Με ψήφισμα που ενέκρινε χθες η πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η ιθαγένεια της Ε.Ε. δεν πρέπει να πωλείται ή να αγοράζεται με οποιοδήποτε τίμημα. Το ψήφισμα, που εγκρίθηκε με 560 υπέρ, 22 κατά και 44 αποχές, αφορά κυρίως τη Μάλτα, η οποία σκέφτεται να δώσει την υπηκοότητά της σε πολίτες τρίτων χωρών που διατίθενται να επενδύσουν 1,15 εκατ. ευρώ έκαστος εκεί. Αλλες χώρες οι οποίες προσφέρουν άδεια παραμονής σε αντάλλαγμα επενδύσεων είναι η Βρετανία, η Κύπρος, η Λεττονία και η Πορτογαλία. Στην Ελλάδα, όσοι επενδύσουν 250.000 ευρώ μπορούν να αποκτήσουν άδεια παραμονής.
Το ψήφισμα του Ε.Κ. εγείρει πολλά ουσιαστικά ερωτήματα – κυρίως το «ποιοι δικαιούνται την ευρωπαϊκή ιθαγένεια». Εως τώρα, η απάντηση ήταν γεωγραφική: εάν η χώρα σου ήταν τμήμα της ευρωπαϊκής ηπείρου και οι υπόλοιπες χώρες-μέλη της Ε.Ε. την αποδέχονταν ως μέλος, γινόσουν και εσύ μέρος της μεγάλης ευρωπαϊκής κοινότητας. Με τη μετανάστευση από χώρες εκτός Ευρώπης, όμως, τα πράγματα έγιναν πολύπλοκα. Κάποιες χώρες-μέλη υιοθέτησαν μεταναστευτικές πολιτικές οι οποίες προσέφεραν την ιθαγένεια σε ανθρώπους ύστερα από διάστημα νόμιμης παραμονής, και άλλες, όπως η Ελλάδα, επέλεξαν να αδιαφορήσουν γι’ αυτό το κορυφαίο ζήτημα, αφήνοντας τους μετανάστες και την υπόλοιπη κοινωνία να πορεύονται χωρίς σχέδιο.
Ενδεικτική είναι η περίπτωση ενός φίλου μου –ινδικής καταγωγής– ο οποίος σπούδασε στη Γερμανία, παντρεύτηκε Ελληνίδα, έζησε στην Ελλάδα και μεγάλωσε δύο παιδιά εδώ. Παρόλα αυτά, έως τα τέλη της δεκαετίας του ’90, όταν έφυγε, αναγκαζόταν κάθε χρόνο να επαιτεί για άδεια παραμονής. Οταν ο εργοδότης του τον μετέθεσε στις Βρυξέλλες, μετά τον πέμπτο χρόνο παραμονής, απέκτησε βελγικό διαβατήριο. Σε μεγάλο βαθμό, λοιπόν, η απάντηση στο ερώτημα «ποιος έχει την ιθαγένεια της Ε.Ε.» «ο τυχερός» είναι αυτός που θα γεννηθεί σε χώρα η οποία είναι μέλος της Ε.Ε. ή που θα μεταναστεύσει σε χώρα που προσπαθεί να διαχειριστεί με σοβαρότητα το θέμα της μετανάστευσης.
Αλλο ζήτημα που προκύπτει από το χθεσινό ψήφισμα είναι ότι οι ευρωβουλευτές πιστεύουν ότι υπάρχει μια ευρωπαϊκή ταυτότητα η οποία δεν πρέπει να γίνει εμπορεύσιμο προϊόν. «Η ιθαγένεια της Ε.Ε. σημαίνει και ανάληψη μεριδίου συμμετοχής στην Ενωση και εξαρτάται από τους δεσμούς ενός προσώπου με την Ευρώπη και τα κράτη-μέλη ή από προσωπικούς δεσμούς με πολίτες της Ε.Ε.» αναφέρει. Την ευρωπαϊκή ιθαγένεια, όμως, έχουν και ακραίοι σε πολλές χώρες, που βλέπουν ως κατώτερα όντα τους πολίτες άλλων χωρών-μελών της Ενωσης, και μερικοί από αυτούς θεωρούν δικαιολογημένη τη βία εναντίον μεταναστών. Αυτοί οι ακραίοι, οι οποίοι πίνουν από την ίδια πηγή ρατσισμού, σκοπεύουν να δημιουργήσουν ενιαίο μέτωπο εναντίον του κοινού εχθρού – της ίδιας της Ενωσης. Η Ευρώπη κινδυνεύει περισσότερο από δικούς της πολίτες και πολιτικές, και όχι τόσο από νέους πολίτες.
Ισως είναι ώρα η Ε.Ε. να θεσπίσει σαφείς, ενιαίους κανόνες ιθαγένειας που θα βασίζονται στον ουμανισμό και την αλληλεγγύη. Αυτά είναι τα θεμέλιά της. Οπως όλα τα θεμέλια, τα θυμόμαστε μόνο όταν το οικοδόμημα κλονίζεται.