Οποιος έχει αυτιά μόνο για τις υψηλές νότες δεν θα ένιωσε το νέο ηχόχρωμα. Οποιος έχει μνήμη, όμως, μάλλον συνέλαβε τις πρωτοτυπίες της χθεσινής συζήτησης στη Βουλή.
Από τις αναμετρήσεις Μητσοτάκη – Τσίπρα, η χθεσινή ήταν ασυγκρίτως η πιο ήπια. Μπορεί να εκτοξεύθηκαν δυο-τρεις μπαλοθιές – όταν ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ κατηγόρησε τους χλαμυδοφόρους του μακεδονικού ότι έβαλαν πιτζάμες στην Ανατολική Μεσόγειο· ή όταν ο πρωθυπουργός κατήγγειλε το «παρών» ως στάση «περιορισμένης εθνικής ευθύνης». Το ύφος, όμως, της αντιπαράθεσης δεν δικαίωσε τους φόβους ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική θα αυτοπαγιδευόταν στο χωράφι του εσωτερικού πολιτικού παιγνίου.
Θα μπορούσε να αποδώσει κανείς αυτή την αυτοσυγκράτηση πάλι σε εσωτερικά –βλέπε και εσωκομματικά– ελατήρια. Θα μπορούσε να πει ότι κανέναν από τους δύο αρχηγούς δεν συμφέρει τώρα ένας σπαραγμός στα εθνικά. Οι δυο τους έδειξαν να συμφωνούν μεταξύ τους περισσότερο από ό,τι ο καθένας με κάποιες από τις συνιστώσες των ίδιων των κομμάτων τους.
Αυτή η σύγκλιση χωρίς συναίνεση –συμφωνία στα θεμελιώδη της στρατηγικής, χωρίς σύμπτωση στην ψήφο– αποτελεί όπλο για την εξωτερική πολιτική, ακόμη και αν κρίνει κανείς ως συγκυριακά τα κίνητρά της.
Υπάρχει, όμως, και ένα στοιχείο που δεν μοιάζει συγκυριακό – που έχει ιστορικό βεληνεκές: Τόσο οι συμφωνίες με την Ιταλία και την Αίγυπτο όσο και η επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης στο Ιόνιο στα 12 μίλια σπάνε τις αγκυλώσεις που κρατούσαν την ελληνική εξωτερική πολιτική σε μακάρια στασιμότητα.
Η πίεση της ερντογανικής Τουρκίας οδηγεί την Αθήνα όχι σε στρατηγική μετατόπιση, αλλά σε έναν νέο πραγματισμό. Αντί να περιμένει τις ιδανικές συνθήκες –που ποτέ δεν έρχονται– για να υλοποιήσει στο ακέραιο τις αξιώσεις της –που ποτέ δεν υλοποιούνται–, η Ελλάδα σπεύδει να αλλάξει τον χάρτη.
Η μετάβαση από τον ιδεαλισμό των αχράντων εθνικών δικαίων στον ρεαλισμό τής όντως άσκησης των δικαιωμάτων συνιστά και την καινοτομία του πρωθυπουργού. Αναλαμβάνοντας λελογισμένο ρίσκο, ο Μητσοτάκης δεν υπερβαίνει μόνο τη γραμμή της προηγούμενης κυβέρνησης. Υπερβαίνει κυρίως τις χρόνιες φοβίες της δικής του παράταξης, που δεν ασκούσε τα κυριαρχικά δικαιώματα από φόβο μην τα γρατζουνίσει· της παράταξης που, για να αποφύγει τους συμβιβασμούς, συντηρούσε το ασυμβίβαστο τίποτε.
Οι επικριτές του Μητσοτάκη συμπίπτουν, παρά τις διαφορετικές αφετηρίες τους, σε μία κατηγορία: οι χειρισμοί είναι, λένε, «βιαστικοί». Γιατί να βιαζόμαστε; Το έθνος είναι αιώνιο. Εχει την πολυτέλεια να περιμένει τους αιώνες να το δικαιώσουν. Γιατί να ρισκάρουμε τώρα;
Η ιστορία, όμως, έχει δείξει ότι η αναβλητικότητα δεν είναι ακίνδυνη. Αντιθέτως. Μπορεί να είναι πιο επικίνδυνη όταν οι συσχετισμοί προορίζονται να μεταβληθούν –τουλάχιστον ποσοτικά– εναντίον σου. Η πεζή καινοτομία της μητσοτακικής διπλωματίας είναι ότι δεν ταυτίζει πια την ασφάλεια με την ακινησία. Ούτε τη σταθερότητα με την αβουλία.