Η φοροδιαφυγή είναι σαν τη διαφθορά, δεν μπορεί να εξαλειφθεί
πλήρως. Απόδειξη ότι, μετά την άρση του τραπεζικού απορρήτου για
τους Γερμανούς καταθέτες στις ελβετικές τράπεζες, Γερμανοί που
απέσυραν τα χρήματά τους από τη γείτονα εντοπίστηκαν να προσπαθούν
να τα περάσουν από τα σύνορα κρύβοντάς τα σε πάνες ακράτειας, σε
κορσέδες, σε κέικ ή στην μπαταρία του αυτοκινήτου. Μέσα στο 2012
συνελήφθησαν 2.489 Γερμανοί για παράνομη μεταφορά κεφαλαίων. Και
δεν είναι μόνο οι Γερμανοί από τα κράτη της Εσπερίας. Ακόμη και οι
Σουηδοί (αν και στο μικρότερο ποσοστό στην Ε.Ε.) φοροδιαφεύγουν.
Στο ένα τρισ. ευρώ υπολογίζεται η απώλεια πόρων από τη φοροδιαφυγή
στην Ε.Ε., ποσό διπλάσιο από το συνολικό δημόσιο έλλειμμα των 28
κρατών-μελών.
Ως μία από τις αιτίες της φοροδιαφυγής αναφέρεται η βαθιά ριζωμένη
πεποίθηση των πολιτών ότι οι φόροι που πληρώνουν δεν έχουν
ανταποδοτικότητα, δεν αξιοποιούνται επ’ ωφελεία του κοινωνικού
συνόλου. Αλλες αιτίες θεωρούνται η έλλειψη φορολογικής αγωγής, η
μικρή πιθανότητα εντοπισμού των παραβατών, η πολυνομία και τα κενά
στο φορολογικό σύστημα, οι ανισότητες ως προς την τελική φορολογική
επιβάρυνση… Ολα τα παραπάνω, θεωρητικά, δεν ισχύουν στις
οργανωμένες ευρωπαϊκές κοινωνίες, όπου δεν υπάρχουν οι δικές μας
στρεβλώσεις, δεν υφίστανται «λαδώματα» εφοριακών, διενεργούνται
έλεγχοι, επιβάλλονται κυρώσεις, ωστόσο επίσης παρατηρούνται (αν και
σαφώς μικρότερη) φοροδιαφυγή, παραοικονομία, διαφθορά. Ισως,
εντέλει, αυτό να συμβαίνει επειδή, πέρα από την άσβεστη ανθρώπινη
δίψα για περισσότερο κέρδος, περισσότερο χρήμα, υπάρχουν «τρύπες»
και στο πιο οργανωμένο κράτος, με τη μορφή ατελειών που πλήττουν
περισσότερο τους συνεπείς φορολογούμενους από ό,τι εκείνους που
φοροδιαφεύγουν, αλλά και με τη μορφή «νόμιμων» φοροαπαλλαγών ή
διευκολύνσεων σε συγκεκριμένες κατηγορίες, που δημιουργούν
«προηγούμενο» υποσκάπτοντας το αδιάβλητο του συστήματος.
Ο ανά την οικουμένη φοροφυγάς -ο μόνος άμεσα κερδισμένος από την
πράξη του- φυσικά δεν νοιάζεται για την αλυσίδα των επιπτώσεων της
φοροδιαφυγής. Τη μεγάλη ζημιά στα δημόσια ταμεία. Το πισώπλατο
χτύπημα στον έντιμο ανταγωνιστή του. Τη στρέβλωση στην αγορά που
ωθεί τα άτομα να επιλέγουν δραστηριότητα με μεγαλύτερη δυνατότητα
απόκρυψης εισοδημάτων. Την ανισοκατανομή των φορολογικών βαρών. Τη
νοθεία του υγιούς ανταγωνισμού. Τη μείωση της αποτελεσματικότητας
των φορολογικών μέτρων κ.ο.κ.
Κι αν ο Ελληνας, όπως ανέφερε και έκθεση του ΔΝΤ, έχει πολλούς
καλούς λόγους για να φοροδιαφεύγει (προκειμένου να επιβιώσει στην
αγορά, επειδή η μη δήλωση εισοδήματος έχει μικρότερες κυρώσεις από
τη δήλωσή του, γιατί όλα εντέλει αποβαίνουν υπέρ του, οι
παρατάσεις, οι ευεργετικές ρυθμίσεις), σίγουρα άλλους, λιγότερους,
έχει και ο Βορειοευρωπαίος. Με τη διαφορά ότι στη χώρα μας το
μέγεθος και η πληθώρα των παρεκτροπών «σφραγίζουν» την εικόνα της,
κατατάσσοντάς την οριστικά στην πλευρά των χαμένων.
Παρά ταύτα, ακόμη και στους πιο ώριμους πολιτισμούς, με την αρραγή
επιφάνεια του απόλυτου αυτοελέγχου, υπάρχουν σκοτεινές ζώνες, όπου
περιφέρονται η αδικία, η παρανομία, η ασχήμια, η ανισότητα, η
κουφότητα, η άρνηση. Κάθε ισχυρή χώρα, ωστόσο, μπορεί και επινοεί
τα επιφαινόμενά της, τόσο για τους άλλους όσο και γι’ αυτήν την
ίδια…