν θα εκμεταλλευθεί η Τουρκία.
Αναμφίβολα, μια συνολική οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, κατά το πρότυπο της προηγηθείσης συμφωνίας Ελλάδας – Ιταλίας, θα ήταν η καλύτερη λύση και για τη χώρα μας και για την Αίγυπτο αλλά και για την ευρύτερη περιοχή.
Στην περίπτωση όμως που μια τέτοια συμφωνία καταστεί ανέφικτη εντός εύλογου χρονικού διαστήματος, θα ήταν ίσως προτιμότερο να συμφωνήσουν οι δύο χώρες να φέρουν τις διαφορές τους ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης (ΔΔΧ), υπογράφοντας το σχετικό Συνυποσχετικό Διαιτησίας, για την οριοθέτηση της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας, με βάση τις διατάξεις της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας και του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ.
Μια τέτοια προσφυγή δεν σημαίνει ότι οι σχέσεις των δύο χωρών θα χαλάσουν, αλλά ότι οι δύο χώρες, ακολουθώντας τις επιταγές του Διεθνούς Δικαίου, προσφεύγουν στο ΔΔΧ με σκοπό την επίτευξη δίκαιης λύσης.
Το Δίκαιο της Θάλασσας ορίζει ότι αν δεν επιτευχθεί συμφωνία μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα, τα ενδιαφερόμενα κράτη προσφεύγουν στις διαδικασίες που προβλέπονται στο μέρος ΧV, όπου το άρθρο 279 της Σύμβασης ορίζει ότι τα κράτη θα πρέπει να επιλύουν οποιαδήποτε μεταξύ τους διαφορά σχετικά με την ερμηνεία ή εφαρμογή της Σύμβασης με ειρηνικά μέσα, που αναφέρονται στο άρθρο 33 παρ. 1 του Χάρτη του ΟΗΕ.
Παράλληλα, μια τέτοια συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών θα αποτελέσει υπόδειγμα ειρηνικής επίλυσης των διαφορών και θα εκθέσει την Τουρκία στα μάτια της διεθνούς κοινότητας, διότι αποφεύγει να αποδεχθεί την από ετών πρόσκληση της Ελλάδας για προσφυγή στη Χάγη για την οριοθέτηση της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας, ερμηνεύουσα κατά το δοκούν το Διεθνές Δίκαιο.
Η ενδεχόμενη συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου περί προσφυγής στη Χάγη μπορεί να συνοδεύεται και από παράλληλη πρόσκληση προς την Τουρκία για την από κοινού προσφυγή των τριών χωρών, ίσως και περισσότερων χωρών της περιοχής, αν το επιθυμούν, στο ΔΔΧ με αποκλειστικό θέμα την οριοθέτηση της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας με βάση τις διατάξεις της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Θα προβληθεί, ασφαλώς, ο ισχυρισμός ότι η προσφυγή των δύο χωρών στη Χάγη ενέχει τον κίνδυνο έκδοσης απόφασης, που δεν θα δικαιώνει πλήρως τις σημερινές διεκδικήσεις της χώρας μας, με άλλα λόγια, ίσως το ΔΔΧ αναγνωρίσει μικρότερη ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα.
Αυτό είναι μεταξύ των ενδεχομένων. Ωστόσο, το βέβαιον είναι ότι το Δικαστήριο σε κάθε περίπτωση, θα οριοθετήσει ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, κάτι το οποίο, και στη χειρότερη των περιπτώσεων, θα έχει καταλυτικές συνέπειες για την περιοχή, κυρίως για την τύχη της ανυπόστατης συμφωνίας για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας μεταξύ Τουρκίας – Λιβύης.
Επίσης, βέβαιον είναι ότι με μια τέτοια προσφυγή, το Δικαστήριο θα αναγνωρίσει οπωσδήποτε, έστω και με περιορισμένη επήρεια, ότι τα νησιά μας έχουν θαλάσσιες ζώνες, όπως ρητώς ορίζει το άρθρο 121 της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, ενώ το αρνείται η τουρκική πλευρά. Με τον τρόπο αυτό, θα καταρρεύσει το επιχείρημα της Τουρκίας ότι τα νησιά δεν έχουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα.
Είναι επίσης αυτονόητο ότι, οι νομικές θέσεις και λύσεις που το ΔΔΧ θα υιοθετήσει κατά την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας – Αιγύπτου, θα αποδυναμώσουν πολλά από τα επιχειρήματα και τις θέσεις που η Τουρκία προβάλλει σήμερα προς την Ελλάδα.
Με τον νόμιμο και πολιτισμένο αυτό τρόπο, θα κλείσει οριστικά μια εκκρεμότητα της χώρας μας με τις γειτονικές χώρες, που μας απασχολεί επί δεκαετίες, μας επιβαρύνει οικονομικά και μας εμποδίζει να ασχοληθούμε με την οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας. Την οδό της προσφυγής στο ΔΔΧ για οριοθέτηση των ναυτικών ζωνών την έχουν ακολουθήσει πολλές χώρες στον πλανήτη μας, ακόμα και μεσογειακές. Μέχρι σήμερα η Ελλάδα δεν μπορούσε να προσφύγει διότι δεν συμφωνεί η Τουρκία. Τώρα η Αίγυπτος δεν πρέπει να έχει αντίρρηση.
* Ο κ. Παναγιώτης Ι. Κανελλόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής του Δικαίου της Ε.Ε., κάτοχος Jean Monnet Chair, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ενωσης Ευρωπαϊκού Δικαίου.