Η πανδημία μπορεί να καταστρέψει μια ολόκληρη γενιά εξαιτίας του κλεισίματος των σχολείων σε 160 χώρες, να υπονομεύσει δεκαετίες προόδου, να ενισχύσει ανισότητες, ανησυχεί ο ΟΗΕ, που θέτει ως κορυφαία προτεραιότητα την επιστροφή των μαθητών –με τη μέγιστη ασφάλεια– στην τάξη.
Ο Ιούλιος ήταν ο χειρότερος μήνας από την έναρξη της πανδημίας (8 εκατ. νέα κρούσματα· συνολικά 19 εκατ., 712.000 νεκροί). Βρισκόμαστε μερικώς θωρακισμένοι προ του δεύτερου κύματος και ακολουθεί ο Σεπτέμβριος, της έναρξης του σχολικού έτους. Οι επιπτώσεις της πανδημίας στην Παιδεία, το πολυτιμότερο κεφάλαιο του ανθρώπου, ό,τι σχηματίζεται με τον ατομικό και συλλογικό πνευματικό κόπο, αν δεν παραμείνει με τα κατάστιχα ανοικτά, θα είναι μακροχρόνιες, λέει ο ΟΗΕ, όπως θα είναι στην υγεία (εξουθενωτικές επιπλοκές σε πολλούς αναρρώσαντες, με πολύμηνες θεραπείες και μεγάλες επιβαρύνσεις στους εθνικούς προϋπολογισμούς) και στην οικονομία (έτη πολλά θα χρειαστεί η ολοκληρωτική ανάταξή της). Ομως η εκπαίδευση ενδέχεται να βιώσει το πιο βαρύ «μετά την COVID-19» σύνδρομο, με πολλαπλούς μεταδοτικούς κραδασμούς σε όλα τα πεδία.
Διότι τα σχολεία είναι οι πιο ισχυρές μηχανές ανάπτυξης δεξιοτήτων. Η εκπαίδευση, ο δυναμικότερος φορέας της Παιδείας, είναι ο στυλοβάτης των κοινωνιών, το εκκολαπτήριο του μέλλοντος, ο τροχός του κόσμου. Οι γνώσεις αποτελούν το καύσιμο στη μηχανή παραγωγής, το κλειδί αποκρυπτογράφησης του φυσικού και κοινωνικού χώρου. Ηγέτες με λίγα εφόδια είναι κεφαλές που αυθαιρετούν ή καρκινοβατούν, που παίρνουν λάθος αποφάσεις. Είναι βλαβερή η δύναμη χωρίς Παιδεία.
Μια γενιά με ανεπαρκή τυπική μόρφωση, με περιορισμένη έκθεση σε εποικοδομητικές εμπειρίες, κινδυνεύει να είναι επιρρεπής στον ανορθολογισμό και στην προκατάληψη, χειραγωγούμενη, γεμάτη φόβους· κι ο φόβος γεννά το μίσος και το μίσος τη βία. Συγκροτεί μια κοινότητα λιγότερο υπεύθυνη, ρέπουσα στην τωρινή ευκολία που γίνεται αυριανό πρόβλημα, χαμένη στην υπερπληροφόρηση και στους μύθους. Σπάει η αλυσίδα της προόδου, χάνεται μόχθος. Η ημιμάθεια, όχι η γενική ολιγομάθεια –ουδείς παντογνώστης–, συσσωρεύει ματαιοδοξία, αλαζονεία. Τίποτα πιο φοβερό από τη δραστήρια ημιμάθεια, έλεγε ο Γκαίτε.
Περίπου 1,4 δισ. μαθητές έλαβαν φέτος ελλιπή μόρφωση, 250 εκατ. έμειναν εντελώς εκτός σχολείου, 40 εκατ. δεν πήγαν σε βρεφονηπιακό ή παιδικό σταθμό. Η τύχη των εθνών εξαρτάται από την εκπαίδευση. Το πιο μεγάλο στοίχημα.