ΕΥΗ ΔΡΑΜΑΛΙΩΤΗ*
Η αναβάθμιση και ο αναπροσανατολισμός των δεξιοτήτων των εργαζομένων στον δημόσιο τομέα αποτελούν ένα συνεχές στοίχημα για τη μετάβαση σε έναν μετασχηματισμό δεξιοτήτων, αλλά και μετρήσιμων επιδόσεων. Στη χώρα μας, η έλλειψη ειδίκευσης σε νέους επιστημονικούς τομείς και εφαρμογές θεωρείται συχνά δεδομένη (Δ. Σωτηρόπουλος, «Η κορυφή του πελατειακού κράτους», 2001). Δεκαετίες πριν, ο Georges Langrod και ο Γιάννης Σπράος, στις γνωστές εκθέσεις τους, σημείωναν ότι τα στελέχη της δημόσιας διοίκησης έχουν πολύ γενικές διοικητικές δεξιότητες, προτείνοντας να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη διαρκή επιμόρφωση και ενίσχυση του επαγγελματικού τους προφίλ.
Η επιλογή και τοποθέτηση των υπηρεσιακών γραμματέων στα υπουργεία αποτελεί ένα τολμηρό βήμα που επιχειρεί να αναστρέψει την προηγούμενη εικόνα. Οι υπηρεσιακοί γραμματείς, που έχουν επιλεγεί σύμφωνα με τις προβλέψεις του νόμου 4622/2019 για το επιτελικό κράτος, αποτελούν τη γέφυρα για τη συνετή και αποτελεσματική συνεργασία ανάμεσα στα επίπεδα της διοίκησης και της πολιτικής ηγεσίας.
Η πρωτοβουλία του υπουργείου Εσωτερικών, σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, να σχεδιάσει και να υλοποιήσει μια νέα καινοτόμο επιμορφωτική δράση, με τίτλο «Υπηρεσιακοί γραμματείς στο επιτελικό κράτος: Μετασχηματίζοντας γνώσεις και εμπειρίες», επεδίωξε την ανάδειξη και την ενίσχυση του θεσμικού ρόλου τους. Φιλοδοξία της αποτέλεσε η αξιοποίηση, αλλά και η ενίσχυση των δεξιοτήτων του ανθρωπίνου δυναμικού αυξημένων προσόντων του δημόσιου τομέα.
Τους επόμενους μήνες, η Ελλάδα καλείται να καταρτίσει ένα εθνικό σχέδιο ανάκαμψης που θα περιγράφει τη μεταρρυθμιστική ατζέντα της χώρας για τα έτη 2021-2023. Στη βάση αυτού του σχεδίου θα μπορέσει να απορροφήσει τη χρηματοδότηση που της αναλογεί από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης.
Υστερα από τέσσερις ημέρες εντατικών διαπραγματεύσεων για τον επταετή προϋπολογισμό της Ε.Ε. και το Ταμείο Ανάκαμψης, τα κράτη-μέλη συμφώνησαν να σχεδιάσουν εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, ενώ προαπαιτούμενο για μια θετική αξιολόγηση θα είναι και η αποτελεσματική συνεισφορά στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση (έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, 17-21 Ιουλίου 2020, «Συμπεράσματα»). Τα σχέδια θα επανεξεταστούν και θα προσαρμοστούν ανάλογα με τις ανάγκες το 2022, ώστε να ληφθεί υπόψη η τελική κατανομή των κονδυλίων για το 2023. Η θετική αξιολόγηση των αιτήσεων πληρωμών θα εξαρτηθεί από την ικανοποιητική εκπλήρωση των σχετικών οροσήμων και στόχων.
Μετά τη λήξη των μαραθώνιων συνεδριάσεων, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ συνόψισε τους στόχους της ευρωπαϊκής ανάκαμψης σε τρεις λέξεις: σύγκλιση, ανθεκτικότητα και μετασχηματισμός. Μεταξύ άλλων, έμφαση θα δοθεί στη χρηματοδότηση πολιτικών που στηρίζουν την έρευνα, την καινοτομία και τον ψηφιακό μετασχηματισμό (π.χ. υπολογιστική υποδομή υψηλών επιδόσεων, τεχνητή νοημοσύνη, ρομποτική, κυβερνοασφάλεια).
Στην ίδια κατεύθυνση, το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) θα καλύψει την επταετία 2021-2027. Το ΠΔΠ, ενισχυμένο με το Next Generation EU (NGEU), θα αποτελέσει επίσης το κύριο μέσο για την εφαρμογή της δέσμης μέτρων για την ανάκαμψη στο πλαίσιο αντιμετώπισης των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19. Θα περιλαμβάνει επτά τομείς, ο ένας εκ των οποίων καλύπτει την «Ευρωπαϊκή δημόσια διοίκηση». Οπως χαρακτηριστικά τονίζεται στην απόφαση που έλαβε στην πρόσφατη μαραθώνια Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες, η Ε.Ε. των 27 χωρών-μελών οφείλει να εδραιώσει τις διοικητικές μεταρρυθμίσεις και να βελτιώνει αδιάκοπα την αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα της ευρωπαϊκής δημόσιας διοίκησης.
Ανταποκρινόμενη στα παραπάνω, η μελέτη που συνέταξε η επιτροπή με πρόεδρο τον νομπελίστα οικονομολόγο Χριστόφορο Πισσαρίδη περιλαμβάνει 14 προτάσεις αναπτυξιακής πολιτικής. Σε απόλυτη συμφωνία με όσα εκτέθηκαν, μεταξύ των αλλαγών που μπορούν να λειτουργήσουν ως επιταχυντές της ανάπτυξης, η επιτροπή συμπεριλαμβάνει τη βελτίωση των δεξιοτήτων των εργαζομένων στον δημόσιο τομέα, με έμφαση στην ψηφιοποίηση του κράτους και στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας μέσω της καινοτομίας.
Αποσκοπώντας στη βελτίωση των επιδόσεων της χώρας σε εκθέσεις διεθνών οργανισμών (ΟΟΣΑ, Παγκόσμια Τράπεζα), αλλά και στην κατάταξη του International Civil Service Effectiveness σε ζητήματα δεξιοτήτων, η επιμόρφωση βάσει εξατομικευμένων εκπαιδευτικών αναγκών για την ενίσχυση των δεξιοτήτων των στελεχών της δημόσιας διοίκησης αποκτά πρόσθετη αξία.
Η υλοποίηση αντίστοιχων εκπαιδευτικών προγραμμάτων δεν μπορεί παρά να αξιοποιεί σύγχρονες εκπαιδευτικές μεθόδους, όπως μελέτες περίπτωσης (case studies), παιχνίδια ρόλων (role playing), προσομοιώσεις πραγματικών επαγγελματικών περιστάσεων (project based learning) και άλλες ενεργητικές παιδαγωγικές τεχνικές, κατάλληλες για ενηλίκους.
Η συνεχής παρακολούθηση των αποτελεσμάτων των στοχευμένων δράσεων κατάρτισης θα διασφαλίσει τη μέγιστη αξιοποίηση του εκπαιδευτικού και επιμορφωτικού «κέρδους» υπέρ της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης και, τελικά, υπέρ του πολίτη.
* Η κ. Εύη Δραμαλιώτη είναι αντιπρόεδρος Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, διδάκτωρ Διοικητικής Επιστήμης, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου.