Δεν αντέγραψαν από το βιβλίο αλλά από την… Google! Αληθινά απολαυστική είναι η διήγηση της πανεπιστημιακού Αγγέλας Καστρινάκη για ένα περιστατικό στις φετινές εξ αποστάσεως εξετάσεις στο ίδρυμά της, το Πανεπιστήμιο Κρήτης, ωστόσο η δεύτερη ανάγνωση της ιστορίας γεννά ένα πικρό χαμόγελο για το επίπεδο της εκπαίδευσης στην Ελλάδα.
«Εντοπίστε την ειρωνεία στο παρακάτω απόσπασμα από τον “Μονόλογο ευαισθήτου” του Ροΐδη», ήταν το θέμα που η καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και συγγραφέας ζήτησε να απαντήσουν οι πρωτοετείς φοιτητές στο μάθημα «Εισαγωγή στη νεοελληνική φιλολογία», στην εξεταστική του Ιουλίου. Οι εξετάσεις έγιναν για πρώτη φορά ηλεκτρονικά και άρα οι φοιτητές ήταν «παρόντες» μέσω του υπολογιστή τους, γράφοντας σε διαδικτυακή πλατφόρμα.
«Στο μάθημα τους έχω εξηγήσει τι είναι η ειρωνεία και έχω παρουσιάσει κάποια παραδείγματα» λέει η κ. Καστρινάκη, για να εξηγήσει ότι το θέμα είχε διδαχθεί. Την απάντηση, ωστόσο, την έδωσε το… Διαδίκτυο. Από τη διόρθωση των γραπτών, προέκυψε ότι μεγάλο μέρος των φοιτητών πληκτρολόγησαν στο Ιντερνετ τον τίτλο του κειμένου, βρήκαν σε κάποιο site σχολιασμένο τον «Μονόλογο» και μετέφεραν στο γραπτό τους ό,τι διάβασαν στην ανάλυση. Ναι, αλλά…
«Οι φοιτητές διάβασαν μόνο τον τίτλο του ροΐδιου κειμένου, και όχι το ίδιο το απόσπασμα. Με αποτέλεσμα να μεταφέρουν από την έτοιμη ανάλυση πράγματα που ο Ροΐδης τα λέει σε άλλα σημεία του κειμένου του. Τα βάζει, έγραψαν οι φοιτητές, με τον κλήρο και σατιρίζει τις γαμήλιες συνήθειες της εποχής του. Ετριβα τα μάτια μου, αφού στο απόσπασμα γινόταν λόγος μόνο για κηδείες όπου ο “ευαίσθητος” δεν ήθελε να παρευρίσκεται για να μη χαλάει το στομάχι του… Δεν έκαναν ούτε καν τον κόπο να διαβάσουν το απόσπασμα. Ισως και να τους τρόμαξε η απλή καθαρεύουσα» παρατηρεί η κ. Καστρινάκη.
Δεν είναι βέβαια μόνο αυτό το θέμα στο οποίο αντέγραψαν οι φοιτητές, καθώς γράφοντας σε πλατφόρμα, δηλαδή συνδεδεμένοι στο Διαδίκτυο, είναι πρακτικά αδύνατο να τους πάρει είδηση ο επιτηρητής. «Ακόμα και στην ερώτηση για το μέτρο κάποιων στίχων, όπου το Διαδίκτυο δεν έδινε απάντηση, είχαν φροντίσει να εμπλέξουν κάποιον αρκετά καλό φιλόλογο. Πλην όμως ο αρκετά καλός φιλόλογος δεν αναγνώρισε σωστά έναν στίχο και έτσι εγώ παρέλαβα καμιά πενηνταριά γραπτά με τις ίδιες σωστές και την ίδια λάθος απάντηση. Για ένα δεκαήμερο έκανα τον ντετέκτιβ. Τα παιδιά είχαν αντιγράψει από διαδικτυακά σχολικά βιβλία, από τη Βικιπαίδεια, αλλά ακόμα και από περίεργα μπλογκ. Ομως, όταν δεν μετέφεραν αυτολεξεί ό,τι έβρισκαν στην πηγή, έκαναν πλήθος από λάθη. Παρέλειπαν π.χ. μια λέξη ως μέτρο προστασίας για να μην αποκαλυφθούν, και αυτό καθιστούσε το κείμενο ακατανόητο. Εβαζαν τάχα συνώνυμα που όμως δεν ήταν συνώνυμα: η ίδρυση του κράτους έγινε ίδρυση του έθνους…» αναφέρει η καθηγήτρια, η οποία μηδένισε περίπου 100 γραπτά.
Βέβαια, το διαδικτυακό σκονάκι έχει γίνει γνωστό ακόμη και στη μέση εκπαίδευση. «Μια συνάδελφος που διδάσκει στο Γυμνάσιο με πληροφόρησε πως ζήτησε απ’ τα παιδιά περιγραφή ενός τοπίου από έναν πίνακα ζωγραφικής, κι αυτά, αντί να δουν το τοπίο με τα ματάκια τους, πήγαν και αντέγραψαν την περιγραφή από το Διαδίκτυο. Φίλη που κάνει ιδιαίτερα μαθήματα αγγλικών μου λέει πως κλέβουν ακόμα και όταν βρίσκονται πρόσωπο με πρόσωπο με τη δασκάλα τους» παρατηρεί η κ. Καστρινάκη, προσθέτοντας ότι «δέχθηκα και το εξής μήνυμα από εκπροσώπους των 100 περίπου μηδενισμένων μου: “Θα σας παρακαλούσαμε να αξιολογήσετε και πάλι την απόφασή σας αυτή και να λάβετε υπόψη ότι πολλοί από εμάς όντως απάντησαν στις ερωτήσεις βασιζόμενοι σε πηγές του Διαδικτύου, διότι από εκεί έκαναν τη μελέτη τους και σε ορισμένες περιπτώσεις στη προσπάθειά τους να γράψουν μια σωστή απάντηση υπό την πίεση του χρόνου μπορεί (εσφαλμένα) να “παπαγάλισαν αυτά που τις προηγούμενες μέρες είχαν μελετήσει από τις πηγές αυτές”. Ερώτημα: γιατί δεν παπαγάλισαν το υλικό που είχα σκοτωθεί επί ένα εξάμηνο να τους ετοιμάσω;».
Η κ. Καστρινάκη δηλώνει πως με δεδομένη την ευκολία πρόσβασης στην πληροφορία, η εκπαίδευσή μας πρέπει να αναπροσαρμοστεί εκ βάθρων. Ωστόσο, τονίζει με… προφανή, εύκολα αναγνωρίσιμη, πικρή ειρωνεία: «Με μεγάλη προσοχή βέβαια. Γιατί κεφάλι χωρίς γνώσεις θα είναι πάντα κεφάλι χωρίς σκέψεις».