Η οικονομική επιβράδυνση ήταν αποτέλεσμα της εφαρμογής πολιτικών σε εθνικό επίπεδο για την προσπάθεια περιορισμού της COVID-19. Η ταχεία εξάπλωση του ιού σε όλο τον κόσμο και ο συγχρονισμός των μέτρων περιορισμού του των περισσότερων χωρών αποκάλυψαν τον βαθμό στον οποίο οι οικονομίες αλληλοσυνδέονται. Το lockdown και το «σφράγισμα» των συνόρων οδήγησαν σε διαταραχές στις διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού, σε μείωση των εξαγωγών, σε τεράστια μείωση του τουρισμού και των αεροπορικών μεταφορών καθώς και σε μετατοπίσεις στις ροές του διεθνούς εμπορίου. Οι διασυνδέσεις μεταξύ χωρών αναδείχθηκαν ως ο σημαντικότερος παράγοντας προσδιορισμού του βάθους της ύφεσης. Η επιβράδυνση κάθε οικονομίας τροφοδότησε τη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας των συνδεδεμένων οικονομιών και αντίστροφα. Προϋπόθεση για να επιστρέψουμε σε μια κανονικότητα, είναι να «επισκευασθούν» οι μερικώς αποκομμένοι σύνδεσμοι μεταξύ των χωρών.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ υπάρχουν 47 εμβόλια σε προετοιμασία για την COVID-19, εκ των οποίων 19 στο στάδιο ΙΙΙ. Είναι λογικά αναμενόμενο ότι ένα από αυτά θα ικανοποιεί όλες τις απαιτήσεις και θα εγκριθεί για χρήση μέσα στους επόμενους μήνες. Η διαθεσιμότητα ενός εμβολίου θα χαλαρώσει τους θεσμικούς περιορισμούς κοινωνικής αποστασιοποίησης και κινητικότητας και θα επαναφέρει τις ανθρώπινες συμπεριφορές και τις θεσμικές αντιλήψεις στην προ COVID-19 εποχή, επιτρέποντας έτσι τη σταδιακή επανασύνδεση των οικονομιών. Το εμπόριο, τα ταξίδια και ο τουρισμός θα αρχίσουν να κινούνται προς τα μεγέθη του κοντινού παρελθόντος, συμβάλλοντας έτσι στην αύξηση του ΑΕΠ. Οσο πιο γρήγορη είναι η διαδικασία επανασύνδεσης μεταξύ πολλών χωρών, τόσο ταχεία θα είναι η ανάκαμψη της κάθε μιας.
Για την ενεργοποίηση μιας διεργασίας επανασύνδεσης χωρών υπάρχουν τρεις παράγοντες. Πρώτον, ένα αξιόπιστο, εγκεκριμένο εμβόλιο στο οποίο θα μπορεί να έχουν πρόσβαση όλοι οι πληθυσμοί. Δεύτερον, η χαλάρωση των μέτρων περιορισμού και η αλλαγή στις ανθρώπινες συμπεριφορές σε επίπεδο χώρας. Τρίτον, η ταχεία δημιουργία πρωτοκόλλων/συμφωνιών επανασύνδεσης για ταξίδια αναψυχής, εισαγωγές-εξαγωγές και μετανάστευση μεταξύ όσο το δυνατόν περισσότερων χωρών. Επειτα από αυτά, η διασύνδεση θα αποκατασταθεί γρήγορα ενισχύοντας όλες τις συνδεδεμένες χώρες και θα τροφοδοτήσει θετικά την ανάκαμψη. Εάν η διαδικασία επανασύνδεσης διαρκέσει μεγάλο χρονικό διάστημα, κυρίως λόγω πρωτοκόλλων και περιορισμένων διμερών συμφωνιών, οι οικονομίες θα υποφέρουν από τοπικές στρεβλώσεις που θα γίνονται μεγαλύτερες και θα εδραιωθούν με τον χρόνο, καθυστερώντας την αναστροφή της πορείας. Στην πραγματικότητα, το σχήμα της ανάκαμψης κάθε χώρας θα καθοριστεί σε μεγάλο βαθμό από την ταχύτητα και τη δύναμη της επανασύνδεσης με τους εμπορικούς της εταίρους.
Εάν δεν προκύψει εμβόλιο από τις πολλαπλές προσπάθειες που βρίσκονται σε εξέλιξη, οι περιορισμοί θα παραμείνουν ως το κύριο πλαίσιο πολιτικής, έως ότου η απώλεια της οικονομικής παραγωγής ξεπεράσει τα οφέλη από τη συγκράτηση των θανάτων από τον κορωνοϊό. Θα υπάρξει μόνιμη ζημία στον οικονομικό ιστό και στους μηχανισμούς κάθε χώρας, θα «αποσυναρμολογηθούν» οι ροές του εμπορίου και θα ελαχιστοποιηθεί η κινητικότητα. Η ύφεση θα παραταθεί και θα γίνει πιο δύσκολο το να ξεπεραστεί.
Η επανασύνδεση είναι η βασική προϋπόθεση για γρήγορη ανάκαμψη. Για τις ευρωπαϊκές χώρες ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι υψίστης σημασίας για τη σύνδεση όλων των σημείων και για την ταυτόχρονη αποκατάσταση των ροών και της εμπιστοσύνης. Η προετοιμασία της θεσμικής και διαδικαστικής ευθυγράμμισης, η εφαρμογή νέων ρυθμίσεων για ταξίδια, φιλοξενία, εξαγωγές/εισαγωγές και φυσικές ροές εν γένει, είναι το ισχυρό σημείο ενός έμπειρου και δοκιμασμένου μηχανισμού όπως είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η σχεδόν ταυτόχρονη επανασύνδεση όλων των χωρών της αποτελεί το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, κατά τη μετάβαση στη μετά COVID-19 εποχή, έναντι των άλλων μεγάλων οικονομιών και θα ενισχύσει κάθε μία χώρα στον διεθνή ανταγωνισμό.
* Ο κ. Κώστας Σ. Μητρόπουλος είναι πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Attica Bank.