Ας μη γελιόμαστε. Κι ας μην επιχειρούμε να ξεγελάσουμε τους εύπιστους, αν απόμειναν τέτοιοι: Αυτά που τρίζουν, αυτά που κλονίζονται είναι τα θεμέλια. Δεν είναι κάποια δοκάρια στη σκεπή που σκέβρωσαν. Δεν είναι κάποια κεραμίδια που έσπασαν ή τα υδραυλικά που βγάζουν πρόβλημα. Είναι τα θεμέλια του οικοδομήματος που φτιάξαμε με τον καιρό για να μας στεγάζει, όπως κι αν το αποκαλέσουμε: πολιτεία, χώρα, κράτος, πατρίδα. Δεν τα βγάζουμε, λοιπόν, πέρα με λίγα μερεμέτια, ένα βαψιματάκι εδώ, μια μικροαλλαγή εκεί, ένα σοβάτισμα παραπέρα.
Ο,τι συμβαίνει σε κάθε σπιτικό (εξαιρουμένων των ενδιαιτημάτων της κάθε λογής εξουσίας), ισχύει πολλαπλασιασμένο για το κοινό μας σπίτι: Αφόρητη οικονομική δυσπραγία, στα όρια της κατάθλιψης. Ζωή με δανεικά από επίσης στενεμένους συγγενείς και φίλους, αφού δεν απολαμβάνουν όλοι την πολυτέλεια των θαλασσοδανείων σαν τα «επενδυτικά» του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου. Καχυποψία, θυμός ή και οργή για τον παραδιπλανό, που τον βλέπεις να χαίρεται τη ζωή του, αλλά ποτέ δεν τον είδες να γυρνάει από τη δουλειά του –αφού ποτέ δεν δούλεψε, όλο «αποσπασμένος» ήταν ή όλο «μπίζνες» απαντούσε σε όποιον τον ρωτούσε με τι ασχολείται.
Και βέβαια, τραυματισμένη εμπιστοσύνη στο παρόν, που δεν λέει να εξωραϊστεί, όσα παραμυθητικά κι αν λένε τα επίσημα χείλη. Και, δυστυχώς, σχεδόν μηδαμινή εμπιστοσύνη στο μέλλον, αφού ο χρόνος έχει χάσει το βάθος του και πια μιλάμε με το εικοσιτετράωρο σαν μονάδα επιβίωσης, αποφεύγοντας να αναφερθούμε σε μήνες και έτη. Κι ίσως γι’ αυτό, ποιος ξέρει, λιγόστεψαν φέτος, όπως πολλοί μαρτυρούν, οι ευχές του τύπου «Καλή χρονιά» ή «Χρόνια πολλά». Κι όταν λέγονται, συνοδεύονται από σαρκαστικά σχόλια.
Δεν απειλούνται τα οικονομικά θεμέλια μόνο. Μ’ αυτά, κουτσά-στραβά θα τα καταφέρναμε. Εχει τραυματιστεί σοβαρά, ύστερα και από τη σωρεία των αποκαλύψεων, ο σεβασμός προς τους θεσμούς εκείνους που μέχρι πρότινος παινεύονταν για την ακτινοβολία τους. Εχει πληγωθεί βαριά το ηθικό, το φρόνημα, η εμπιστοσύνη όχι μόνο στην πολιτεία, αλλά και στον ίδιο μας τον εαυτό· αφού ό,τι τίμιο κι αν κάνουμε, ό,τι φρόνιμο και δίκαιο, εξακολουθούμε να μένουμε πολύ πίσω από την πραγματικότητα και τις πιεστικές απαιτήσεις της, την ώρα που άλλοι θριαμβεύουν ανομώντας. Οσο για τις παλιές μας συνήθειες, που τάχα τις κόψαμε μαχαίρι, εδώ είναι όλες: ο παλαιοκομματισμός, ο νεποτισμός, ο ημετερισμός και η ασχεδίαστη πορεία προς το πουθενά, μέσα σε ένα τούνελ συνεχώς διαστελλόμενο προς όλες τις κατευθύνσεις, όπως το σύμπαν.
Το κοινό μας σπίτι έχει ένα κόκκινο σημάδι στην πόρτα του, σφραγίδα κινδύνου, όπως έπειτα από σεισμό. Ισως προέρχεται από τα «κόκκινα» δάνεια που απειλούν πάμπολλους «καλά προστατευμένους» δανειολήπτες. Ισως πάλι είναι από τα απομεινάρια που άφησαν πίσω τους όσο έσβηναν οι «κόκκινες γραμμές» των θρύλων, που υποτίθεται ότι δεν θα τις εγκαταλείπαμε ποτέ. Ο,τι κι αν ισχύει, το προειδοποιητικό σήμα είναι ίδιο: Κίνδυνος πτώσης.