Υπήρχε μια εποχή –όχι πολύ μακρινή, μία δεκαετία περίπου πριν– κατά την οποία η Τουρκία δεν είχε τα σημερινά της προβλήματα. Η οικονομία της κάλπαζε, αντί να καταρρέει όπως σήμερα· η εξωτερική της πολιτική ήταν μετρημένη, ενώ τώρα έχει ανοίξει θερμά μέτωπα σε Συρία, Ιράκ, Λιβύη· ο Ερντογάν φάνταζε η ελπίδα της Δύσης για μια ισλαμική εκδοχή της Δημοκρατίας, αντί να είναι η ισλαμική εκδοχή του αυταρχισμού, δηλαδή κάτι σε Ορμπαν, ή Πούτιν της Ανατολής. Τα ελληνοτουρκικά ήταν σε σχετική ύφεση, πράγμα παράδοξο αν συνυπολογίσουμε τη θεωρία περί αμετάβλητης και συνεπούς εξωτερικής πολιτικής της γείτονος, που λένε σοφοί σε όλα τα κανάλια. Υπήρχε άραγε καλύτερη ευκαιρία για να επιτύχει τις χρόνιες επιδιώξεις της, από εκείνα τα χρόνια που η Ελλάδα ήταν γονατισμένη από την κρίση και η κοινωνία έβραζε; Αλλά έτσι είναι οι θεωρίες. Ειδικώς στην Ελλάδα, δεν χρειάζεται πάντα να συμβαδίζουν με την πραγματικότητα.
Μια άλλη θεωρία εκείνης της εποχής ήταν ότι δεν πρέπει να βιαστούμε να κάνουμε διάλογο με την Τουρκία. Οχι μόνο γιατί θα δίναμε κάτι που έτσι κι αλλιώς δεν έχουμε, ούτε διότι δεν ήμασταν επαρκώς προετοιμασμένοι. Παρένθεση: είναι να απορεί κανείς. Πέρα από το να γεμίζουν τον τηλεοπτικό χρόνο, τι άλλο κάνουν όλα αυτά τα think tank, τα τμήματα διεθνών σχέσεων, όλοι αυτοί οι ειδικοί κ.λπ.;
Η θεωρία του «άσ’ το για αργότερα» βασιζόταν σε άλλες θεωρίες. Μπορεί η Τουρκία να αναπτυσσόταν με 7%, μπορεί όλοι οι δυτικοί να έπιναν νερό στο όνομα Ερντογάν, αλλά μόνο κάποιες ελληνικές εφημερίδες (άντε και κάποια δεξιά site των ΗΠΑ) ήξεραν το φριχτό μυστικό: Η Τουρκία βρισκόταν στα πρόθυρα διαμελισμού.
Υπήρχαν οι Κούρδοι στα ανατολικά, κάποιοι ξεχασμένοι Πόντιοι στα βόρεια (οι οποίοι περίμεναν το εγερτήριο σάλπισμα της επανάστασης), αλεβίτες, σουνίτες και δεν συμμαζεύεται. Κυκλοφορούσαν και πολλοί χάρτες με τα νέα εσωτερικά σύνορα της γείτονος, κάποιοι εκ των οποίων πιθανότατα είχαν φτιαχτεί από τις τουρκικές μυστικές υπηρεσίες για να δικαιολογηθεί το πογκρόμ κατά των Κούρδων.
Το καλό με τις θεωρίες των διεθνών σχέσεων είναι ότι πάντα υπάρχουν γεγονότα που θα τις ενισχύουν, ασχέτως αν τα προηγούμενα τις διαψεύδουν ολοκληρωτικώς. Ετσι με τον φανταστικό διαμελισμό της Τουρκίας, τώρα δεν πρέπει να συζητήσουμε, επειδή έχει πραγματικά προβλήματα που πηγάζουν από τη μεγαλομανία του Ερντογάν· οικονομία, κορωνοϊός, Συρία, Λιβύη κ.λπ. Ετσι για μία ακόμη φορά προκρίνεται η θεωρία του ώριμου φρούτου στη διπλωματία. Το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να περιμένουμε…
Αυτή η θεωρία όμως έχει ένα θεμελιακό πρόβλημα. Ενα από τα άρρητα αξιώματά της είναι αυτό που στα λατινικά λέγεται «ceteris paribus». Προϋποθέτει δηλαδή ότι η Τουρκία σαπίζει, ενώ όλες οι άλλες μεταβλητές παραμένουν σταθερές. Μόνο που στη ζωή τα πάντα ρει και ουδέν μένει, ασχέτως αν δεν βολεύει τις θεωρίες.
Ενώ περιμέναμε να διαμελιστεί η Τουρκία, χρεοκόπησε η Ελλάδα με έναν από τους βασικούς λόγους της χρεοκοπίας να είναι η αιμορραγία των δημόσιων οικονομικών σε εξοπλιστικές δαπάνες· οι δεύτερες μεγαλύτερες ως ποσοστό του ΑΕΠ σε ολόκληρο το ΝΑΤΟ. Ετσι ενώ περιμένουμε το ώριμο φρούτο να πέσει «για να λύσουμε τις διαφορές μας», η Τουρκία ισχυροποιήθηκε, η Ελλάδα χρεοκόπησε και κάποιοι λένε να συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο, διότι το ξέφωτο είναι στην επόμενη στροφή…