Το μήνυμα που έδωσε χθες ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ότι η Ευρώπη μπορεί να διαχειριστεί την πανδημία του κορωνοϊού και χωρίς εμβόλιο, μπορεί να ακούγεται καθησυχαστικό, αλλά στην ουσία δείχνει το μέγεθος της πρόκλησης που καλείται να διαχειριστεί η υφήλιος. Η δήλωση αποκαλύπτει για πρώτη φορά ότι για πολλούς μήνες ακόμη, αν όχι και χρόνια, η μάχη θα κριθεί όχι από ένα ή περισσότερα «μαγικά» εμβόλια που θα εξαλείψουν τον ιό, αλλά από την επιτυχία της παγκόσμιας κοινότητας και κάθε κράτους ξεχωριστά να συγκρατήσει την εξάπλωση της πανδημίας σε οικονομικά και κοινωνικά αποδεκτά επίπεδα.
Οπως το έθεσε ο διευθυντής του διεθνούς οργανισμού για την Ευρώπη, η Γηραιά Ηπειρος μπορεί να διαχειριστεί τις εξάρσεις με τοπικά lockdown, χωρίς να κλείσει πάλι την οικονομία της. Πώς θα είναι, όμως, η ζωή με τον κορωνοϊό; Πώς θα αλλάξουν οι κοινωνικές συνήθειες, η οργάνωση της οικονομίας, η εργασία, αλλά και η πολιτική και οι διεθνείς σχέσεις; Τις πρώτες εβδομάδες της πανδημίας, πολλές ήταν οι αναλύσεις για τις επιπτώσεις που θα έχει στη ζωή μας, το αν θα αλλάξει τον κόσμο ή θα επιταχύνει τάσεις που ήδη είχαν αρχίσει να διαμορφώνονται. Πλέον είναι σαφές ότι αυτή αλλά και οι επόμενες πανδημίες, που δεν θεωρούνται πλέον σενάριο επιστημονικής φαντασίας, θα δοκιμάσουν κατ’ αρχάς τους πιο ευάλωτους πολίτες, τις μειονότητες, τους νέους, τις γυναίκες, όσους είναι ανασφάλιστοι ή δεν έχουν σταθερό εισόδημα. Οι μεγάλες χώρες έσπευσαν να τονώσουν την οικονομία και να στηρίξουν, ανάλογα με την οικονομική θεωρία τους, τους εργαζομένους, τις επιχειρήσεις και τις αγορές.
Ετσι, γρήγορα η πολιτική και οικονομική διαχείριση της απομόνωσης έδωσε τη θέση της στην πολύ δυσκολότερη άσκηση του προσεκτικού και ζυγισμένου ανοίγματος και της στήριξης της οικονομίας, ανάλογα βεβαίως με τις δυνατότητες κάθε χώρας. Διότι διαφορετικές είναι οι δυνατότητες των μεγάλων και πλούσιων χωρών να στηρίξουν την οικονομία τους, τις επιχειρήσεις και τις θέσεις εργασίας και διαφορετικές των φτωχότερων χωρών. Ακόμη και μέχρι πρότινος, δυναμικά αναπτυσσόμενες οικονομίες δέχονται πίεση αν είναι πολύ εκτεθειμένες σε ξένο δανεισμό ή ακόμη και στο παγκόσμιο εμπόριο.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, που έφτασαν τα έξι εκατομμύρια κρούσματα κορωνοϊού, αποτελούν εξαίρεση ισχυρής χώρας που δεν προστάτευσε τους πολίτες της, καθώς το αποκεντρωμένο πολιτικό σύστημα και η έλλειψη ηγετικής κατεύθυνσης άφησαν εκατομμύρια ανθρώπους, κυρίως μειονότητες, εκτεθειμένους στην πανδημία. Μπορεί το χρηματιστήριο να συνεχίζει να ανεβαίνει, αλλά ο κορωνοϊός ανέδειξε τις οικονομικές και φυλετικές ανισότητες ως την αχίλλειο πτέρνα της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου.
Αντιθέτως, μετά τις πρώτες σπασμωδικές αντιδράσεις, η Ευρωπαϊκή Ενωση αντιλήφθηκε γρήγορα ότι όχι μόνο πρέπει να διαφυλάξει τα ανοιχτά εσωτερικά της σύνορα, αλλά πρέπει να επιταχύνει και τη διαδικασία οικονομικής ενοποίησης, ώστε να προστατεύσει τις πιο αδύναμες οικονομίες της από τις επιπτώσεις μιας νέας ισχυρής κρίσης. Η πανδημία λοιπόν λειτούργησε ως καταλύτης για να προχωρήσει η κοινή έκδοση χρέους, κάτι που ήδη αποδίδει καρπούς στις πιστοληπτικές αξιολογήσεις των διεθνών οίκων για τις υπερχρεωμένες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, όπως η Ελλάδα. Και όποιος τολμάει, ας σκεφτεί σε ποια θέση θα βρισκόταν η χώρα σήμερα αν είχε βγει από την Ευρωζώνη το 2015.
Με την επιτυχημένη διαχείριση του πρώτου κύματος του κορωνοϊού, η Ελλάδα κέρδισε πολύτιμο χρόνο για να θωρακίσει το σύστημα υγείας της, έκανε άλματα στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση και εξυπηρέτηση του πολίτη, αλλά η κυβέρνηση οφείλει να συνεχίσει να εστιάζει στην αυστηρή εποπτεία των κανονισμών, στην ενίσχυση του συστήματος υγείας και στην αναβάθμιση της εκπαίδευσης, ώστε να μην αναδειχθούν στη δική μας αχίλλειο πτέρνα. Με όλους τους περιορισμούς και τους κινδύνους που είχε φέτος ο τουρισμός, τουλάχιστον σώθηκε κάτι από την τουριστική περίοδο, κινήθηκε λίγο η αγορά, έγινε και ένα πρώτο τεστ ετοιμότητας για την αντιμετώπιση των κρουσμάτων, που πιθανώς να αυξηθούν τους επόμενους, δυσκολότερους για την κοινωνική αποστασιοποίηση μήνες. Ο κορωνοϊός έχει αλλάξει την καθημερινότητα και πιθανώς να μας αναγκάσει σε πολλές αλλαγές ακόμη, αλλά ακόμη και σε καιρό πανδημίας η ζωή είναι πιο ανθρώπινη στην Ελλάδα της ευρωπαϊκής ασπίδας, της παρατεταμένης καλοκαιρίας και των εκτεταμένων οικογενειών – ακόμη και με τον κορωνοϊό.
* Η κ. Κατερίνα Σώκου είναι Nonresident Senior Fellow στο Atlantic Council.