Γίνεται να πάψουμε να αντιστεκόμαστε στην αλλαγή; Να επιχειρήσουμε να επωφεληθούμε από τα δρομολογούμενα; Μέχρι τις 15 Οκτωβρίου πρόκειται να κατατεθεί το εθνικό σχέδιο για την αξιοποίηση των πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο ορισμένοι κατεδάφισαν από ιδεολογική εμμονή και ευρωσκεπτικιστική επιτάχυνση. Μεγάλη η συζήτηση για υποχωρήσεις και συμβιβασμούς, που όμως δεν συνιστούν για τους αναλυτές ήττα· αντίθετα, η συμφωνία χαρακτηρίστηκε από αυτούς σαφές βήμα ενοποίησης (κοινό χρέος).
Οπως έχει ποικιλοτρόπως ειπωθεί, τα κονδύλια που θα εισρεύσουν από το 2021 θα τοποθετηθούν σε συγκεκριμένες επενδύσεις. Και προκειμένου τα χρήματα να απορροφηθούν, θα απαιτηθούν αλλαγές στο παραγωγικό μοντέλο, στη διάρθρωση του κράτους και της οικονομίας (μεταρρυθμίσεις).
Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων αποδείχθηκε πόσο δύσκολα προχωρούν οι μεταρρυθμίσεις. Μια σημαντική μερίδα θωρακίστηκε πίσω από την άποψη ότι δεν υφίσταται επωφελές για το σύνολο πρόγραμμα προετοιμασίας για τη νέα εποχή που έρχεται ορμητικά κατά πάνω μας· κάθε μεταρρυθμιστικό σχέδιο βαφτίστηκε πλήγμα στο ασφαλιστικό και στις εργασιακές σχέσεις, ξεπούλημα στις μειοψηφίες. Η έννοια της μεταρρύθμισης, μια έννοια συνδεδεμένη με τον νεωτερισμό και την πρόοδο, που υιοθετήθηκε μεταπολεμικά από όλο το φάσμα των πολιτικών δυνάμεων, κατά την κρίση ταυτίστηκε από αρκετούς με τη μετακύλιση των βαρών στους ώμους των μικρομεσαίων και των αδυνάτων, με σχέδια «κονσέρβα», κυνικά σχεδιασμένα και ισοπεδωτικά.
Η μικρή, βασανισμένη, ευλογημένη Ελλάδα με τους ευρηματικούς κατοίκους χαίρεται –και δικαίως– μέσα στα διάσπαρτα άνθη των επιτυχιών της. Ομως αυτά δεν τροποποιούν τη διαχρονική ροπή να μην εφαρμόζεται ό,τι επιβάλλεται αλλά ό,τι βολεύει τις συντεχνίες και να αναλαμβάνεται δράση όταν «δεν πάει άλλο», με πολλαπλάσιο κόστος. Την τάση μιας κοινωνικής πλειοψηφίας να προτιμά το οριζόντιο «λεπίδι» από την εγκατάλειψη αδιέξοδων ίδιων κεκτημένων, την εκκρεμότητα από τη λύση, τη φθορά από τα συστήματα ελέγχου, τη στρέβλωση από την εξυγίανση της παρασιτικής μηχανής, την αδράνεια από τη φυγή προς το μέλλον, τον κατακερματισμό από τη θεραπεία, την πολεμική από την προσπάθεια βελτίωσης όρων και συνθηκών. Φρικιούμε μπροστά στα αδιανόητα, αλλά δεν πιστεύουμε ότι κάτι θα αλλάξει ριζικά, ότι μπορούμε να δράσουμε ενωμένοι. Και χάνουμε συστηματικά την οδό σύνδεσης με την ευημερία.