Οι αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας στην οικονομία είναι προφανώς σημαντικές, αλλά η απειλή από το κύμα αερολογίας που εκτοξεύουν διάφοροι, μοιάζει μεγαλύτερη. Διατυπώνονται με υποκριτική σοβαροφάνεια προβλέψεις για πλήρη καταστροφή της οικονομίας με μισές αλήθειες και κυρίως την πρακτική ότι δεν λέμε ψέματα όταν μπορούμε να ξεφύγουμε με κουβέντες χωρίς περιεχόμενο.
Ακούγεται ίσως ανιαρή διαπίστωση αλλά η ελληνική οικονομία δεν θα καταστραφεί από την πανδημία. Θα έχει επιπτώσεις και το στοίχημα είναι πόσο θα καταφέρει να τις περιορίσει. Πάντως, έως τώρα φαίνεται ότι οι αρνητικές επιπτώσεις δεν είναι από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη. Προφανώς χρειάζεται συνεχής προσπάθεια.
Ωστόσο το κύμα αερολογίας ενισχύθηκε και με αφορμή τη μείωση του ΑΕΠ κατά 15,2% το δεύτερο τρίμηνο της χρονιάς, που τοποθετεί την ελληνική οικονομία περίπου στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Οι «ειδήμονες» εκτιμούσαν ότι οι επιπτώσεις θα ήταν μεγαλύτερες επειδή η Ελλάδα εξαρτάται από τον τουρισμό, αλλά κανένας δεν θα παραδεχθεί το λάθος.
Είναι αλήθεια ότι υπάρχει εξάρτηση από τον τουρισμό, αλλά η κρίση αποκάλυψε κάτι ακόμα. Ο τουρισμός πέραν από το εισόδημα που φέρνει σε σημαντικό μέρος του πληθυσμού, ενισχύει τις εισαγωγές. Η υγειονομική κρίση αποκάλυψε το πρόσωπο του οικονομικού μοντέλου που στηρίζεται στην κατανάλωση και στις εισαγωγές. Πολλές χώρες στην Καραϊβική, τον Ινδικό, έχουν ωραίες ακτές και ανεπτυγμένο τουρισμό αλλά δεν ευημερούν.
Το πρώτο εξάμηνο της κρίσης, οι εξαγωγές προϊόντων (χωρίς καύσιμα και πλοία) σημείωσαν μείωση 0,1%, ενώ οι εισαγωγές μειώθηκαν 7,7% (εμπορευματικές συναλλαγές). Η κρίση μείωσε τις εισαγωγές περισσότερο από τις εξαγωγές.
Προφανώς αυτό δεν είναι καλό για τις εισαγωγικές επιχειρήσεις, τους ιδιοκτήτες και τους εργαζομένους σε αυτές, αλλά ίσως είναι και μια σοβαρή ένδειξη ότι πρέπει να δοθεί έμφαση στην ενίσχυση της παραγωγής και των εξαγωγών. Το τμήμα της αγοράς που κερδίζει από εισαγωγές καυσίμων, αυτοκινήτων, τροφίμων που κατανάλωναν οι τουρίστες έχει πληγεί. Και για αυτό προβλέπεται αναπλήρωση μέρους του εισοδήματος που χάθηκε με κρατικές δαπάνες, σε εργαζομένους, επαγγελματίες και εταιρείες.
Αλλά ακόμα και η αναπόφευκτη διεύρυνση του δημοσιονομικού ελλείμματος περιγράφεται ως πλήρης καταστροφή όσον αφορά τις δαπάνες, παρότι μέρος από τα κεφάλαια που δίνονται σε όσους πλήττονται, αυξάνουν το ΑΕΠ.
Τίποτα όμως από όλα αυτά δεν συγκινεί όσους θέλουν απλά να εντυπωσιάσουν με την ανάλογη εκτίμηση. Οπως ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Α. Τσίπρας που εκτίμησε ότι «το συναίσθημα που κυριαρχεί στον μέσο Ελληνα πολίτη είναι το συναίσθημα της ανασφάλειας με πρωτοφανή τρόπο». Είναι ψέμα ότι οι άνθρωποι ανησυχούν; Οχι. Είναι αλήθεια ότι είναι «πρωτοφανής η ανασφάλεια»; Οχι. Η τοποθέτηση είναι υπόδειγμα αερολογίας.
Μας θύμισε την εύστοχη περιγραφή του φιλόσοφου Χάρι Φράνκφουρτ: «Οταν ένας ειλικρινής άνθρωπος μιλάει, λέει μόνο αυτό που πιστεύει ότι είναι αληθινό. Και για τον ψεύτη, είναι επίσης αναπόφευκτο να αντιλαμβάνεται τις δηλώσεις του ως ψευδείς, ανεξάρτητα από το τι υποστηρίζει. Για τον αερολόγο, ωστόσο, όλα αυτά τα στοιχήματα δεν υπάρχουν: δεν είναι ούτε από την πλευρά του αληθινού ούτε από την πλευρά του ψευδούς. Το μάτι του δεν είναι καθόλου στα γεγονότα, όπως είναι τα μάτια του έντιμου ανθρώπου και του ψεύτη, εκτός αν μπορεί να σχετίζονται με το ενδιαφέρον του να ξεφύγει από αυτά που λέει. Δεν με νοιάζει αν τα πράγματα που λέει περιγράφουν σωστά την πραγματικότητα. Τα παρουσιάζει απλώς, ή τα προσαρμόζει, για να ταιριάζουν στον σκοπό του». («On Bullshit», Princeton University)
Η αερολογία έχει λαμπρό μέλλον και τους επόμενους μήνες.