Ημουν 12 ετών, αλλά το θυμάμαι σαν τώρα. Περασμένα μεσάνυχτα το τηλέφωνο χτύπησε, η μάνα μου το σήκωσε και ο 17χρονος αδερφός μου, που μόλις είχε φύγει στην Αμερική για σπουδές, ήταν πολύ ταραγμένος. Της είπε ότι, στο πρώτο κρίσιμο τεστ Μαθηματικών του πανεπιστημίου του, έγραψε άθλια κι ανησυχούσε πολύ για το τι θα επακολουθούσε. Μόλις έκλεισε, οι γονείς μου τα έβαψαν μαύρα και άρχισαν να αναρωτιούνται αν άφησαν τον «μεγάλο» τους γιο να φύγει «απροστάτευτος» για μια τόσο ανταγωνιστική χώρα. «Στα έλεγα εγώ ότι ήταν λάθος. Το παιδί δεν θα τα βγάλει πέρα, και είναι τόσο άδικο γιατί οι συμμαθητές του είναι Αμερικανοί, μιλούν τη γλώσσα και είναι καλύτερα προετοιμασμένοι. Να τον πάρεις τηλέφωνο και να γυρίσει αμέσως στην Ελλάδα», είπε η πάντα πιο «ψύχραιμη» μάνα μου…
Θα είχα μάλλον ξεχάσει το περιστατικό, αν δύο ημέρες αργότερα δεν ακολουθούσε και δεύτερο τηλεφώνημα από τον αδερφό μου. Τούτη τη φορά ήταν ενθουσιασμένος. «Μάνα, έγραψα όντως μέτρια, αλλά οι περισσότεροι πολύ χειρότερα από μένα. Να φανταστείς, από τους 300 που διαγωνιστήκαμε, τα γραπτό μου ήταν στα 20 καλύτερα του τμήματος και πήρα Α+. Διότι το σύστημα εδώ δεν λειτουργεί όπως στην Ελλάδα. Η βάση της βαθμολογίας διαμορφώνεται από τον μέσο όρο της επίδοσης όλων των φοιτητών και προκύπτει μια κατάταξη από τους καλύτερους στους χειρότερους, οι οποίοι βέβαια κόβονται αν δεν περάσουν την κυμαινόμενη αυτή βάση». Ο αδερφός μου έκλεισε περιχαρής το τηλέφωνο, λέγοντας ότι ήταν πιθανό να μπει ακόμη και στην τιμητική ομάδα που εκπροσωπεί το πανεπιστήμιό του στην αξιολόγησή του με άλλα ιδρύματα!
Δεν ξέρω αν η μάνα μου κατάλαβε τα πάντα, σημασία άλλωστε είχε το χαμόγελο του γιου της. Θυμήθηκα όμως τη συγκεκριμένη ιστορία (που δεν διεκδικεί την… πυρίτιδα για όσους έχουν σπουδάσει στο εξωτερικό), διαβάζοντας τα αποτελέσματα της τακτικής έρευνας που πραγματοποιεί ο ΟΟΣΑ σε 510.000 μαθητές σε όλο τον κόσμο. Οι Ελληνες μαθητές στα Μαθηματικά, τις Φυσικές Επιστήμες και την Ανάγνωση κατετάγησαν στην 4η χειρότερη θέση συγκριτικά με τους 31 εταίρους της Ευρώπης και στην 42η θέση σε σύνολο 65 χωρών. Φευ, μάλιστα, απεδείχθη ότι δεν φταίει το Μνημόνιο και η κρίση, καθώς οι επιδόσεις των 16χρονων Ελλήνων βαίνουν χειρότερες εδώ και μία εικοσαετία! Ποια ήταν η αντίδραση του υπουργείου Παιδείας, επίσης θα το μάθατε. Υστερα από τον συναγερμό που προκάλεσαν τα απελπιστικά αυτά στοιχεία, οι ιθύνοντες συσκέφθηκαν και ανακοίνωσαν ακαριαία ότι μελετούν τη λύση μιας «λευκής εβδομάδας» σχολικών διακοπών. Θα σκέφτηκαν προφανώς ότι ο καθαρός αέρας στο χιόνι είναι ιδανικός για να ανασυνταχθούν οι μαθητές και να εμπεδώσουν τις μαθηματικές ασκήσεις στις οποίες απέτυχαν, βελτιώνοντας παράλληλα και τις επιδόσεις τους στην ανάγνωση (διαβάζοντας τα μενού στις ταβέρνες με τα κοψίδια).
Διεκτραγωδώ εσκεμμένα «τη λευκή εβδομάδα» όχι γιατί διαφωνώ ότι θα μπορούσε η Πολιτεία να μειώσει π.χ. τις αναίτιες θρησκευτικές αργίες και να δημιουργήσει στη θέση τους μία εβδομάδα χειμωνιάτικης ανάπαυσης. Αλλά γιατί το παράδειγμα της «λευκής εβδομάδας» επιβεβαιώνει το πλήρες έλλειμμα σχεδιασμού και -κυρίως- προτεραιοτήτων εκ μέρους των ιθυνόντων. Θα το πω και διαφορετικά μήπως δεν το έχει καταλάβει ο κ. Κ. Αρβανιτόπουλος. Οταν η πολιτική σου ευθύνη αφορά τον καθοριστικό χώρο της παιδείας και αποδεικνύεται βάσει διεθνών, αδιάβλητων στοιχείων ότι οι μαθητές «σου» είναι από τους χειρότερους στον κόσμο, η πρώτη άμεση και αυτονόητη αντίδρασή σου θα ήταν π.χ. να καθιερώσεις «δεκαπενθήμερα εντατικών Μαθηματικών και Φυσικής» και όχι να σκέφτεσαι πώς θα ενισχύσεις τους ξενοδόχους και τις ταβέρνες στέλλοντας τα στουρνάρια σου στα λαγκάδια να κάνουν σκι.
Δεν επέλεξα τυχαία το προλογικό παράδειγμα. Οσοι είχαν την τύχη στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης να φύγουν ως 18άρηδες στο εξωτερικό για σπουδές γνωρίζουν πολύ καλά ότι οι γνώσεις τους κυρίως στα Μαθηματικά και τη Φυσική ήταν ασυγκρίτως καλύτερες από των αλλοδαπών συνομηλίκων τους. Θυμάμαι καλά τον αδερφό μου να μου λέει, το 1981, ότι όλοι οι Ελληνες συμφοιτητές του διαπίστωναν έκπληκτοι πως στα δύο πρώτα πανεπιστημιακά έτη διδάσκονταν την ύλη του ελληνικού Λυκείου! Το πώς όλο αυτό το εκπαιδευτικό οικοδόμημα που ξαναδημιουργήθηκε επιτυχώς μετά τη χούντα απαξιώθηκε πλήρως τα χρόνια που ακολούθησαν (με την καθοριστική συμβολή του ΠΑΣΟΚ που ανέλαβε να το «αποσυντηρητικοποιήσει») ουδένα απασχόλησε σοβαρά έκτοτε. Και δυστυχώς μοιάζει και σήμερα να μην απασχολεί κανέναν. Αλλωστε τι να την κάνεις την εκπαίδευση, όταν η ανάπτυξη οσονούπω έρχεται…