Τα τέσσερα κράτη που βάζουν τα περισσότερα χρήματα στον ευρωπαϊκό
προϋπολογισμό είναι: Γερμανία (9 δισ. ευρώ), Γαλλία (6,5), Ιταλία
(6) και Βρετανία (5,5). Τα οποία «σηκώνουν»: Πολωνία (11 δισ.),
Ελλάδα (4,6), Ουγγαρία (4,4) και Ισπανία (3). Σκεφτείτε για λίγο
πόσο εύκολα μπορεί να διαλυθεί η Ενωση αν κυριαρχήσει ο εθνικός
εγωισμός. Ιδιαίτερα όταν όλοι βρίσκονται αντιμέτωποι με τη
λιτότητα. Η μεγάλη κρίση είναι ένας ακόμη κρίκος στην κατασκευή της
Ενωσης. Εχουν προηγηθεί ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο σοβιετικός και
ψυχρός διαμελισμός, η αμερικανική εποπτεία και, τελικά, η κοινή
αγορά και το ευρώ.
Η ενιαία αγορά, όπως σχεδιάστηκε το δεύτερο μισό της δεκαετίας του
’80 και εφαρμόστηκε το ’90, δεν προχώρησε σε όσα είχαν σχεδιαστεί
γι’ αυτήν. Στην πράξη έγιναν δύο σημαντικά πράγματα. Καταργήθηκαν
τα εμπόδια στη διακίνηση προϊόντων και υπηρεσιών, ενώ δημιουργήθηκε
και το κοινό νόμισμα. Το σχέδιο είχε προκύψει ως απάντηση στη
μιζέρια που προκάλεσε η υπερδεκαετής κρίση μετά την απώλεια της
μετατρεψιμότητας του δολαρίου σε χρυσό. Οι προσπάθειες των μεγάλων
κρατών να συγκρατούν τις ακραίες συνέπειες των διαδοχικών
νομισματικών κρίσεων και τα αδιέξοδα που είχε δημιουργήσει το
κρατικο-νεοκεϋνσιανικό μοντέλο οδήγησαν σε μια νέα ισορροπία μεταξύ
των δύο πλευρών του Ατλαντικού. Το δολάριο κράτησε το «υπερβολικό
προνόμιο» να γίνεται αποδεκτό ως νόμισμα ανταλλαγής και
αποθησαυρισμού, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου. Παραχώρησε
όμως στο ευρώ ένα σημαντικό μερίδιο. Οταν ξεκίνησε το κοινό
ευρωπαϊκό νόμισμα, το 1999, τα αποθεματικά των κεντρικών τραπεζών
όλων των κρατών ήσαν κατά το 71% σε δολάρια και κατά 18% σε ευρώ.
Το 2009, τα αντίστοιχα μερίδια ήσαν 62% και 28%. Η διαφορά δεν
είναι ανάλογη όσων έκαναν σπουδαία όνειρα για την Ευρώπη, είναι
όμως σημαντική. Η μεγάλη κρίση έχει προκαλέσει σοβαρά ερωτήματα για
την ικανότητα της Ευρωζώνης να κρατήσει και να διευρύνει τον
παγκόσμιο ρόλο της.
Κράτη με νέο βάρος στην παγκόσμια οικονομία έχουν πλέον ρόλο στην
πολιτική σκηνή και απαιτούν την εξεύρεση λύσεων αμοιβαίας
κατανόησης. Η διευρυμένη «Ομάδα των 20» αποτελεί ένα καλό κέντρο
συζητήσεων, ειδικά όταν οι συνεδριάσεις τους περιλαμβάνουν κράτη
όπως η Αιθιοπία, η Ισπανία και η Σιγκαπούρη, που καλούνται, σχεδόν
συστηματικά, στις συναντήσεις των «μεγάλων».
Στην ευρωπαϊκή συνάντηση κορυφής που έχει προγραμματιστεί για τις
13 – 14 Δεκεμβρίου η Ευρώπη πρέπει να δώσει πειστικές απαντήσεις.
Μας αφορά για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι γιατί η Ελλάδα θα κάθεται
άνετα, ύστερα από πάρα πολύ καιρό, στην καρέκλα του παλαιού μέλους.
Μπορεί να μην έχουμε ακόμη «δέσει» την έξοδό μας από την «τραγική
κρίση με το ελληνικό χρέος», αλλά όπως παρακολουθήσαμε τις
τελευταίες μέρες υπάρχει πλήρης αναγνώριση ότι πήραμε, επιτέλους,
τα μέτρα μας ώστε να πάμε παρακάτω.
Ο δεύτερος λόγος είναι γιατί το μέλλον της χώρας μας συναρτάται
πλέον από την τιθάσευση της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους. Σκεφτείτε το
εξής: Ολοι πιστεύουν -και πολύ ορθώς- ότι η πίεση της Κίνας προς τη
Γερμανία, ώστε να φροντίσει η τελευταία να γίνουν όσα απαιτεί η
δρομολόγηση οριστικών λύσεων για την Ελλάδα, υπήρξε καθοριστικής
βαρύτητας. Σκεφτείτε κι αυτό: Ολοι αντιλαμβάνονται πλέον ότι
Γαλλία, Ισπανία και Ιταλία απαιτούν τη δρομολόγηση οριστικής
υποστήριξης των επόμενων βημάτων μας. Προσθέστε και το ακόλουθο:
Ολοι διαπίστωσαν ότι η Ρωσία του Πούτιν ενσωματώνει πλέον τις
προσδοκίες της από τον γεωπολιτικό μας χώρο στην καλλιέργεια
βαθύτερων σχέσεων με μια Ευρώπη που θα πατήσει καλύτερα στα πόδια
της.
Μένουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Εχουν, οπωσδήποτε, τον δικό τους
«δημοσιονομικό γκρεμό» να αντιμετωπίσουν. Μπορεί, αρχικώς
τουλάχιστον, να τις δούμε να φτάνουν πολύ κοντά στο χείλος της
αβύσσου. Ιδεολογικές και μικροπολιτικές συγκρούσεις θα εντείνουν τη
δυστοκία αποφάσεων του ομοσπονδιακού συστήματος. Είναι όμως φανερό
ότι τελικά θα βρουν τη λύση. Στη λύση αυτή, η Ευρώπη έχει το δικό
της μερίδιο συμβολής. Γι’ αυτό και ο συντονισμός στις δύο πλευρές
του Ατλαντικού θα είναι καθοριστικής σημασίας. Και γι’ αυτόν τον
λόγο, ο «ελληνικός πονοκέφαλος» πρέπει να έχει αντιμετωπιστεί
δραστικά και, κυρίως, οριστικά.
Αυτή τη φορά, τουλάχιστον, μια πολύ σημαντική μερίδα των πολιτών
αυτής της χώρας αντιλαμβάνεται πόσο δεμένες είναι οι τύχες μας με
όσα κάνουν τα κράτη με τα οποία έχουμε συμπορευθεί, κάποτε με
συγκρούσεις, τον περισσότερο χρόνο όμως ειρηνικά. Θα υπάρχουν
πάντοτε ανόητοι που θελουν να μας βουλιάξουν στα βαλτωμένα νερά
μιας νεορομαντικής «εθνικής μοναξιάς». Καλύτερα να μείνουμε στο
σχετικό τραγούδι!