«Είναι η μόνη πόλη που μ’ ενδιαφέρει από τη χώρα μου. Οπουδήποτε αλλού δεν νιώθεις τίποτα, εκτός από τη φρενήρη ανάγκη να ξεχασθεί το παρελθόν. Αντίθετα, το Βερολίνο κουβαλά τα τραύματά του έντιμα, θα έλεγα με υπερηφάνεια. Τα σημάδια του πολέμου δεν εξαφανίστηκαν, μένουν μάλιστα παρόντα ακόμα και στην αρχιτεκτονική. Είναι το μόνο μέρος όπου δεν προσπαθούν να λησμονήσουν».
Το σχόλιο του Βιμ Βέντερς, με αφορμή την ταινία του «Τα φτερά του έρωτα» (1987), φωτίζει μια πτυχή της ελληνικής πραγματικότητας. Με ανορθόδοξο τρόπο είναι η αλήθεια, μιας και ο Γερμανός σκηνοθέτης μιλάει για μια ευρωπαϊκή πόλη με ιστορική συνείδηση, που έχει ποικιλοτρόπως αναλυθεί πλουτίζοντας την τέχνη και τη βιβλιογραφία. Και η Αθήνα; Αναρωτήθηκα. Πόλη με παρελθόν, διαστρωματώσεις εποχών και ιστορικών περιόδων που έχουν αφήσει τα ίχνη τους. Τι συμβαίνει και ο λαϊκισμός έχει την τιμητική του; Ειδικά την τελευταία εβδομάδα το σφυροκόπημα ήταν ανελέητο. Ενδεικτικά και μόνο: κανένα μέτρο, εκτός από τη μείωση μισθών, συντάξεων και την επιβολή φόρων, δεν μπορεί να εφαρμοστεί (ας δούμε μόνο την κατάργηση των 25 ευρώ για την εισαγωγή ασθενούς στα νοσοκομεία πριν εφαρμοστεί – περιφανής νίκη του αστείρευτου λαϊκισμού)· βουλευτής έδωσε ρέστα στην κακογουστιά (ο Β. Διαμαντόπουλος του ΣΥΡΙΖΑ ντύθηκε «παπα-Σούρας» στο καρναβάλι του Αργους Ορεστικού Καστοριάς,προκαλώντας εξίσου κακόγουστες αντιδράσεις)· τρομοκράτης –καταδικασμένος σε έξι φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη– εξαφανίζεται στη διάρκεια άδειας για να επισκεφθεί την οικογένειά του και ο δικηγόρος του δηλώνει ότι πρόκειται για «πολιτική απόφαση, συνεπή προς το επαναστατικό προφίλ και την αγάπη του για την ελευθερία» (!!!), ενώ ο υπουργός Δικαιοσύνης εξαγγέλλει την κατασκευή φυλακών υψίστης ασφαλείας λες και πρόκειται για απόδραση.
Σε αυτήν τη χώρα τού «ό,τι να ’ναι» η μνήμη είναι κοντή, τα τραύματα σπανίως αποτελούν αντικείμενο δημόσιου διαλόγου, η λήθη είναι ανέξοδη, σκορπώντας μια διαλυτική αποχαύνωση. Χρειάστηκε η οδυνηρή χρεοκοπία και η απότομη προσγείωση μιας «κατά λάθος» πτήσης για να αναζητήσουμε απαντήσεις στην Ιστορία. Επιστρέψαμε στην ίδρυση του ελληνικού κράτους και στον Καποδίστρια, διατρέξαμε δύο αιώνες για να εστιάσουμε όμως με πάθος στη Μεταπολίτευση και στην πιο σταθερή και βολική κριτική: την αλληλοκατηγορία. Ποιος φταίει για την κατρακύλα της χώρας, επί ποίου έγινε η μεγαλύτερη διασπάθιση δημόσιου χρήματος, το πάρτι της μίζας και της διαφθοράς.
Κάπως έτσι ισχυροποιείται και αυγατίζει ο λαϊκισμός. Από έναν δημόσιο διάλογο που αντλεί επιχειρήματα από πάσης φύσεως απόβλητα και από μια επιλεκτική χρήση της Ιστορίας. Μια «φρενήρη ανάγκη» να ξεχασθεί οτιδήποτε δεν μας εξυπηρετεί. Η ατζέντα που μας βολεύει. Σύντομη, με επιλεγμένους –ίδιους– στόχους, χωρίς παραγωγή σκέψης και –κυρίως– χωρίς καμία αυτοκριτική. Η λέξη–κλειδί. Διαρκώς την επικαλούμαστε, αλλά όταν μας αγγίζει, μετονομάζεται «στοχοποίηση». Ο εαυτός χρειάζεται πολλή και εντατική δουλειά, αποτιμάται με ψυχικό κόστος, το οποίο δύσκολα αναλαμβάνει κανείς. Εκπαιδευτήκαμε στην εξουδετέρωση του «άλλου», που είναι, κατά κανόνα, αντίπαλος και πρέπει να ταπεινωθεί. Στις αναμετρήσεις (από την τηλεόραση και το Κοινοβούλιο ώς τις παρέες) περισσεύουν η επιθετικότητα, ο χλευασμός, η ευκολία της απόρριψης.
Η λήθη τροφοδοτεί τον λαϊκισμό, όπως τα σαπρόφυτα τρέφονται με νεκρή οργανική ύλη, που βρίσκεται σε κατάσταση αποσύνθεσης, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στην ανακύκλωση της ύλης. Πόσο καιρό έχουμε να ακούσουμε στην πολιτική ότι κάποιος παραιτήθηκε για λόγους ευθιξίας; Ετσι, για να δημιουργηθεί μια ρωγμή στην ανακύκλωση.