Για πολλούς στην Ελλάδα ο ετήσιος κύκλος ξεκινάει ουσιαστικά την 1η Σεπτεμβρίου, που σηματοδοτεί αφενός τη λήξη της εποχής της ραστώνης και της χαλαρότητας και αφετέρου την έναρξη της εποχής της δραστηριότητας και της αναδιοργάνωσης σε νευραλγικούς τομείς της κοινωνίας, της οικονομίας, της εκπαίδευσης, της πολιτικής, μεταξύ άλλων. Ουσιαστικά, αυτή την εποχή ολοκληρώνεται μια περίοδος πεπραγμένων και αρχίζει μια νέα, οπότε μπορούν να γίνουν εκτιμήσεις για όσα έγιναν, αλλά και για τις προοπτικές εκείνων που βρίσκονται στην αφετηρία του επόμενου 12μήνου.
Αυτά ισχύουν βέβαια υπό κανονικές συνθήκες και σε κάπως ομαλές περιόδους, που προσφέρουν στοιχειώδη εχέγγυα για σχετικά σφαλείς προβλέψεις. Δυστυχώς τέτοιες συνθήκες δεν υφίστανται σήμερα και η συγκυρία δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ομαλή, κάθε άλλο. Επομένως, συμπεράσματα από όσα έγιναν είναι δυνατόν να εξαχθούν, παρατηρήσεις επί όσων συμβαίνουν στο παρόν μπορούν να γίνουν, αλλά οι προβλέψεις, ακόμη και για το άμεσο μέλλον, είναι παρακινδυνευμένες. Τούτων λεχθέντων λοιπόν, επιτρέπονται, ώς ένα βαθμό, κάποιες συγκρατημένες εκτιμήσεις και παρατηρήσεις για την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα.
Στην εσωτερική πολιτική, είναι φανερό ότι η κυβέρνηση εξακολουθεί να κυριαρχεί. Το δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις και η αίσθηση είναι ότι ο Αλ. Τσίπρας –και γενικότερα ο ΣΥΡΙΖΑ– «ομιλεί μη ακουόμενος», όπως συχνά έγραφαν τα πρακτικά της Βουλής στο παρελθόν για βουλευτές που κραύγαζαν σε συνεδριάσεις έντασης του Κοινοβουλίου. Προς το παρόν, αφθονούν οι ενδείξεις ότι ούτε η ηγεσία ούτε τα στελέχη του κόμματος μπορούν να ξεπεράσουν τον εαυτό τους, αφενός για να προσαρμοστούν στις ανάγκες των καιρών και να στείλουν τα ανάλογα μηνύματα στην κοινωνία, αφετέρου για να «αγκαλιάσουν» ένα μεγαλύτερο κοινό, πέρα από τα ιδεοληπτικά αγκυλωμένα στρώματα που αποτελούν τη βάση τους.
Από την άλλη πλευρά, εμφανίζονται επίσης σταδιακά οι αδυναμίες του κυβερνητικού κόμματος. Εως τώρα ήταν κρυμμένες πίσω από πρόσφατες καταστροφικές επιδόσεις και συμπεριφορές των Συρανέλ στη δική τους κυβέρνηση. Βοήθησαν επίσης οι επιτυχίες στην αντιμετώπιση της τουρκικής πρόκλησης στον Εβρο και του πρώτου κύματος του κορωνοϊού, αλλά αυτά γίνονται όλο και πιο αχνά στη συλλογική μνήμη. Τα προβλήματα είναι, αντικειμενικά, τεράστια και δυσεπίλυτα, αλλά ταυτόχρονα αυξάνονται οι περιπτώσεις υπουργών που είτε αδυνατούν να ασκήσουν με επάρκεια τις αρμοδιότητές τους είτε «δίνουν» το κακό παράδειγμα, καταφέροντας πλήγματα στην αξιοπιστία της κυβέρνησης. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ούτε οι μηχανισμοί του Δημοσίου βοηθούν στη μεγάλη πλειονότητά τους, γνωστό διαχρονικό φαινόμενο και χαρακτηριστικό γνώρισμα της χώρας…
Οπως είναι αναμενόμενο, οι κύριοι λόγοι ανησυχίας των πολιτών είναι η εξέλιξη της πανδημίας, τα ελληνοτουρκικά και οι οικονομικές επιπτώσεις στην τσέπη τους. Σε αυτή τη φάση οι ανησυχίες είναι αυθεντικά δικές τους και δεν επηρεάζονται από την ασταμάτητη μπουρδολογία –γιατί περί μπουρδολογίας πρόκειται σε μεγάλο βαθμό– της αντιπολίτευσης και, για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΚΕ. Δεν ξέρουμε αν αύριο πάρουν σχήμα αυτές οι ανησυχίες, αλλά οι πληθυσμοί που ανησυχούν δεν ταυτίζονται αναγκαστικά και καθ’ ολοκληρίαν. Εκείνοι που ανησυχούν σφόδρα για τον κορωνοϊό δεν είναι ακριβώς οι ίδιοι με τους άλλους που φοβούνται πολύ τις τουρκικές προκλήσεις και μέχρι πού μπορεί να φτάσουν αυτές. Συνολικά πάντως, οι Ελληνες πολίτες δεν εμπιστεύονται –δικαίως– τις «καλές προθέσεις» του Ερντογάν και αυτό ομολογουμένως είναι ένα δικό του επίτευγμα, καθώς επεδίωξε και κατάφερε να φανατίσει το σύνολο του τουρκικού πληθυσμού κατά της Ελλάδας, όπως επισημαίνει η γερμανική Die Ziet.
Επικρατεί γενικευμένη ανασφάλεια και στα οικονομικά. Η κυβέρνηση προσπαθεί να στηρίξει επιχειρήσεις και εργαζομένους, αλλά το πλήγμα της πανδημίας στην οικονομία είναι βαρύτατο. Το αντιλαμβάνονται οι πάντες, έστω και αν δεν το παραδέχονται. Αλλωστε, ως ένδειξη της γενικής ανασφάλειας ερμηνεύεται το γεγονός ότι το μεγαλύτερο ποσοστό όσων δεν θέλουν μέτρα για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού προέρχεται από τις ηλικίες 30-45, δηλαδή από τον κορμό του ενεργού πληθυσμού. Κατά τα άλλα, ας μη γελιόμαστε, τα γνωστά χαρακτηριστικά που συνιστούν τη διάσημη και ένδοξη «ελληνική πραγματικότητα» δεν έχουν αλλάξει και παραμένουν εδώ. Το αποδεικνύουν πανηγυρικά συμπεριφορές της καθημερινότητας…