Δεν ξέρω αν το 2014 θα μπορούσε ποτέ να γίνει success story. Ακούω όμως από πολλούς και σοβαρούς ανθρώπους, οι οποίοι δεν έχουν κανενός είδους κομματικές παρωπίδες, πως θα μπορούσε να ήταν η χρονιά της σταθεροποίησης και της αρχής της ανάκαμψης της οικονομίας. Υπάρχουν πολλές ενδείξεις πως η πραγματική οικονομία έχει πιάσει «πάτο». Δεν πρόκειται για κατόρθωμα κάποιου. Μερικές φορές λειτουργούν οι δυνάμεις της φύσης και σε αυτή την περίπτωση φαίνεται πως κάπου εδώ είναι το επίπεδο του ΑΕΠ στο οποίο θα τελειώσει η κατρακύλα που έχει βιώσει η χώρα. Βεβαίως και υπάρχουν αντιρρήσεις σε αυτή την εκτίμηση, ειδικά από όσους θεωρούν ότι το μεγάλο ξεσκαρτάρισμα σε μερικούς κλάδους άργησε πάρα πολύ. Και ασφαλώς αποτελεί παραδοχή όλων ότι η σταθεροποίηση της οικονομίας δεν μεταφράζεται άμεσα ή πολύ γρήγορα σε θεαματική αποκλιμάκωση της ανεργίας. Παίρνει χρόνο να συμβεί κάτι τέτοιο.
Η δεύτερη παρατήρηση που κάνουν οι έμπειροι άνθρωποι της αγοράς είναι πως οι ξένοι βλέπουν «κάτι» στην Ελλάδα, που προφανώς δεν βλέπουμε εμείς. Εχουν ρευστότητα λόγω διεθνούς συγκυρίας, πιστεύουν ότι η Ελλάδα είναι πλέον «ευκαιρία» και θέλουν να επενδύσουν. Προηγούνται, όπως πάντα, οι ευκαιριακοί παίκτες με τη μορφή των διαφόρων funds, οι οποίοι παίρνουν μεγαλύτερα ρίσκα. Πρόκειται για παίκτες που μας έχουν σπουδάσει πια καλά, γνωρίζουν σε βάθος τα ελληνικά μειονεκτήματα, την απουσία αποτελεσματικής διοίκησης, τον πόλεμο που υφίσταται κάθε επένδυση κ.λπ. Παρ’ όλα αυτά τους βλέπεις να επιμένουν και να ψάχνονται, ίσως και γιατί προεξοφλούν μια μεγάλη τελική κίνηση από την πλευρά των δανειστών στο ζήτημα του χρέους.
Εδώ, όμως, τελειώνουν τα κάπως θετικά νέα, γιατί μπαίνει στην εξίσωση το πολιτικό ρίσκο. Η μεν κυβέρνηση δεν φρόντισε να χαμηλώσει εγκαίρως τον πήχυ για τις ευρωεκλογές, η δε αντιπολίτευση έχει κάνει το πολιτικό σκηνικό Ελ Πάσο. Αν μιλούσαμε για μια εναλλαγή χριστιανοδημοκρατών – σοσιαλδημοκρατών στην εξουσία, κανείς δεν θα ανησυχούσε ούτε θα δίσταζε να πάρει αποφάσεις. Εδώ όμως εκτοξεύονται απειλές, έχουν ανέβει απίστευτα οι τόνοι και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα είναι η επόμενη ημέρα μετά τις ευρωεκλογές. Ενα πολύ μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης έχει χάσει την υπομονή του και είναι οργισμένο, είναι σχεδόν αδύνατον να συνομιλήσει κάποιος που δεν πρεσβεύει μόνο αγανάκτηση μαζί του.
Εδώ ακριβώς βρίσκεται ο κίνδυνος μιας αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Την ώρα της σχετικής οικονομικής σταθεροποίησης θα έλθει η ώρα της πολιτικής… αποσταθεροποίησης και η κατρακύλα θα συνεχισθεί. Οπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, η αβεβαιότητα και ο φόβος για τις πολιτικές εξελίξεις θα παγώσουν την αγορά κι άλλο και θα επιτείνουν την πολιτική αποσταθεροποίηση. Πώς μπορούμε να σταματήσουμε αυτόν τον φαύλο κύκλο για να γίνει το 2014 η χρονιά του restart; Καλό ερώτημα για πολύ δυνατούς λύτες…