ο ευεργέτημα της άδειας των κρατουμένων δεν μπορεί να μετατρέπεται σε μέσο αμφισβήτησης των θεσμών της χώρας» δήλωσε προ ημερών ο υπουργός Δικαιοσύνης Χαράλαμπος Αθανασίου. «Το σύστημα θα γίνει αυστηρότερο, αλλά ο θεσμός δεν θα καταργηθεί, καθώς η διεθνής εμπειρία και τα στατιστικά στοιχεία αποδεικνύουν ότι λειτουργεί για τον σωφρονισμό των κρατούμενων και επ’ ωφελεία της κοινωνίας». Ομως πώς; Δεν έχει σημασία αν μόνο ένας μικρός αριθμός κρατουμένων δεν επιστρέφει από άδειες, αφού σε αυτόν περιλαμβάνονται συχνά οι πιο επικίνδυνοι. Πίσω από την κριτική περί διασταλτικής ή μη ερμηνείας του νόμου, που επιπροσθέτως δεν εξαιρεί από τις άδειες τους έγκλειστους για τρομοκρατία, κρύβεται μια τρομακτική πραγματικότητα. Φυλακές υπερκορεσμένες, με περισσότερους φυλακισμένους από όσους χωρούν τα κελιά, μικρό αριθμό σωφρονιστικών υπαλλήλων, εξαθλιωμένους χώρους, όπου διαφεντεύουν ομάδες σκληρών ποινικών. Τίποτα δεν θα αλλάξει πραγματικά αν δεν αλλάξουν αρκετά μέσα στις φυλακές. Τα σχέδια θωράκισης των συστημάτων ασφαλείας, εκσυγχρονισμού και εξανθρωπισμού των συνθηκών κράτησης σκοντάφτουν στα εμπόδια, όπου ακυρώνεται ευρύτερα κάθε σχέδιο, την απουσία ή την κακή διαχείριση κονδυλίων και τη διαφθορά…
Οι μεγαλύτερες ελληνικές φυλακές «διοικούνται» από ένα δίκτυο βαρυποινιτών του ελληνικού, αλβανικού και γεωργιανού οργανωμένου εγκλήματος, που με εκτελεστικά όργανα εντός και εκτός σωφρονιστικών καταστημάτων και οργάνωση μαφίας διακινούν όπλα και πυρομαχικά που χρησιμοποιούνται σε απόπειρες απόδρασης, ναρκωτικά για τους τρόφιμους αλλά και την «αγορά» εκτός των τειχών, κινητά, κάρτες sim, τηλεοράσεις πλάσμα, tablets… Είναι χαρακτηριστικό ότι την ημέρα της καταδρομικής επίθεσης στις φυλακές Τρικάλων και της ομαδικής απόδρασης 11 Αλβανών φυλακισμένων, με την υποστήριξη και ένοπλων εγκλείστων, ομοεθνείς τους κρατούμενοι σε πέντε φυλακές -Κορυδαλλό, Γρεβενά, Πάτρα, Λάρισα και Δομοκό- αρνούνταν να μπουν στα κελιά τους.
Οποιος διαθέτει χρήμα και εξουσία, έχει ελευθερία κινήσεων και απολαμβάνει υψηλών προνομίων. Με τη «συνεργασία» ορισμένων εκ των σωφρονιστικών και παραδικαστικών κυκλωμάτων, την ανοχή ορισμένων αρχιφυλάκων και διευθυντών, συνήθως με αντάλλαγμα την ηρεμία στο κατάστημα.
Συχνά γίνεται συζήτηση για μείωση των κρατουμένων, αποφυλάκιση μικροπαραβατών, αποτελεσματικότερα προγράμματα απεξάρτησης εντός των φυλακών, δράσεις που θα σπάσουν κατεστημένα. Ομως η ίδια ασθένεια που ταλαιπωρεί την κοινωνία, η διαφθορά, σε δύσκολα τμήματα φυλακών, ιπποδρόμους ωμοτήτων, χώμα πάνω στο οποίο δεν ακούμπησε θεϊκό χέρι, πασαρέλα ατόμων που κανείς άγγελος δεν φοβίζει, διαστέλλεται στο έπακρο.
Οπως και να ’χει, πρόκειται για ένα συνολικό στοίχημα. Οσο δεν περιορίζεται η σήψη στην κοινωνία, και τα δίκτυα συνεχίζουν να ανακυκλώνουν τους ρύπους τους, τόσο το χάος θα εντείνεται και εντός σωφρονιστικών ιδρυμάτων. Οσο οι ρήξεις -ενσαρκώσεις του άλματος των ανθρώπων προς το μέλλον και τους παραδείσους του- αποσαθρώνουν αντί να μεταρσιώνουν το αίσθημα της αδικίας και την οργή σε δύναμη εξαγνισμού, τόσο θα συνεχίζουμε να είμαστε μια χώρα που ζημιώθηκε γιατί δεν αντιστάθηκε όσο έπρεπε, γιατί απεμπόλησε η ίδια το δίκιο της· σαπιοκάραβο πάνω στο οποίο θα συνεχίσουμε να μετράμε ήττες και στεναγμούς.